حذف عرضه سیمان و فولاد از بورس کالا که وزیر راه آن را با هدف کاهش هزینه ساخت نهضت ملی مسکن مطرح کرده در شرایطی واکنش ها را در پی داشته که به نظر می رسد هزینه های آن از منافع این اقدام بیشتر باشد.
اظهارات وزیر راه و شهرسازی مبنی بر پیگیری ایده خروج سیمان و فولاد از بورس کالا با هدف کاهش قیمت این دو نهاده مهم ساختمانی با واکنش های زیادی روبه رو شده است. موافقان این ایده نظیر انبوه سازان معتقدند که بورس کالا به عاملی برای آشفتگی بازار مصالح ساختمانی تبدیل شده و عملاً نتوانسته است به کنترل قیمت نهاده های ساختمانی بینجامد، اما مخالفان این ایده به شرایط مبهم عرضه این کالاها قبل از عرضه در بورس کالا اشاره کردند و معتقدند که در نبود بورس کالا و با دسترسی افرادی معدود به عرضه کارخانجات این نهاده ها، عملاً مسیر رسیدن محصول به دست مصرف کننده نهایی طولانی می شود، فساد و رانت و در نتیجه قیمت افزایش پیدا می کند.
تمرکز دولت بر کاهش قیمت تمام شده مسکن
جلسه اخیر شورای عالی مسکن در سوم مهر، مصوبات و تصمیمات مهمی درخصوص پیشبرد این طرح به همراه داشت و یکی از این موارد، تاکید رئیس جمهور برای کاهش قیمت تمام شده ساخت مسکن بود. دکتر رئیسی اظهار کرد: «همه تلاش دستگاه‌های اجرایی مربوطه معطوف به کاهش قیمت هزینه ساخت از فولاد و سیمان گرفته تا سایر تجهیزات ساختمانی باشد؛ چراکه هر چه قیمت ساخت کمتر باشد به نفع مردم است.»
این اظهارات در شرایطی بیان شد که در روزهای اخیر، وزیر راه و شهرسازی نیز ایده خروج عرضه سیمان و فولاد از بورس کالا را با هدف کاهش قیمت این دو نهاده و در نتیجه هزینه ساخت مسکن مطرح کرده است. بذرپاش، دیروز در توضیحاتی به تشریح این ایده و همچنین واکنش به انتقادهای مطرح شده پرداخت. به گزارش تسنیم، وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: چرا باید سیمان و فولاد با قیمت جهانی در داخل فروخته شود؟ وی با طرح این پرسش که دلیل افزایش قیمت میلگرد چیست و چرا فولاد از طریق بورس کالا گران‌تر به دست مصرف‌کننده می‌رسد، تصریح کرد: در بورس کالا فولاد ۴۰ درصد گران‌تر عرضه می‌شود. وزیر راه و شهرسازی با یادآوری این‌که قیمت زمین در نهضت ملی مسکن صفر است، گفت: برای کاهش قیمت تمام‌شده پروژه‌های نهضت ملی مسکن در بخش مصالح می‌توانیم قیمت را کاهش دهیم. عرضه سیمان و فولاد در بورس کار غلطی است و برخی بورسی‌ها دراین‌باره اصرار نکنند، البته چنان چه به این کار اصرار دارند باید قیمت پایه عرضه تغییر کند.
انبوه سازان: بورس کالا عامل آشفتگی بازار مصالح ساختمانی است
در روزهای اخیر، برخی کارشناسان از جمله انبوه سازان از ایده وزارت راه استقبال کرده اند. به گزارش تسنیم، پورحاجت دبیر این کانون با اذعان به این که وجود بورس کالا برای صنعت ساخت و ساز از منظر شفافیت برای بخش مسکن و ساختمان خوب است، گفت: با این حال در عمل مشخص شده بورس در کشور کمکی به کنترل قیمت ها در بازار مسکن نکرده و امروز سازندگان و انبوه سازان همچنان مانند رویه قبل از عرضه مصالح ساختمانی در بورس، نیازهای خود را تامین می کنند؛یعنی از مصالح فروشان سیمان و بنکداران فولاد. پورحاجت با بیان این‌که کارخانه‌های تولید سیمان و فولاد محصولات خود را قطره‌چکانی به بازار مصرف عرضه می‌کنند، افزود: در حالی تقاضا برای نهاده ساختمانی فولاد و سیمان در حال کاهش است که فولادی‌ها اعلام کرده‌اند در انتظار افزایش قیمت هستیم!
