دو سال پیش ابراهیم رئیسی در نخستین نشست خبری خود به عنوان رئیس جمهور از الزام تسهیل شرایط برای بازگشت ایرانیان خارج از کشور سخن گفت و همین موضوع به شایعات بسیاری درباره بازگشت هنرمندان دامن زد. حالا بعد از دو سال و اندی از این موضوع، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دیروز پس از جلسه هیات دولت، گفته که حضور معین در ایران هیچ مشکلی ندارد. او همچنین اضافه کرده که اجازه فعالیت معین در ایران به عنوان خواننده تابع قانون است و برای او مانند هر فرد دیگری در ایران، قانون مبنا خواهد بود. این سخنان وزیر که در پاسخ به پرسش یک خبرنگار و در حاشیه نشست هیات دولت گفته شده، بازتابهای بسیاری در میان کاربران شبکههای اجتماعی و رسانهها پیدا کرده است.
بـرخی کاربـران از آمادگی و اشتیاق خود برای حضور در کنسرت معین در ایران سخن گفتهاند و برخی دیگر حتی گمانهزنی کردهاند که سال نو، با کنسرت معین آغاز شود. سوای این واکنشهای نهچندان باورپذیر، ماجرای بازگشت هنرمندان اصطلاحا لسآنجلسی یا همان بازیگران و خوانندگانی که قبل یا پس از انقلاب مهاجرت کردند، همواره یکی از دغدغههای فعالان هنری در کشور بوده و البته به نظر میرسد به مذاق مدیران فرهنگی و هنری کشور هم چندان تلخ نیامده است. حدود یازده سال پیش محمود احمدینژاد، رئیسجمهور وقت ایران، در صحن مجلس شورای اسلامی بخشی از متن یک ترانه با صدای معین را خواند و فضای رسانهای را اصطلاحا ترکاند.
او با خواندن این بیت از ترانه مذکور «کسی که فرش میبافه نباید رو حصیر باشه» دوباره به موضوع بازگشت معین به ایران که پیشتر مطرح شده بود، دامن زد. گویا دولت احمدینژاد برای ترمیم محبوبیت خود در دومین دوره، ایده بازگشت معین را مطرح کرده بود. محمود احمدینژاد در سال ۱۳۹۹، یعنی هشت سال پس از شعرخوانیاش در مجلس، گفت که او در دوران مسوولیتش به عنوان رئیس دولت پیگیر بازگرداندن معین به کشور بوده اما با سد مخالفتها روبهرو شده است. احمدینژاد حتی گفت که شعرخوانیاش در مجلس در اعتراض به مخالفت گروههایی با بازگشت معین بوده است. اما این همه ماجرا نبود. یک سال پس از این موضوع، مشاور سابق احمدینژاد، یعنی عبدالرضا داوری، فعال سیاسی، خواستار دعوت از معین بهعنوان سفیر آب و برگزاری کنسرت در اصفهان شد تا بحران آب در این استان رفعورجوع شود. حالا و پس از دو سال از این اتفاق، دوباره وزیر ارشاد از امکان و فرصت فراهمشده برای بازگشت معین به کشور خبر داده است. آیا معین به کشور برمیگردد؟
تراژدی حبیب
پرسش اصلی در موضوع بازگشت هنرمندان، بهویژه خوانندگان، به کشور این است که آیا آنها به قصد گذراندن سالهای پایانی عمر خود در ایران به کشور بازخواهند گشت یا برای ادامه فعالیت و حضور در رخدادهای هنری؟ یادآوری قصه تلخ بازگشت حبیب محبیان، خواننده شناختهشده و مطرح موسیقی پاپ، به کشور تردیدها درباره خوشایند بودن بازگشت هنرمندان به کشور را بیشتر میکند. حبیب سال ۱۳۸۸با پادرمیانی دولت وقت، بهویژه اسفندیار رحیم مشایی، به ایران بازگشت. گویا او تلاش بسیاری برای دریافت مجوز کنسرت کرد اما موفق نشد مجوز بگیرد و سرانجام هفت سال پس از بازگشتش به ایران، در سال ۱۳۹۵ در رامسر درگذشت و جنازهاش هم بدون تشریفات خاصی در گورستانی در یک روستا دفن شد. یک سال پس از مرگش یک نماهنگ مشترک از او و پسرش مجوز گرفت و پخش شد و در همان سال یک قطعه از او به نام «مرگ قو» به مناسبت سوگواری برای قربانیان کشتی سانچی از صداوسیمای جمهوری اسلامی پخش شد.
