سفر به اروپا برای شهروندان بسیاری از کشورها از جمله آمریکایی‌ها سفری راحت است، بدون نیاز به درخواست ویزا یا پرداخت هزینه‌های سنگین کنسولگری‌ها. اما شهروندان کشورهایی از جمله ایران، ترکیه، هند و آفریقای جنوبی باید حتی برای اقامتی کمتر از ۹۰ روز نیز درخواست ویزا دهند و هزینه‌های بسیاری را متحمل شوند.
فرآیند درخواست ویزا نیز گران، اضطراب‌آور و زمان‌بر است. بطور مثال برای هر بازدید از اروپا باید دست‌کم ۸۰ یورو برای انجام پروسه دریافت ویزا هزینه کرد و اسناد مختلفی را آماده کرد و از سفارتخانه کشور مربوطه یا شرکت‌های خصوصی که به نمایندگی از آنها پروسه دریافت ویزا را انجام می‌دهند، وقت ملاقات حضوری گرفت.
پس از تهیه همه مدارک مورد نیاز و انجام مصاحبه حضوری، زمان انتظار برای دریافت ویزا که بطور متوسط سه هفته است گاه ماه‌ها طول می‌کشد.
پس از آن نیز گاه درخواست متقاضیان رد می‌شود یا ویزا بسیار دیر صادر می‌شود به‌طوری که دیگر نمی‌توان سفری را که برنامه‌ریزی شده بود انجام داد و گاهی اوقات نیز ویزا برای دوره‌ای بسیار کوتاهتر از دوره درخواست شده صادر می‌شود.
روند سخت و پرهزینه دریافت ویزا برای شهروندان برخی کشورها، بار دیگر فرصت‌های نابرابر سیستماتیک و محدودیت سفر آزادانه که عمدتا علیه کشورهای به اصطلاح «جنوب» اجرا می‌شود را یادآوری می‌کند.
همکاری سفارتخانه‌ها با شرکت‌های بخش خصوصی
از سال ۲۰۰۹ میلادی کشورهای عضو شنگن یک سیاست مشترک را در چهارچوب مقررات شنگن به اجرا گذاشته‌اند و بر اساس آن اتباع بیش از ۱۰۰ کشور جهان را ملزم کرده‌اند که برای ورود به این منطقه، درخواست ویزای شنگن کنند.
به گفته کمیسیون اروپا، این الزام برای محافظت از مرزهای خارجی و تضمین امنیت مسافران و ساکنان در نظر گرفته شده است. البته بار دیگر اتباع برخی کشورها از جمله ایالات متحده از این شرط ورود معاف هستند.
همچنین مدت‌هاست که بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا، بخش قابل توجهی از روند اداری دریافت تقاضاهای ویزا را به پیمانکاران مستقلی مانند BLS International، VFS Global و TLScontact واگذار کرده‌اند و سفارتخانه‌ها تنها مرحله نهایی صدور ویزا را انجام می‌دهند.
این شرکت‌ها نیز با داشتن دفاتری در سراسر جهان و عمدتا در پایتخت‌ها، به صورت حضوری با متقاضیان ملاقات می‌کنند تا اطلاعات بیومتریک، عکس و سایر مدارک مورد نیاز از جمله بیمه‌نامه‌های پزشکی، صورتحساب بانکی، مدارک مربوط به اقامت و اشتغال آنها را دریافت و بررسی کنند. متقاضیان همچنین باید گذرنامه خود را تا زمان تصمیم‌گیری درباره تقاضایشان در اختیار این دفاتر بگذارند.
علاوه بر هزینه استاندارد سفارتخانه‌ها، متقاضیان مجبور می‌شوند هزینه‌های دیگری را نیز پرداخت کنند مانند هزینه ارسال گذرنامه به آدرس محل سکونت متقاضی. اگر درخواست ویزا نیز رد شود، این هزینه‌ها به متقاضیان بازگردانده نمی‌شوند.
