شعبه‌هاي بانك‌ها ديگر چندان شلوغ نيستند، حداقل در روزهاي عادي تعداد كمي آدم روي صندلي‌ها مي‌نشينند و منتظرند تا شماره‌هاي‌شان خوانده شود. از حدود 10 باجه در هر بانك دو يا سه باجه غالبا در بانك‌ها فعال است. بقيه باجه‌ها شماره‌اي را صدا نمي‌كنند. آنها كه منتظر بودند تا كارشان در بانك راه بيفتد پاسخگوي اين سوال بودند، مي‌دانيد قرار است سود سپرده‌ها كاهش يابد؟ پاسخ مثبت بود، مي‌دانستند. همه خبر داشتند كه سود سپرده‌ها در حال كاهش است. امروز قرار است شوراي پول و اعتبار كاهش نرخ سود سپرده‌هاي بانكي را در دستور كار قرار دهد. وزير امور اقتصادي و دارايي نرخ 18 درصد را مناسب مي‌داند، رييس كل بانك مركزي نرخ 17 درصد را و روساي بانك‌ها نرخ بيست درصد را. مردم اما نرخي ديگر را مناسب مي‌دانستند. نرخي كه با نرخ پول در بازار آزاد قابل رقابت باشد. بر اساس اين گزارش در بازار آزاد نرخ سودي كه براي هر يك ميليون تومان پرداخت مي‌شود، در برخي موارد به حدود 35 هزار تومان رسيده است. اين در حالي است كه بانك‌ها در صورت عقد قرارداد يك ساله به ازاي هر يك ميليون تومان 220 هزار تومان در سال پرداخت مي‌كنند. به عبارتي 18 هزار و 300 تومان در ماه.
كم شدن سود بانكي، كوچك شدن سفره
شعبه خلوت است. در حالي كه ساعت كمي از يك ظهر گذشته ولي بانك گويا تعطيل شده است. مردي از باجه مربوط به سپرده‌گذاران بلند مي‌شود. او خود را بازنشسته معرفي مي‌كند و بيش از ٦٠ سال سن دارد. وي ٨٠ ميليون تومان را در بانك سپرده‌گذاري كرده تا به زعم خودش بتواند از پس هزينه‌هاي زندگي برآيد. مي‌گويد: مي‌داني، اوضاع خوب نيست و حقوق بازنشستگي كفاف گذران باقيمانده عمر را نمي‌دهد، به همين خاطر قطعه زميني كه در شهر مادري‌ام داشتم را فروختم و سپرده‌گذاري كردم. اين سپرده‌گذار مي‌افزايد: به هر حال اين سودي كه بانك به من مي‌دهد بخش مهمي از بار زندگي من را كم مي‌كند. از وي در مورد اينكه چرا در بورس يا صنعت سرمايه‌گذاري نمي‌كند، پرسيديم، وي مي‌گويد: ريسك در اين بخش‌ها خيلي بالا است و بسياري از آشنايان اين كار را كردند و پول‌شان را از دست دادند. اما بانك امن است. وي درباره كاهش نرخ سود بانكي پاسخ مي‌دهد: حالا كه گويا عامل همه بدبختي‌هاي اقتصادي ما شده سود بانكي. من كه موافق نيستم چون واضح است كه سفره‌ام كوچك مي‌شود. اما منتظرم تا اين‌بار هم سودها را پايين بياورند و ببينم كه دفعه بعد مشكلات اقتصادي ايران را به گردن چه كسي مي‌اندازند.
جرات سرمايه‌گذاري در بورس ندارم
بانك‌هاي خصوصي عمده روزهاي سال خلوت‌تر از بانك‌هاي دولتي هستند. هواي مطبوع داخل شعبه تنها پذيراي دو نفر است. دو خانم كه در حال صحبت كردن با يكي از كارمندان هستند. آنها نيز سپرده‌گذار هستند و در مورد كاهش نرخ سود بانكي سوال مي‌كنند. كارمند مي‌گويد: هنوز چيزي مشخص نشده است اما بعيد است بيشتر از دو سه درصد سود بانكي كاهش يابد.