هنرمندانی در لب مرز؟
شهرام شبپره: سال ۱۴۰۰ محمد معتمدی با انتشار ویدئویی از شهرام شبپره، از درخواست این خواننده لسآنجلسی برای بازگشت به ایران خبر داد. این درخواست شبپره پس از اظهارنظر ابراهیم رئیسی در نخستین نشست خبریاش عنوان شده بود. این خواننده حتی گفته بود دوست دارد به ایران برگردد و به کار مشغول شود حتی اگر کاری غیر از خوانندگی باشد. او گفته بود که پاسپورت ایرانی دارد و مدارک ازدواجش نیز بهروز شده و میخواهد به ایران بازگردد.
بیژن مرتضوی: ویولنیست معروف ایرانی هم چند سال پیش به تهران آمد. نه دستگیر شد نه مشکل چندانی در رفتوآمد داشت اما او هم نتوانست مجوز بگیرد، نه برای کنسرت نه حتی برای نشر آلبوم. گویا با یکی از شرکتهای معروف نشر موسیقی مذاکره هم کرد و کار تا جایی پیش رفته بود که برخی از برگزاری کنسرت خبر میدادند. اما سرانجام مرتضوی هم از کشور رفت تا در آن سر دنیا ویولنش را بنوازد.
فرامرز اصلانی: چند سال پیش خبرهای زیادی درباره احتمال بازگشت این خواننده به کشور مطرح شد. او در سال ۱۳۸۶ گفته بود که قصد دارد بعد از ۳۰ سال به همراه خانوادهاش به کشور بازگردد. حتی برخی رسانهها از بلامانع بودن حضور او در کشور خبر میدادند اما دستکم تا کنون خبری از بازگشت او هم نیست.
حسن شماعیزاده: شماعیزاده دیگر خواننده مقیم خارج از کشور است که تمایل زیادی برای بازگشت به ایران داشته ولی او نیز به دلیل نگرانی، موفق به بازگشت به وطن نشده است. او حتی برای مسائل خصوصی و شخصی نیز نگران سفر به ایران است. شماعیزاده چهار سال پیش مادر خود را در ایران از دست داد و در پست اینستاگرامی از حسرت دیدار مادر و خانوادهاش در ایران نوشت و بهتازگی نیز فروش خانه مصادرهشدهاش در تهران مجددا موضوع بازگشتش به کشور را داغ کرده است.
سیاوش قمیشی: درباره این خواننده معروف ایرانی صحبتهای بازگشت چندان مطرح نیست. آنچه هست به اظهارنظر مرحوم نــادر طالبزاده، مجری معروف برنامههای سینمایی و سیاسی تلویزیون، برمیگردد. او در روزهای واپسین عمرش گفته بود: ریتم حماسی ترانههای این خواننده منحصربهفرد است و معتقدم نمیتوان در مورد این افراد با ترسولرز کار کرد. از همان زمان شایعات بسیاری درباره بلامانع بودن بازگشت سیاوش به ایران مطرح شد و هنوز مشخص نیست موضع دولتیها یا نهادهای مرتبط درباره بازگشت این خوانندگان چیست.
بهروز وثوقی: شاید کسی که این سالها بیش از هر هنرمند دیگری برای بازگشتش به کشور تلاش شده، بهروز وثوقی باشد. از حدود ۱۰ سال پیش تلاشهای بسیار پررنگی از سوی هنرمندان سینمای ایران انجام شده تا مسوولان را راضی به بازگشت وثوقی کنند. گویا هنوز چنین توفیقی برای سینماییها حاصل نشده است.