در طی سال های گذشته، خانواده های ایرانی برای بقا بسیاری از هزینه های خود را کاهش داده یا حذف کرده اند. خرید مسکن به آرزو تبدیل شده و تفریحات نیز حداکثر به یک سفر در طی سال محدود شده است. اما هیولای تورم همچنان به سفره ایرانیان می تازد و حتی تامین مواد غذایی نیز سخت شده است.
تورم مواد غذایی در ایران درحالی در ماه دسامبر به بیش از ۴۱ درصد رسیده است که در ماه قبل از آن ۳۵.۸ درصد بوده است، که نشان دهنده افزایش قابل توجه ۵.۸ واحد درصدی است.
براساس گزارش بانک جهانی از شرایط “امنیت غذایی” در جهان، ایران نهمین کشور جهان به لحاظ تورم مواد غذایی است. تازه‌ترین به روزرسانی بانک جهانی از شرایط “امنیت غذایی” در جهان نشان میدهد که ایران با تورم مواد غذایی حدود ۴۱ درصدی در میان ۱۰ کشور با بالاترین تورمهای مواد غذایی در جهان قرار گرفته است. براساس این گزارش، تورم مواد غذایی ایران به کشورهایی، چون سورینام، مالاوی و موزامبیک نزدیک است.
آرژانتین با تورم مواد غذایی ۲۵۱ درصدی در صدر این لیست قرار گرفته است و پس از آن لبنان و ونزوئلا به ترتیب با تورمهای ۲۲۰ و ۱۷۳ سه کشور با بالاترین نرخ تورم غذا هستند.
تورم مواد غذایی کاهشی است؟
دادههای این گزارش همچنین گویای آن است که تورم مواد غذایی در ایران درحالی در ماه دسامبر به بیش از ۴۱ درصد رسیده است که در ماه قبل از آن ۳۵.۸ درصد بوده است، که نشان دهنده افزایش قابل توجه ۵.۸ واحد درصدی است. این درحالی است که بررسی‌های فائو نشان میدهد که شاخص قیمت مواد غذایی در ماه دسامبر ۱.۸ درصد نسبت به ماه قبل و حدود ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است. به علاوه، این شاخص در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۴ درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ کاهش داشته است.
البته آمار کاهش نسبت به سال ۲۰۲۲ نباید ما را فریب دهد که شاهد کاهش تورم مواد غذایی هستیم. درواقع یکی از دلایل این کاهش افزایش یکباره تورم مواد غذایی است. بر اساس این گزارش نرخ تورم مواد غذایی در ایران پس از حذف ارز ترجیحی کالا‌های اساسی افزایش قابل توجهی یافت و تا آوریل ۲۰۲۳ (فروردین ۱۴۰۲) با طی روندی صعودی به ۸۰.۳ درصد رسید. اما از ماه می ۲۰۲۳ (اردیبهشت امسال) شاهد روند نزولی تورم مواد غذایی در ایران بوده ایم به طوری که در مرداد امسال تورم ۱۲ ماهه مواد غذایی به کمتر از نصف اوج تورم ثبت شده در فروردین رسیده است.
درواقع نسبت به سال ۹۹ تورم مواد غذایی تغییر چندانی نداشته است. در سال ۱۳۹۹ تورم مواد غذایی ایران ۳۸ درصد بود که حالا به ۳۷.۴ رسیده است و تغییر چندانی را نشان نمی دهد.
همچنین گزارش مرکز آمار ایران از گرانی ۵۳ مواد غذایی در ایران در شهریورماه امسال حاکی است، گوشت گوسفند با افزایش ۱۴۹.۲ درصدی قیمت، بالاترین رشد و روغن نباتی جامد با کاهش ۶.۲ درصدی قیمت، کمترین رشد قیمت را طی یک سال گذشته داشته است.
