پیش‌فروش مسکن راه‌حلی دو‌طرفه است که هم به خریدارانی که توان مالی خرید مسکن به‌صورت نقدی و یکجا را ندارند کمک می‌کند تا با پرداخت تدریجی مسکن مورد نظر خود را بخرند و هم به سازندگان کمک می‌کند تا با استفاده از آورده متقاضیان به ساخت و ساز بپردازند. اما پیش فروش مشکلات زیادی برای خریداران و بعضاً برای سازندگان به وجود می‌آورد و تخلف پیش فروشی در موضوع مسکن در مراجعه به مراکز قضایی تقریباً بیشترین تخلفات را دارد.
یکی از این معضلات کلاهبرداری در پیش فروش ساختمان است. برخی سودجویان پس از اخذ مجوز ساخت با اجرای فونداسیون یا ساخت چندطبقه نیمه کاره، با زدن پلاکارد اقدام به پیش فروش ساختمان می‌کنند و هر واحد را به چند نفر می‌فروختند و پس از آن متواری می‌شدند. یا سازندگان تعهدات خود در مورد زمان تحویل، مصالح استفاده شده و کیفیت ساخت و ساز را رعایت نمی‌کنند و پیش خریداران نیز چاره‌ای جز شکایت و مراجعه به دادگاه ندارند. همین مشکلات و شفاف نبودن معاملات پیش فروش باعث شد تا تقاضای متقاضیان خرید مسکن از این روش به شدت کاهش یابد. برای جلوگیری از این مشکل در اوایل دهه 80 طرحی از طرف قوه قضائیه به مجلس برده شد که سازندگان را به انجام تعهداتشان ملزم می‌کرد. این طرح با تصویب در مجلس به صورت قانون درآمد.
اما آن‌طور که ایرج رهبر رئیس اتحادیه انبوه سازان به «ایران» می‌گوید این قانون نیاز به اصلاحاتی داشت اما هیچ‌گاه اجرا نشد. به گفته رهبر این قانون به ناظر شهرداری اختیار داده بود تا در زمان‌های مختلف با بازدید از طرح، پیشرفت کار را گزارش کند اما عملکرد ناظران تحت نظارت نبود و بموقع نظارت و گزارش خود را ارائه نمی‌کردند به همین دلیل پیشرفت فیزیکی کار در واقع با گزارش ناظر در تضاد بود. مشکل اساسی دیگر این قانون نیز آن‌طور که رئیس اتحادیه انبوه‌سازان می‌گوید برای ثبت قرارداد در دفاتر اسناد رسمی، چون ساختمان هنوز پایان کار و سند نداشت قرارداد براساس پروانه تنظیم می‌شد که این موضوع هم مشکلات زیادی ایجاد می‌کرد. اکنون وقتی مشکلی میان فروشنده و پیش خریدار بروز می‌کند و به دادگاه مراجعه می‌کنند دادگاه از فروشنده ایراد می‌گیرد چرا طبق قانون عمل نکرده در حالی که این قانون اصلاً اجرا نمی‌شود اما در مراجع قضایی برای صدور حکم به آن استناد می‌شود.
شفافیت معاملات مسکن
برای حل مشکلات انبوه پیش‌فروش مسکن وزیر راه و شهرسازی از افتتاح حساب امانی خبر داد که از هفته آینده آغاز می‌شود. براساس طرح حساب امانی، پرداخت پول به سازنده از طریق بانک و بر اساس پیشرفت طرح خواهد بود هر چند جزئیات این طرح کاملاً مشخص نیست اما ساز و کار به این ترتیب است که پیش خریداران واحدها پول‌هایشان را به این حساب واریز می‌کنند و انبوه‌سازان بنابر پیشرفت طرح، پول را از بانک دریافت می‌کنند. وزیر راه و شهرسازی اجرای این طرح را حتمی دانسته است.
چون در سال‌های گذشته تخلفات و کلاهبرداری‌های زیادی در پیش فروش مسکن صورت گرفته، پرونده‌های زیادی در دادگاه‌ها در جریان است که حتی تعداد زیادی از این خریداران، پس از سال‌ها نتوانسته‌اند پول خود را پس بگیرند. وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی بخش مسکن اجرای یک سازوکار مناسب برای ساماندهی پیش فروش مسکن را طراحی کرده است اما البته این طرح چندان خوشایند سازندگان نیست.
رئیس اتحادیه انبوه سازان واسطه‌گری دولت و افزایش نقش او را از جمله اشکالات طرح حساب امانی می‌داند و می‌گوید افزایش نقش دولت در ساخت و ساز برخلاف سیاست‌های خصوصی‌سازی است و وزارت راه و شهرسازی به جای این طرح بهتر بود همان قانون ناقص را اجرا می‌کرد.طرح حساب امانی پیش فروش موجب می‌شود که انبوه سازان با پیشرفت طرح، پول از بانک دریافت کنند که این موضوع مستلزم این است که یک نظارت از سوی بانک بر طرح انجام گیرد تا با درنظرگرفتن پیشرفت ساخت و ساز، پول متقاضیان به انبوه‌ساز پرداخت شود که این یکی از موارد مورد انتقاد انبوه‌سازان است چون سابق بر این سازندگان بدون اینکه نظارتی بر پیشرفت طرح باشد پول را در زمان‌های مختلف از پیش خریدار مطالبه می‌کردند بدون اینکه زمان پایان کار به طور قطعی مشخص باشد. فروش یک خانه به چند نفر هم نیز جزو تخلفاتی است که در پیش فروش مسکن مدام تکرار می‌شد.
ورود عامل سوم، مانع بروتخلف
فردین یزدانی، مجری بازنگری طرح جامع مسکن افزایش نقش دولت در بخش مسکن با اجرای طرح حساب امانی را ادعایی می‌داند که درست نیست و می‌گوید در همه کشورها پیش فروش مسکن بر اساس طرحی مانند حساب امانی انجام می‌شود که مهمترین مزیت این طرح این است که عامل سومی به نام بانک وارد فرآیند پیش فروش می‌شود و مشکلات فراونی که بین پیش فروشنده و پیش خریدار به وجود می‌آید با ورود بانک به عنوان عامل حقوقی از بین می‌رود.به گفته یزدانی با افتتاح حساب امانی بخش زیادی از هزینه‌هایی که به پیش خریداران تحمیل می‌شود کاهش می‌یابد و معامله کاملاً شفاف می شود.حساب امانی در بانک انجام می‌گیرد ولی بانک نقشی در صدور مجوز پیش فروش ندارد و فقط ناظر انجام طرح است و با افتتاح این حساب دست دلالان از بازار مسکن کوتاه شده و معاملات پیش خرید رونق می‌گیرد و باعث شفافیت قیمت ملک و جلوگیری از هرگونه تخلف سازنده مانند تحویل ندادن بموقع یا تغییر قیمت نهایی ملک می‌شود. حساب امانی همچنین برای جلوگیری از ضرر و زیان خریدار بسیار کارآمد است.