خراسان نوشت: اقتصاد ایران در دهه پایانی قرن شمسی گذشته، یکی از ناگوارترین دوران خود را پشت سرگذاشت. تحریم ها از یک سو و اتخاذ نشدن تدابیر مناسب برای خنثی سازی اصل یا آثار آن موجب شد تا شاخص های اقتصادی، یک دهه رشد اقتصادی صفر و عقبگرد در سایر شاخص ها را نشان دهند.
رهبر انقلاب نیز در سال گذشته در بیانات خود در دیدار مردم اصفهان فرمودند: «... دهه۹۰، از لحاظ اقتصادی دهه خوبی نبود برای ما. مشکلاتی برای ما به وجود آمد. چنان چه همان نصیحت‌ها را، همان کارهایی را که حالا بناست انجام بدهند ان‌شاءا... و انجام می دهند، آن روز انجام داده بودند، امروز وضع ما بهتر بود. بالاخره تحریم مؤثّر است، برخی از تدبیرها مؤثّر است، مدیریّت ها مؤثّر است؛ همه این ها مؤثّر است..» در این حال، گزارش اخیر بانک جهانی با موضوع آسیب شناسی فقر در ایران نیز ضمن اشاره به شاخص های اقتصادی نامطلوب ایران در این دهه (یعنی سال های 2011 تا 2020)، از آن به عنوان یک دهه از دست رفته رشد اقتصادی یاد کرده است. این گزارش حاوی نکات و آمارهای بعضاً جدیدی درخصوص اقتصاد ایران در دهه گذشته است که در ادامه به برخی ازآن ها به نقل از اصل گزارش و همچنین گزارش خبرگزاری های تسنیم و فارس اشاره می شود.
ایران دارای یکی از بدترین عملکردها در مبارزه با فقر در دهه گذشته
بانک جهانی در گزارش خود با بیان این که 40 درصد ایرانی ها در معرض فقر هستند، آورده است: در بین سال های 2011 تا 2020، نرخ فقر در ایران از 20 به 28.1 درصد رسید. در این دهه، حدود 10 میلیون ایرانی گرفتار فقر شده اند. ایران در مقایسه با کشورهای دیگر یکی از بدترین عملکردها را در مبارزه با فقر طی دهه گذشته داشته است. این کشور در سال 2011 در میان 25 کشور با درآمد متوسط به بالا، رتبه 18 را از نظر فقر داشت اما در سال 2020 یک پله نزول کرد و در رتبه 17 قرار گرفت.
اگر رشد اقتصادی سالانه،مثبت 0.6 درصد بود!
طبق گزارش مذکور، در این سال ها به طور متوسط تولید ناخالص داخلی سرانه ایران طی سال های 2011 تا 2020 هر سال منفی 0.6 درصد رشد کرده است. هر یک درصد افزایش در تولید ناخالص داخلی سرانه باعث کاهش 1.56 درصدی در نرخ فقر می شود. اگر به جای رشد منفی سالانه 0.6 درصدی تولید ناخالص داخلی سرانه طی این سال ها شاهد رشد مثبت 0.6 درصدی در این زمینه بودیم نرخ فقر در ایران طی این سال ها 7.9 درصد کاهش یافته بود.
ثروتمندان، تنها نفع برندگان از رشد اقتصادی در دهه از دست رفته اقتصاد ایران
این گزارش در نمودار مقایسه نرخ فقر و تغییرات تولید ناخالص داخلی آورده است: «ایران یک دهه از دست رفته رشد اقتصادی را تجربه کرد. وقتی تولید ناخالص داخلی کاهش یافت، فقر افزایش یافت و حتی زمانی که اقتصاد گسترش یافت، تنها ثروتمندترین خانوارها از آن بهره بردند و سطح فقر ثابت ماند.»
کاهش سالانه 2 درصدی مصرف خانوارهای دهک های پایین
بر اساس تحلیل بانک جهانی رشد فقر در ایران طی سال های 2011 تا 2020 ناشی از فقدان رشد اقتصادی و نابرابری های ساختاری بوده است. بر این اساس خانوارهایی که در 40 درصد پایینی هرم مصرف قرار گرفته اند هیچ منفعتی از دوره های نادر رشد اقتصادی نبرده اند. با توجه به الگوهای مصرفی می توان گفت خانوارهای فقیر در دوره های رکود بیشترین ضرر را کرده اند و در دوره های رشد از حداقل بهره برخوردار شده اند. خانوارهای دهک های پایین با کاهش سالانه 2درصدی در مصرف خود طی دهه 2020 مواجه شده اند این در حالی است که میزان کاهش مصرف خانوارهای ثروتمند یک درصد در سال بوده است.
پاک شدن رشد 552 درصدی دستمزدها با گرانی و تورم
گزارش مذکور به رشد ناکافی دستمزدهای اسمی در برابر تورم اشاره کرده و افزوده است: دستمزد واقعی و درآمدهای شخصی طی این دهه تحت تاثیر تورم تحرکی نداشته است و فقط دو دهک بالا با رشد واقعی درآمدها طی این مدت مواجه بوده اند. در حالی که متوسط دستمزد خانوارها طی دهه 2011 تا 2020 بالغ بر 552 درصد افزایش یافته اما رشد واقعی دستمزد تنها 10 درصد بوده است. میزان رشد دستمزد کار ساعتی نیز 16 درصد بوده است. درآمد افراد دارای کار شخصی نیز در این دوره تقریبا ثابت باقی مانده است. نکته قابل توجه آن است هر زمانی که دستمزد واقعی(منهای تورم) افزایش داشته شاهد افزایش ساعات کار توسط کارگران و کارمندان بوده ایم و برعکس با کاهش قدرت خرید دستمزد، کارگران ترجیح داده اند به جای کار بیشتر، استراحت بیشتری داشته باشند.
زنگ خطر برای پنجره جمعیتی
بانک جهانی در بخش دیگری از گزارش خود به پیر شدن جمعیت ایران اشاره کرده و نوشته است: طی دهه گذشته خانوار ایرانی کوچک تر شده و متوسط اندازه خانوار ایرانی از 3.8 نفر به 3.4 نفر کاهش یافته است. نرخ باروری نیز کاهش یافته و از 1.8 بچه برای هر زن به 1.7 بچه رسیده است. از سوی دیگر جمعیت ایرانی پیرتر شده و سن متوسط از 29 سال در سال 2010 به 34 سال در 2020 رسیده است. بر این اساس خانوار ایرانی در حال تحلیل رفتن است، این بدان معناست که ایران با پنجره ای در حال بسته شدن در بحث جمعیت فعال روبه روست.
اقتصاد ایران رو به بهبود
به گزارش فارس، در این گزارش به این نکته اشاره شده است که اقتصاد ایران پس از سپری کردن یک دهه از دست رفته با رشد اقتصادی ناچیز (2011-2020) به تدریج در حال بهبودی است.