چند مدتی است که بحث انتخابات مجلس دوازدهم در پایان سال جاری و نحوه و چگونگی مشارکت مردم در این انتخابات نقل بسیاری از محافل است و افراد و اشخاص زیادی در خصوص این موضوع به اظهار نظر می‌پردازند. این در حالی است که نگاهی به شرایط جامعه این مسئله را روایت می‌کند.
هرچند یکی از پرسش های مهم در زمینه اقتصاد انتخابات این است که متغیرهای اقتصادی چه مقدار بر سطح مشارکت مردم در انتخابات اثر می گذارند. نتایج بررسی ها نشان می دهد که نرخ های تورم و بیکاری بر مقدار مشارکت مردم استان ها در انتخابات اثر منفی شدیدی بر جای می گذارد, در حالی که افزایش سطح سواد و درآمد سرانه هر استان موجب افزایش مشارکت مردم آن استان در انتخابات می شود.
اهمیت اقتصادی انتخابات مجلس
انتخابات مجلس از نظر تعیین رویکرد سیاسی و اقتصادی آینده ایران اهمیت ویژه ای دارد. شکل و ترکیب دو نهاد تاثیرگذار در عرصه قانونگذاری و تصمیم سازی در کشور، افق تحولات سیاسی و اقتصادی آینده در ایران را ترسیم می کنند. گرچه، انتخابات مجلس خبرگان رهبری بیش از هر چیز در چهارچوب کلان سیاسی نظام در میان و بلند مدت تبیین میشود، ابعاد اقتصادی انتخابات مجلس شورای اسلامی از اهمیت ویژه ای برخورداراست. مجلس شورای اسلامی، به عنوان مهم ترین نهاد قانون گذاری کشور سهم غیر قابل اجتنابی در هماهنگی با دولت در جهت گیری توسعه اقتصادی و شفافیت درعملکرد اقتصاد ملی دارد.
مصوبات مجلس شورای اسلامی در صورت تأیید شورای نگهبان برای اجرا به قوه مجریه ایران و قوه قضائیه ابلاغ می‌شوند. در برخی مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه‌پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد که در خواست این مراجعه به آراء عمومی نیز باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد. بر اساس قانون اساسی، مجلس ایران از سایر قوا مستقل است و به‌طور قانونی نباید هیچ اثرگذاری از بیرون بر تصمیمات مجلس وجود داشته باشد.
یکی از وظایف مهم مجلس شورای اسلامی تصویب بودجه و برنامه های ۵ ساله توسعه اقتصادی کشور است. قانون بودجه و قانون برنامه ۵ ساله توسعه، جهت گیری های اقتصادی کشور در کوتاه و میان مدت را ترسیم می کند.
مهم ترین چالش های اقتصادی ایران
طبق برآورد بانک جهانی ایران در دو سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ نرخ رشد اقتصادی بسیار ضعیفی در محدوده ۱.۸ تا ۲ درصد را تجربه خواهد کرد. چالش‌های ساختاری ناشی از کسری بودجه پایدار و عدم تعادل در سیستم بانکی کشور، نرخ اشتغال پایین و بحران بازنشستگی و خطرات پایداری مالی برای بازنشستگان در بلندمدت، ناتوانی در بازگرداندن ثبات قیمت و تثبیت سیستم مالی، قیمت‌گذاری دستوری، کاهش رشد بلندمدت، تورم بالا واشتغال پاییناز مهم ترین چالش های اقتصادی امروز کشور هستند. از قضا سه مقوله کاهش سرعت رشد در بلندمدت، تورم بالا و اشتغال پایین که در گزارش اخیر بانک جهانی به آنها اشاره شده و مشکلات اصلی اقتصاد ایران به شمار می‌روند با رویکرد توسعه صادرات از طریق جهش تولید در بنگاه‌های پیشران صنعتی قابل رفع است.
مشکلات اقتصادی در مقایسه با حوزه‌های دیگر ، بیش از ده سال است که به مسئله اول کشورمان تبدیل شده است و قاعدتا به علت فشاری که بر دوش مردم وارد می‌کند، به دغدغه اصلی مردم مبدّل شده است.
نرخ تورم، افزایش حجم نقدینگی، کسری بودجه، افزایش هزینه‌های جاری، کاهش ارزش پول ملی، کاهش قدرت خرید مردم، کاهش نرخ اشتغال، کاهش رشد اقتصادی، تغییرات مستمر نرخ ارز، افزایش مداوم قیمت کالا و خدمات بخش دولتی و بخش خصوصی، کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، کاهش بهره‌وری و… از جمله مشکلات و معضلات اقتصادی است که در یک کشور می تواند وجود داشته باشد، اما در این نوشته در پی آن هستیم که مردم در دوره دولت سیزدهم نسبت به ریشه مشکلات و معضلات اقتصادی و مباحث آن چه دیدگاهی دارند. برای این منظور از نظرسنجی دانشگاه مریلند که سپتامبر ۲۰۲۱ یعنی حدود ۲ ماه بعد از آغاز به کار دولت سیزدهم انجام شده است بهره بردیم. طبق این نظرسنجی از هر پنج نفر، سه نفر یعنی حدود ۶۲ درصد، مشکلات اقتصادی را مهم‌ترین چالش کشور در دوره جدید می‌دانند و در میان مشکلات بی‌شمار اقتصادی، از نگاه مردم اصلی‌ترین مشکلات اقتصادی در مرحله اول تورم و قیمت بالای اجناس و بعد فقر و بعد از آن بیکاری است. یعنی از نظر مردم تورم، فقر و بیکاری به ترتیب اصلی‌ترین مشکلات اقتصادی کشورمان هستند.
واقع بینی اقتصادی می تواند راه حل باشد
کم تر از ۷۰ روز تا انتخابات مجلس شورای اسلامی باقی مانده است و آمارها نشان می دهد که طی چندین سال گذشته مهم ترین دغدغه مردم برای مشارکت و عدم شرکت در انتخابات مسائل اقتصادی بوده است. اما آیا می توان در مدت باقی مانده به انتخابات راهکارهایی را برای افزایش مشاکرت انتخاباتی بکار گرفت؟
محمد صادق مشایخ، کارشناس اقتصادی و عضو کمیته توسعه بنیاد امید ایرانیان درباره راهکارهای اقتصادی افزایش مشارکت مردم در انتخابات گفت: با شرایط فعلی نمی توان انتظار داشت که مردم در انتخابات شرکت کنند. هر کدام از متغیرهای اقتصادی را که نگاه می کنیم وضعیت را بحرانی می یابیم و در مدت کوتاهی که به انتخابات باقی مانده است، نمی توان امیدوار بود که کار زیادی بتوان انجام داد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: البته می توان کارهایی را به صورت سلبی برای افزایش مشارکت مردم انجام داد که یکی از مهم ترین آن ها صداقت و واقع بینی است. در طی سال های گذشته مردم ما تنها شعار برای حل مشکلات اقتصادی خود شنیده اند که این شعارها و وعده ها با توجه به وضعیت اقتصادی ایران واقع بینانه نبوده است.
مشایخ افزود: از سوی دیگر، مجلس شورای اسلامی نقش زیادی در ثبات اقتصادی دولت با بررسی و تصویب بودجه ایفا می کند که اگر بتواند روی تراز شدن بودجه کار کند، می توان امیدوار بود که بخشی از مردم به آینده امیدوار شوند. هرچند تاثیرات اقتصادی کوتاه مدت نیستند و نمی توان انتظار داشت در چند ماه مانده به انتخابات معجزه اقتصادی رخ دهد./ آرمان امروز