«پارچه تُرک، لباس ایتالیایی، لوازم منزل آمریکایی، تلویزیون و لوزام صوتی کُره ای و ژاپنی، خودرو هم هر چه باشد باشد فقط ایرانی نباشد، دارو هم هندی بود باز بهتر از ایرانی آن است.»
اینها را کف بازاری ها می گویند، آنهایی که در بازار بزرگ شده اند. همان ها تعریف می کنند آنهایی که برای خرید به بازار می آیند می پرسند کالای معرفی شده ساخت کجاست؟. می گویند خیلی ها وقتی می فهمند جنس ایرانی و ساخت وطن است، می روند و پشت سرشان را نگاه نمی کنند. حاضرند لباس قاچاق و پارچه قاچاق بخرند اما لباس ایرانی به تن نکنند. می گویند مشتری ایرانی دنبال جنس خوب است و جنس خوب هم از نظر آنها یعنی هر جنسی به غیر از تولید ایران.
این شده است حال و روز اقتصاد ایران؛ ، اقتصادی که مردمش دوست دارند کالای داخلی بخرند اما ضرر می کنند. از لباس گرفته تا لوازم منزل و خودرو، کالای خارجی عزیزتر از کالای داخل است. اقتصادی که کمتر کسی ریسک می کند در آن کار تولیدی راه اندازی کند.شاید به همین دلیل است که آمار و ارقام آن با آنچه در ذهن مردم می گذرد همخوانی ندارد. دیوار تعرفه ها بلندتر شده است، قاچاق هم همچنان رو به رشد است و مردم هم همچنان تمایلی به خرید جنس ایرانی ندارند. این حال و روز اقتصادیست که آمریکایی ها فکر می کنند آن را به زانو درآورده اند اما نمی دانند اقتصاد ایران از جایی دیگر زمین خورده است.
ژاپنی ها چرا فقط کالای ژاپنی می خرند؟!
بر می گردیم به ۷۰ سال پیش، در زمانی که ایران از شیر مرغ گرفته تا جون آدمیزاد وابسته به غرب و شرق بود. حدود ۷۰ سال پیش، آمریکا در فاصله سه روز، دو شهر ژاپن را با هواپیماهای بمب افکن خود، با سلاح های هسته ای، بمباران کرد. همین کافی بود تا بتواند ژاپن را در جریان جنگ جهانی دوم، به تسلیم مجبور کند.
کسی فکر نمی کرد که پس از آن حادثه، ژاپن یارای مقابله با غربی ها را داشته باشد. ژاپن برگ برنده ای در دستان خود نداشت. کشاورزی تنها چیزی بود که اقتصاد ژاپن به آن افتخار می کرد. غرور آمریکا برای پیروزی در جنگ جهانی اما دوامی نداشت. چرا که کمتر از یک دهه بعد، اولین برند خودروی ژاپنی به بازار آمریکا راه یافت. در زمانی که هیچ کس فکرش را نمی کرد که خودروی ژاپنی در آمریکا مورد استقبال قرار بگیرد، ژاپنی ها توانستند کاری کنند که بازار خودرو و تکنولوژی آمریکا در برابر آنها زانو بزند.
با گذشت بیش از نیم قرن هنوز خودروهای ساخت آنها در خاک آمریکا، طرفداران بیشتری نسبت به خودروهای آمریکایی ها دارد. آمریکایی ها در بسیاری از موارد تکنولوژی را از ژاپنی ها یاد گرفته اند. ژاپنی ها، محدودیت تعرفه ای ندارند. با اینحال مردمش همیشه کالای داخلی و ساخت کشور خود را می خرند. روی تمامی اجناس فروشگاه های این کشور، اثری از نوشته های با زبان انگلیسی دیده نمی شود. حتی کالاهای خارجی در ژاپن طرفداران کمتری نسبت به کالاهای ساخت داخل آنها دارد.
ژاپنی ها مردم خود را برای خرید کالای داخلی خود، تحت فشار قرار نمی دهند. هیچ وام کالایی در ژاپن برای خرید کالای ساخت داخل داده نمی شود و هیچ تعرفه بالایی برای واردات کالاهای خارجی تعیین نمی شود. کالاهای ژاپنی به قدری برای مصرف کننده های این کشور اعتبار دارد که برای مصرف آنها نیاز به زور و اجبار دولت ندارند. آنها به جایی رسیده اند که تعرفه در برابر کیفیت هیچ است.
تولید کننده داخلی فقط به فکر سود بیشتر
برگردیم به اقتصاد خودمان. در ایران اما کمی برعکس است. تولیدکننده بیشتر به فکر سود بیشتر است. یا وام می گیرد و از خارج وارد می کند یا با هزینه های سرسام آور مجبور می شود تا کالای بی کیفیت تولید کند. دست آخر هم خیالش راحت است که دولت مردم عادی را برای خرید از تولیدات داخلی تحت فشار قرار می دهد و چیزی از سود آنها کم نمی شود. در اقتصاد ایران راه حلی وجود دارد به نام «مردم مجبورند بخرند، چون راهی ندارند» این راه حل در خیلی از مواقع به کار آمده است البته آن را فقط برای مردم قشر متوسط اجرایی می کنند و پولدارها که غم پول ندارند، برایشان مهم نیست.
در نهایت اینکه اقتصاد ایران همواره راه خود را در پیچ تصمیمات غلط مسئولان گم کرده است. مقام معظم رهبری همواره بر لزوم حمایت از تولید داخل تاکید کرده اند اما درعین حال تاکید کرده اند که راه شکوفایی اقتصادی از تکیه بر ظرفیت های داخلی می گذرد. با کمی دقت می توان فهمید شکوفایی تولید داخل را باید از ظرفیت های داخلی جستجو کرد. ظرفیت های داخلی خود مشتری را به سمت کالای ایرانی جذب خواهد کرد. نتیجه اینکه راه حمایت از تولید داخلی از حمایت از ظرفیت های داخلی می گذرد و نه دستور و بخشنامه و تعرفه برای اجبار مردم به خرید کالای ایرانی!