گوشت و ماهی در صدر جهش قیمت‌ها
آخرین گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت قیمت اقلام سفره خانوار در آذرماه نشان میدهد طی یک سال اخیر بالاترین رشد قیمت‌ها پس از گوجه‌فرنگی (که در یک ماه اخیر دچار نوسان فصلی شده)، مربوط به گوشت قرمز و ماهی است، به‌طوری‌که پس از رشد ۱۵۶ درصدی قیمت گوجه‌فرنگی در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، قیمت گوشت گوسفندی طی دوره یک‌ساله ۱۳۷ درصد و قیمت گوشت گوساله یا گاو نیز ۱۳۰ درصد رشد داشته است. طی یک سال اخیر قیمت کنسرو ماهی‌تن ۱۱۴ درصد، ماهی قزل‌آلا ۸۹ درصد و هندوانه نیز ۸۵ درصد بوده است.
قارچ با ۷۵ درصد، بادمجان با ۷۳، پسته با ۶۹، کدو سبز با ۶۸، کشمش پلویی با ۶۷، مرغ با ۵۷، خیار با ۵۳، موز با ۵۰، چای خارجی با ۴۸، شکر با ۴۶ و برنج خارجی با ۴۴ درصد، ازجمله اقلام سفره خانوار بوده‌اند که بیشترین جهش قیمت را در دوره یک‌ساله آذرماه ۱۴۰۱ تا آذرماه ۱۴۰۲ تجربه کرده‌اند. اما دادههای مرکز آمار ایران نشان میدهد روغن نباتی جامد و روغن مایع با کاهش قیمت هفت درصد، برنج ایرانی با کاهش شش درصدی، سیب‌زمینی با کاهش پنج درصدی، ازجمله اقلامی بوده‌اند که در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش قیمت روبه‌رو شده‌اند.
قیمت ماکارونی طی یک سال منتهی به آذرماه امسال تنها پنج درصد، پیاز ۱۳ درصد، رب گوجه‌فرنگی ۱۵ درصد، عدس ۱۹ و لپه نیز ۲۱ درصد طی یک سال اخیر رشد قیمت داشته‌اند. درخصوص اقلامی همچون ماکارونی به نظر می‌رسد علاوه‌بر موضوع مجوز افزایش قیمت عامل مهم افزایش ناچیز قیمت (کمتر از تورم عمومی) مربوط به عدم افزایش قیمت آرد صنعتی بوده است، به‌طوری‌که در سال جاری دولت درحالی گندم را در هر کیلو ۱۵ هزار تومان از کشاورزان خریداری کرده که قیمت آرد صنعتی بدون تغییر از اردیبهشت ۱۴۰۱ و هر کیلو ۱۲ هزار تومان مانده است.
سیاست های کاهش تورم شکست خورد
حمید حاجی اسماعیلی، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با روزنامه آرمان امروز در تحلیل افزایش تورم مواد غذایی در ایران و رتبه بالای آن در جهان گفت: افزایش قیمت مواد غذایی هم بعد از کرونا و هم با آغاز جنگ اوکراین در همه جای جهان افزایش داشته است. اما در ایران چند اشکال اساسی وجود دارد که تاثیرات این تورم چند برابراتفاق افتاده است.
اسماعیلی افزود: یکی از آن ها تحریم ها است که بدست آوردن مواد غدایی را مشکل تر کرده است. دومین مشکل شرایط سخت اقتصادی است که به لحاظ مدیریتی و تورم خود ایران دارد و در سال های اخیر این امر به دلیل تحریم ها بیشتر شده است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به شکست سیاست های دولت در این زمینه گفت: سیاست های دولت هم تاثیر مثبتی نداشته است. روش هایی چون پرداخت یارانه و سوبسید و قیمت گذاری دستوری نیز تاثیری نداشته و شاهد افزایش قیمت روزانه مواد غذایی هستیم. بنابراین علاوه بر روندی که در دنیا بود، سو مدیریت، تحریم و مشکلات اقتصادی باعث شده تورم مواد غذایی در ایران دوبرابر جهان باشد./ آرمان امروز