تصویر سیاه دوران عرضه در خارج از بورس کالا
اما در سوی دیگر منتقدان ایده وزیر راه، نظر کاملاً متفاوتی دارند و انتقاد آن ها ناظر به کارکرد تقریباً منحصر به فرد بورس کالا به عنوان بازاری شفاف برای رساندن کالاهای اساسی سیمان و فولاد در شرایط انحصار در عرضه به خریداران با شرایط رقابت در تقاضاست. به عبارت دیگر عرضه در بورس کالا، مفاسد مربوط به انحصار در بخش خریداران (فضای قبل از عرضه سیمان در بورس کالا) را از بین برده است. در این خصوص اظهارات «عشقی» رئیس سازمان بورس قابل توجه است. به گزارش ایرنا، وی با بیان این که این مباحث (خروج سیمان و فولاد از بورس کالا) در کوتاه مدت به این صنایع، سهامداران و کلیت بازار ضربه می زند، گفت: «قبل از ورود سیمان به بورس حدود ۷۰ درصد سیمان کشور توسط تقریباً ۲۰ نفر دادوستد می‌شد، حال هر کسی بخواهد به راحتی می‌تواند به هر میزان از بورس کالا سیمان بخرد و انحصاری در این زمینه وجود ندارد.»
امکان تورم زا بودن حذف سیمان و فولاد از بورس کالا در کوتاه مدت
درودیان، کارشناس اقتصادی نیز با بیان این که بورس محلی برای پیدا کردن عامل عرضه و تقاضاست،اظهار کرد: اگر نخواهیم تخصیص را از مسیر بازار و بورس دنبال کنیم، باید شیوه‌ای اداری را برای آن بیابیم. به گزارش فارس، این استاد دانشگاه با اشاره به این که ممکن است شیوه‌های اداری تخصیص، پاسخگوی شرایط کشور نباشد، گفت: ممکن است خارج کردن سیمان و فولاد از بورس کالا در کوتاه مدت به دلیل افزایش تقاضای سفته‌بازی زمینه گران شدن این محصول را فراهم کند و هدف خارج کردن این دو کالای راهبردی در ساخت مسکن از بورس کالا محقق نشود. این اقتصاددان در تشریح روند افزایش قیمت بازار آزاد در نتیجه خروج سیمان و فولاد از بورس کالا گفت: هم اکنون هر متقاضی با داشتن شرایط خرید از بورس کالا می‌تواند درخصوص حضور در بازار و ثبت تقاضا اقدام کند، اما زمانی که شما کالا را از بورس خارج می‌کنید، تنها عده‌ای خاص می‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند و مسیر رسیدن محصول به دست مصرف‌کننده نهایی، طولانی می شود و در نتیجه قیمت افزایش می یابد.
مفاسد نبود بورس، صورت مسئله را پاک نکنیم
به گزارش خراسان، به نظر می رسد در شرایطی که سایه تجربه های تلخ سفته بازی و نبود شفافیت در گذشته وجود دارد، بعید نیست بر هم زدن ساختار شفاف کنونی به منزله بازگشت به عقب در این زمینه باشد. موارد زیادی را درخصوص شرایط مبهم عرضه این نهاده ها در خارج از بورس کالا می توان مطرح کرد از جمله این که در نبود سازو کار بورس کالا، فرمول قیمت گذاری این کالاها با توجه به نهاده های ارزانی که این کارخانجات دریافت می کنند از جمله انرژی چگونه خواهد بود و در آن صورت، به فرض محاسبه قیمت ارزان نهاده برای این تولیدکنندگان، چگونه می توان از مفاسد رانت قیمت محصول ارزان، سفته بازی در بازارها، قاچاق کالاهاو ... جلوگیری کرد؟ در سوی مقابل به نظر می رسد راهکارهای دیگری برای ارزان سازی مصالح نیز وجود دارد. در این زمینه درودیان با بیان این که احتمالاً در کشور ما ظرفیت مازاد برای تولید سیمان و فولاد وجود دارد، این ایده را مطرح کرده که می توان با تامین سرمایه در گردش این واحدها، از طریق تامین مالی پروژه های مسکن و تخصیص این ظرفیت مازاد تنها ساخت واحدهای مسکونی، افزایش تولید و در نتیجه کاهش قیمت در این تولیدات را شاهد بود.