تهران هيچگاه تمام شدني نيست. در روزگاري كه ايران تحريمهاي شديد نفتي را پشت سر ميگذاشت، عربستان خرسند از حذف رقيب ديرينه خود شروع به سهمگيري در بازاري كرد كه تا پيش از اين از نفتكشهاي ايراني نفت ميخريدند. الزام به نفت نخريدن از ايران و تردد نفتكشهاي عربي در آبهاي تشنه نفت موجب شد تا در اندك زماني تخفيفهاي جذاب رياض موجب شود تا آمارهاي رسمي خبر از صدرنشيني پر قدرت رياض در بازار نفت دهند و كم كم رقيب ديرينه عربستان - ايران- به رتبههاي سوم و چهارم و در نهايت پنجم اوپك نزول كند.
قدرتگيري نفتي عربستان در منطقه و جهان در شرايطي بود كه نفت نيز قدرتنمايي خوبي در قيمت داشت و موجب شد تا خزانه كشورهاي نفتي از اين طريق به خوبي پر شود. در عين حال عربستان كه مقتدرانه رتبه نخست نفتفروشي جهان را در اختيار داشت، به يكباره و در زماني كه زمزمه حضور «نفت شيل» در بازارها به گوش ميرسيد و برخي از پايان امپراتوري نفتي شيوخ عربستان سخن ميگفتند، به فكر بازي تازهاي افتاد و به قيمت ضرر و زيان قطعي خود، تلاش كرد رقيب تازه واردش را از ميدان به در كند. با كاهش قيمت نفت توليد نفت شيل غيراقتصادي شد و عربها احتمالا براي مدتي نفسي به راحتي كشيدند. بعد از كاهش قيمت نفت، بازي تخفيف به راه افتاد تا عربستان دوباره بتواند خزانهاش را از دلارهاي نفتي پر كند. حالا توليدكنندگان ديگر نيز مجبور بودند براي حفظ سهمشان وارد بازي تخفيف شوند.
در اين وانفسا حضور دولت يازدهم و تغيير نگاههاي بينالمللي به ايران تنها پوئن مثبتي بود كه شرايط سياسي به توليدكنندگان ارايه كرد. بعد از روي كار آمدن دولت يازدهم و موافقتهاي اوليه در آذر ماه ٩٢ براي لغو برخي تحريمهاي نفتي ايران موجب شد تا اين رتبهدار نفتي اوپك كه زماني رقيب اصلي عربستان محسوب ميشد مجددا شتاب خود را براي بازگشت به روزگار صدرنشينياش آغاز كند.
در اين ميان ايران كه بازارهاي فروش نفتش را با تخفيفهاي عربي و البته تنگ نظري غربي از دست داده بود، شركاي قديمياش را مجاب به نشستن پاي ميز مذاكراتي كرد كه هدف اصلي آن كسب بازار نفت به نفع ايران بود. به اين سبب بعيد نبود مسوولان ايراني در كنار تمام پوئنهاي كه براي خريداران جديد نفتي خود باز ميكردند، حاضر به ارايه تخفيفاتي شوند كه حتي روي كاغذ نيز به سختي قابل رويت بود. حضور مجدد ايران در بازار نفت، بيش از اينكه زنگ خطري براي توليدكنندگان نفتي باشد، كه طعم از دست دادن بازار خود را چشيده بودند، عربستان –رقيب ديرينه ايران – را نگران كرد. هرچند هيچگاه طرف عربي به صراحت در مورد نگراني خود از حضور مجدد در ايران صحبت نكرده بود اما بر هيچ كس پوشيده نبود كه بسياري از شركتهاي مطرح نفتي دنيا مترصد حضور در بازار جذاب نفتي ايران هستند و كمرنگ شدن هر يك از تحريمهاي غربي ميتواند
زمينهساز برداشته شدن گامهاي بلند ايران براي بازپسگيري رتبهاي باشد كه ايران با رندي عربستان از دست داده بود.
البته ايران نيز كه دردوره تحريمها به خوبي طعم تلخ عدم همراهي رتبهداران اوپكي با خود را چشيده بود، در دور جديد مذاكراتش با شركتهاي مطرح دنيا به خوبي سهمگيري از بازار و رسيدن به اهداف بلندمدتش را در نظر گرفت و سنگبناي لرزيدن پايههاي قدرتگيري عربستان در منطقه و بازار را بنا گذاشت. به اين ترتيب مسوولان ايراني كه در تمام دوران سخت تحريم به يار چشمبادامي خود اطمينان كرده بودند، سعي كردند تا براي اين يار هميشگيشان پوئنهاي خاصي را قايل شوند؛ به اين ترتيب رفت و آمدهاي دو طرفه مقامات ايراني و چيني همانند قبل ادامه يافت و با وجود تمام نگرشهاي منفي موجود در ايران به جنس چيني و نام چين اما اين چين بود كه در صدر سهمگيري از بازار ايران قرار داشته و دارد. بر همين اساس در طي دو سال گذشته از عمر دولت يازدهم هياتهاي چيني و ايراني به فراخور راهي پكن شدند؛ سفرهايي كه در طي دولت دهم آنچنان با حساسيت از سوي ديگر كشورها نگريسته نميشد اين روزها با نگاه موشكافانهتري دنبال ميشود.
