پس از بارش های نسبتا مناسب سال های 97 و 98 حالا آبفای کشور اعلام کرد که در حال گذراندن چهارمین سال خشکسالی هستیم. وضعیت سدها و آمارهای کاهشی بارندگی هم نگران کننده است.
پاییز و زمستان ها حالا دیگر شبیه آن گذشته ها نیست که برف و باران برای بارش از یکدیگر سبقت بگیرند و با یک برف، تا روزها همه جا سفیدپوش باشد بلکه حالا با آمدن سرما، هوای آلوده اغلب روزها در آسمان شهرها سایه می اندازد و تنفس را سخت می کند. تازه غصه «تغییر اقلیم» و کم بارشی به گونه ای گریبانگیرمان شده که بیشتر سال ها خشکسالی نصیبمان می شود. نمونه این اتفاق همین است که باوجود پیش بینی ها مبنی بر پاییز پربارش اما، خبری آن چنانی از باران نبود به طوری که آبفای کشور اعلام کرد، معنای این وضعیت کم بارشی یعنی در حال گذراندن چهارمین سال خشکسالی هستیم.
بیلان منفی در سفره‌های آب زیرزمینی
مدیر آبفای کشور در توضیحاتش از وضعیت پیش رو اظهار نگرانی کرده و با بیان این که کاهش بارش‌ها نگرانی‌ها در حوزه منابع آب کشور را افزایش داده، گفته است: «در چنین شرایطی وظایف ما بیشتر می‌شود و باید مدیریت علمی و جهادی در زمینه تأمین آب و مصرف آن داشته باشیم. بیلان منفی در سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش میزان بارش‌ها، شرایط تأمین پایدار آب را به چالش می‌کشد؛ هرچه منابع آب سطحی کاهش یابد، برداشت از منابع آب زیرزمینی افزایش می‌یابد و با تشدید بیلان منفی سفره‌های زیرزمینی، شاهد افزایش فرونشست‌ها نیز در نقاط مختلف خواهیم بود.»
27 درصد کاهش نسبت به دوره بلند مدت
جست وجو در گزارش ها و آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران غم انگیز است و اعداد و ارقام، بیانگر یک غصه بزرگ است. گزارش اخیر شرکت مدیریت منابع آب ایران بیانگر آن است که کشور با کاهش ۶ درصدی میزان بارش‌ها از ابتدای مهر امسال تا 18آذر نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه رو شده است. بر این اساس از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۸ آذرماه ۳۴.۲ میلی متر بارش در کشور رخ داده است، در حالی که در دوره بلندمدت ۴۷.۲ میلی متر بارش در این مدت داشتیم و این نشان از کاهش ۲۷ درصدی بارش‌های امسال نسبت به دوره بلندمدت دارد.
کاهش 47 درصدی در خراسان رضوی
استان چهارمحال و بختیاری با ۵۸ درصد کاهش، فارس با ۴۸ درصد، استان‌های خراسان رضوی و زنجان با ۴۷ درصد بیشترین کاهش بارش‌ها را نسبت به سال آبی پارسال دارند.
بارش های پاییز کمتر از نرمال
نکته عجیب تر درباره وضعیت بارش ها در این پاییز، دو اظهار نظر کاملا متناقض است و در شرایطی که قبلا، هواشناسی از یک پاییز پربارش خبر داده بود اما سخنگوی صنعت دو روز قبل اعلام کرده که در تنها ماه باقی مانده از پاییز نه تنها کم بارشی داریم بلکه میزان بارندگی‌ها در این فصل حتی کمتر از نرمال خواهد بود.
باران، ایران و جهان
وضعیت کم بارشی و خشکسالی های متوالی در کشور، امروز بیش از هر زمان دیگری ضرورت بهره وری درست را عیان کرده است. مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در این باره می گوید: «شدت مصرف در کشور، هم برای نسل فعلی و هم برای نسل آینده، مشکل‌آفرین خواهد بود و نگاه توسعه پایدار، در این شرایط مصرف غیربهینه، محقق نخواهد شد. در تمامی بخش‌ها، از جمله مصارف شرب، کشاورزی و صنعت باید در روند مصرف بازنگری و روندها را به‌سمت بهینه مصرف کردن اصلاح کنیم.» این وضع غم انگیز یعنی، کم بارشی و خشکسالی و از سویی بدمصرفی در شرایطی که کشور ما در موقعیت جغرافیایی مناسبی از نظر آب و هوایی قرار ندارد و در انتهای فهرست کشورهای جهان از لحاظ دریافت باران هستیم. هم اکنون متوسط بارندگی در ایران سالانه 250 میلی متر و این متوسط در دنیا 860 میلی متر است.
افت شدید منابع تجدیدپذیر
سوی دیگر نگرانی ها درباره وضعیت آب به ویژه در بخش منابع آب تجدیدپذیر است که طبق اعلام مدیریت منابع آب ایران، این منابع طی10 سال اخیر 30میلیاردمترمکعب کاهش یافته و از 130 میلیارد مترمکعب، امسال به حدود 100 میلیارد مترمکعب رسیده است. همچنین وضعیت سدهای کشور نیز در شرایط مساعدی قرار ندارد. میزان ورودی مخازن کل کشور از ابتدای سال آبی (ابتدای مهرماه) تا ۲۱ آذر معادل سه میلیارد و ۸۴۰ میلیون متر مکعب بوده که در قیاس با سال گذشته که عددی معادل یک میلیارد و ۵۹۰ میلیون مترمکعب بوده 7 درصد رشد داشته است.
سدهای بحرانی
آن طور که در آمار مدیریت منابع آب ایران آمده، چند سد بزرگ از جمله سدهای مشهد در شرایط بحرانی قرار دارند. همشهری گزارش داد: «وضعیت برخی از سدهای مهم کشور بیانگر این است که در 6 درصد، پرشدگی کمتر از ۱۰ درصد است، به‌طوری‌که سد دوستی و سد طرق استان خراسان رضوی به ترتیب ۶ و ۱۰ درصد، سد رودبال داراب استان فارس یک درصد، چاه‌نیمه‌های استان سیستان و بلوچستان 3درصد، سد تنگوئیه سیرجان استان کرمان ۹ درصد و سد ساوه استان مرکزی 7درصد پر هستند.»