قرار ملاقات‌های کمتر در پی افزایش تقاضاها
از آنجا که تقاضای دریافت ویزا برای برخی از کشورهای اروپایی بسیار بیشتر از بقیه است، دریافت وقت ملاقات حضوری در زمانی کوتاه، برای متقاضیان سفر به این کشورها نیز به سختی ممکن است و همین مساله نیز انتظارها برای رسیدگی به پروسه دریافت ویزا را طولانی‌تر کرده است.
این مساله باعث شده که پروسه رسیدگی به تقاضای ویزا برای برخی کشورها حتی تا ۸۰ روز طول بکشد.
به همین دلیل برخی مسافران برای دریافت قرار ملاقاتی زودتر، سراغ سرویس‌های ویژه و گرانتر این دفاتر (سرویس وی.آی.پی) می‌روند تا با پرداخت دلارهای بیشتری، زمان رسیدگی به تقاضایشان را جلو بیندازند.
برخی از متقاضیان نیز راه حل دیگری یافته‌اند. آنها به سراغ سفارتخانه‌های دیگر کشورهای اروپایی که خلوت‌تر هستند یا پروسه ساده‌تری برای صدور ویزا دارند می‌روند، با این امید که به دلیل تقاضای کم سفر به آن کشورها، بتوانند سریع‌تر ویزا دریافت کنند. سپس با دریافت ویزای شنگن از آن کشور (که رفت و آمد را در سراسر این منطقه آزاد می‌کند) به مقصد واقعی خود سفر می‌کنند.
اما اکنون بسیاری از دولت‌های اروپایی متوجه این شگرد شده‌اند و برخی این کار را ممنوع کرده‌اند.
ینس جیکوب سیمونسن، سخنگوی سرکنسول دانمارک در نیویورک در این باره می‌گوید: «ما طبق مقررات شنگن موظف هستیم چنین درخواست‌هایی را رد کنیم که منجر به ناامید شدن مسافران و اتلاف وقت و پول آنها می‌شود. این کار همچنین باعث طولانی‌تر شدن زمان رسیدگی به درخواست ویزا برای مسافرانی می‌شود که دانمارک مقصد اصلی‌شان است.»
یک پورتال واحد برای درخواست ویزا
پارلمان اروپا در حال بررسی پیش‌نویس قانونی است تا بر اساس آن، یک پورتال واحد ایجاد شود و همه کشورهای عضو منطقه شنگن برای دریافت تقاضاهای ویزا، از همین سرویس آنلاین استفاده کنند.
در بیانیه‌ای که در ماه ژوئن در این باره منتشر شد، آمده است: «این کار دو هدف دارد؛ کارآمدتر کردن روند درخواست ویزا و بهبود امنیت منطقه شینگن.»
به این ترتیب قرار ملاقات حضوری نیز فقط برای متقاضیانی که برای اولین بار درخواست می‌کنند لازم است و به جای برچسب داخل پاسپورت مسافرنیز ویزای دیجیتال صادر می‌شود.
با این وجود این تغییرات در کوتاه‌مدت عملی نمی‌شود؛ بویژه آنکه مصوبات پارلمان اروپا باید به تصویب کشورهای عضو نیز برسد.
کندی و پیچیده بودن پروسه صدور ویزا برای ورود به کشورهای عضو منطقه شنگن باعث شده که بسیاری از مسافرانی که به دنبال مکانی برای گردش و گذراندن تعطیلات هستند، درنهایت کشور دیگری خارج از این منطقه را انتخاب کنند. به همین دلیل کشورهای غیر اروپایی مانند قزاقستان از این فرصت برای جذب مسافران با حذف شرایط ویزا استفاده کرده‌اند.
دولت تایلند نیز به تازگی معافیتی را تصویب کرد که به شهروندان چینی اجازه ورود بدون ویزا را تا فوریه سال آینده می‌دهد. اتباع چین نیز از جمله مسافرانی هستند که برای ورود به منطقه شنگن باید درخواست ویزا کنند.