گويا رقباي نفتي و اقتصادي به خوبي ميدانند كه قدرتگيري ايران در منطقه ميتواند منافع اقتصادي آنها را خدشهدار كند؛ همين امر نيز موجب شده تا در بحبوحه ناآراميهاي منطقه عربستان نيمنگاهي به رقيب ديرينه خود داشته باشد و در تحليلهاي خود مراقب سهمگيري بيشتر ايران در بازار باشد. دليلي كه به خوبي در سفر تازه النعيمي به پكن، آن هم تنها چند هفته بعد از حضور هيات تهراني در پكن قابل ملاحظه است. بر اساس اطلاعات رسيده علي النعيمي؛ وزير كهنه كار نفتي عربستان در شرايط متشنج عربستان، درگيريهاي يمني و تغييرات در بدنه اصلي پادشاهي اين كشور، به پكن رفته و با چشمباداميهاي آسيايي پاي ميز مذاكره نشسته است. مذاكراتي كه كفه فروش نفتي آن سنگينتر از ساير موضوعات آن است. عربستان كه همواره به بازارهاي صادراتي ايران چشم داشته است اينبار هم قصد دارد تا يار ديرينه ايران در روزهاي تحريم را، در روزهاي بدون تحريم به سمت خود جلب كند؛ موضوعي كه موجب شده تا النعيمي به صراحت از علاقه كشورش براي افزايش فروش نفت به چين خبر بدهد.
بسياري معتقدند عربستان به هيچ عنوان علاقه ندارد ايران به جايگاه گذشته خود در بازار نفت دست پيدا كند، بهطوري كه آمار و ارقام اقتصادي نشان ميدهد اين قدرت نفتي حاضر است ضرر كند، اما فرصت بازگشت ايران به بازار نفت را ندهد. در عين حال طرف ايراني هم هيچگاه علاقه نداشته است تا پرونده عقد قراردادهاي خود با چين را آنچنان بگشايد تا جزييات بيشتر همكاريهاي ايران و چين هميشه به عنوان جاخالي روابط دو كشور محفوظ بماند. موضوعي كه گويا شيخنشينان شبه جزيره عربستان را به خوبي تهييج به ايجاد رابطه با چين كرده است.
بيژن نامدار زنگنه عكس همتاي عربي خود اصلا علاقهاي به ارايه جزييات در مورد رابطه با چين ندارد و تنها در گفتوگوي اخير خود با خبرنگاران رابطه ايران چين را به دو بخش فروش نفت و استفاده فني خلاصه ميكند و تاكيد ميكند كه ايران بايد در بازار فروش نفت به چين حضور فعالي داشته باشد. موضوعي كه آلارم لازم را به طرف عربي براي توجه به نقطه حساس رابطه ايران و چين نشان داده و شرايطي را فراهم كرده تا همتاي عرب زنگنه را راهي پكن كند. النعيمي كه سابقه آغاز ارزانفروشي نفت در بازار را دارد در حالي به پكن سفر كرده است كه از قصد ايران براي ارايه تخفيفات ويژه به چين آگاه است و بعيد نيست كه عربستان براي افزايش سهم ٦١ درصدي خود از بازار خريد نفت چين تخفيفهاي خاصتري نيز ارايه كند. البته برخي گزارشها كه در رياض منتشر شده است، نشان ميدهد كه وزير نفت عربستان درباره نگراني رياض از كاهش احتمالي تقاضاي چين براي خريد نفت با توجه به كندي رشد اقتصاد جهاني گفته است: «تاكنون درخواستي از طرف مقامات چين براي كاهش صادرات نفت به اين كشور دريافت نكردهايم و ميزان صادرات نفت چين به عربستان مانند گذشته است و رياض آماده است نفت بيشتري هم به اين كشور صادر كند.»علي النعيمي در اين ديدار با ابراز خرسندي ازسفر به چين، تاكيد كرده است: «رياض خواهان تقويت همكاري دو جانبه با چين در موضوعات مختلف، به ويژه در بخش سرمايهگذاري مشترك در حوزه نفت و گاز و فرآوردههاي نفتي است.»