يكي از زنان در مقابل كارمند مي‌نشيند و ديگري قدري عقب مي‌رود. اين خانم در مقابل سوالات گفت: زن خانه‌دار ٣٥ ساله‌اي هستم كه ١٥٠ ميليون تومان در بانك سپرده‌گذاري كردم. وي ادامه مي‌دهد: اين پول بخشي از ارثي است كه از پدرم به من رسيده است. من مطلقه هستم و يك فرزند دختر دارم كه كلاس چهارم دبستان است. با سود اين سپرده‌ها عمده امورات خود را مي‌گذرانيم. به همين خاطر اين مساله براي ما حايز اهميت است. اين سپرده‌گذار مي‌افزاد: هر چيزي بايد دليل داشته باشد. متاسفانه آن زمان كه تورم ٤٠ درصدي تو اين مملكت بود، سود سپرده‌گذاري تنها ٢٠ درصد بود، آن زمان كسي نبود بگويد كه سود سپرده را افزايش دهيد، حال كه معلوم نيست بر چه اساس ادعا مي‌كنند نرخ تورم كاهش داشته، سريع به يادشان آمد كه نرخ سود بانكي را كاهش دهند. وي دليل عدم سرمايه‌گذاري خود در بازار سرمايه يا صنعت را اين‌طور توضيح مي‌دهد كه در بورس ناگهان ورشكست مي‌شوي و من خيلي سر از ساز و‌كار آن درنمي‌آورم. درواقع در بورس ممكن است خيلي ثروتمند يا ورشكست شوي. من نمي‌توانم به ريسك تن دهم. از طرف ديگر كدام صنعت؟ صنعتي كه دانه دانه در حال ورشكستگي بنگاه‌هاي خود است كه به درد سرمايه‌گذاري نمي‌خورد. من شخصا آمادگي و جرات سرمايه‌گذاري در اين بخش را ندارم و ممكن نيست پولم را از بانك در بياورم.
مسوولان توضيح دهند چرا مردم سپرده‌گذاري مي‌كنند
مرد جوان از باجه مربوط به سپرده‌گذاران فاصله مي‌گيرد و به سمت در باجه حركت مي‌كند. وي كه خود را مهندس كامپيوتر ٣٣ ساله معرفي مي‌كند به ما مي‌گويد: من حدود ٢٥ ميليون تومان در بانك گذاشته‌ام. به سود ناشي از اين سپرده هم عمدتا به عنوان كمك خرج نگاه مي‌كنم. دليل آنكه پول خود را در بانك گذاشته‌ام اين است كه امنيت سرمايه‌گذاري بسيار پايين آمده و در شرايطي كه ركود بر اقتصاد حاكم است به هيچ‌وجه عاقلانه نيست كه در بخش‌هاي ديگر سرمايه‌گذاري كرد. وي در پاسخ به تغيير نرخ‌سود‌سپرده مي‌افزايد: تفاوت زيادي نمي‌كند كه نرخ سود دو درصد كاهش داشته باشد. مهم‌تر از همه‌چيز اين است كه بتواند در اقتصاد تاثير مناسب بگذارد. درواقع اگر برنامه‌ريزي پشت اين طرح باشد خيلي خوب است.
وي البته خيلي اميدوار نيست كه اين اتفاق بيفتد اما مي‌گويد: به هر حال دولت جديد تاكنون كار سختي داشته و بايد كمي زمان داد تا ببينيم چه مي‌شود حالا هم اتفاق خاصي نمي‌افتد و اميدوارم دولت بتواند آن‌گونه كه لازم است جديت به خرج دهد. كمي آن طرف‌تر؛ از اين مهندس جوان، مردي حدودا ٥٠ ساله نشسته است. اين مرد خود را بازاري معرفي مي‌كند و مي‌گويد: ٣٠٠ ميليون تومان در بانك سپرده‌گذاشته‌ام كه به هر حال سود آن را هر ماه دريافت مي‌كنم. وي ادامه داد: حالا هم كه دولت مي‌خواهد نرخ سود سپرده را كم كند من كاملا مخالفم چون مي‌خواهند با زور مردم را وادار به سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي ديگر كنند، در حالي كه با زور كه كار پيش نمي‌رود. آنها بايد توضيح دهند كه چه شده مردم به سپرده‌گذاري روي آورده‌اند و حاضر نيستند سرمايه‌گذاري كنند. اين نتيجه عمل مستقيم آنهاست وگرنه اگر بخش‌هاي ديگر هم امنيت داشت مردم حتما در آن سرمايه‌گذاري مي‌كردند.
خانم ٦٠ ساله‌اي كه ٢٥ ميليون تومان در يك بانك خصوصي سپرده‌گذاري كرده است، مي‌گويد: من در صورتي موافق كاهش سود سپرده بانكي هستم كه تورم هم كاهش يابد، مي‌گويند تورم ١٥ درصد شده است اما من متوجه نمي‌شوم چون قيمت اقلام مصرفي ما رو به افزايش است. او گفت: من هم مي‌فهمم كه بايد سود‌سپرده پايين باشد تا كارمزد تسهيلات پايين بيايد اما واقعيت اين است كه من و امثال من از طريق همين سود سپرده روزگارمان را مي‌گذرانيم و نمي‌شود اقلام مصرفي‌مان گران شود و سود دريافتي‌مان هم پايين بيايد. او مانند بسياري از مشتريان ديگر بانك‌ها گفت: اگر سود پايين بيايد هم من مجبورم پولم را در بانك نگه‌دارم چون ريسك بخش‌هاي ديگر بالاست.