کارشناس پلیس مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان با اعلام این‌که ماده مخدر «کمیکال» که به‌تازگی رواج یافته و متقاضیان آن افزایش پیدا کرده تا ۸۰۰ برابر از مواد سنتی مانند حشیش قوی‌تر است و اثرگذاری مخرب‌تری دارد و متأسفانه اکنون به‌صورت فله‌ای و در بسته‌بندی‌های دستساز در بازار قاچاق مشاهده می‌شود، گفته: «این ماده در اولین‌بار مصرف، فضای بیوشیمی مغز مصرفکننده را دچار تغییر می‌کند.
ماده روان‌گردان «کمیکال» از طبقه مواد جدید روان‌گردان موسوم به «ان، پی، اس»هاست، ازآن‌جا که این ماده بسیار قدرتمند و قوی عمل می‌کند، وعده‌های مصرفی آن برای انسان در حد میکروگرم تعریف شده است، از این‌رو چون میکروگرم در حد میکروسکوپ است و با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیست برای فروش مجبور هستند که آن را روی گیاهان یا مواد دیگر اسپری کنند. این ماده مخدر کاملاً سنتزی و شیمیایی و توسط انسان با فرمول جدیدی تهیه شده است. گفته می‌شود که افراد آن را به‌عنوان ماده گیاهی خریداری و مصرف می‌کنند، به همین دلیل کمیکال ظاهری گیاه‌گونه دارد ولی در اصل ماده‌ای شیمیایی است که روی گیاه‌های متفاوتی اسپری و گاهی اوقات با عنوان‌های رایحه‌درمانی در بسته‌بندی‌های 3 گرمی به بازار قاچاق عرضه می‌شود.» در پرونده امروز زندگی‌سلام از عوارض کوتاهمدت و بلندمدت این ماده مخدر جدید، مراحل سه‌گانه و بسیار سخت ترک آن، علایم مصرف آن و ... گفتیم. همچنین باتوجه به این‌که بیشترین مصرف کننده این نوع مواد مخدر نوجوانان و جوانان هستند، چند توصیه به والدین برای پیشگیری از اعتیاد فرزندشان به کمیکال داریم.
عوارض مرگبار کوتاهمدت و بلندمدت کمیکال
کمیکال جزو دسته مواد روان‌گردان محسوب می‌شود که به صورت دانه‌های ریز قهوه‌ای رنگ تولید می‌شود. در خصوص ترکیبات کمیکال نظرات مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند که این ماده نوعی ماری‌جوانای صنعتی و دستساز است که از ترکیب ماری‌جوانای سنتی و برخی مواد شیمیایی به دست میآید. اما آن‌‌چه در بررسیها به‌وضوح به آن اشاره شده، شدت تخریب و عوارض بسیار شدید آن است. نحوه مصرف این ماده در داخل سیگار و به صورت تدخین صورت می‌گیرد و فرد در اوایل مصرف با مقدار و دوز بسیار کمی از آن دچار حالات بسیار سنگینی از مصرف مواد مخدر می‌شود. از عوارض این ماده می‌توان به اعتیادآوری قدرتمند و روان‌گردان شیمیایی نام برد که مستقیم بر سلول‌های خاکستری مغز تاثیر بسیار مخربی دارد. در ادامه به دیگر عوارض کوتاهمدت و بلندمدت مصرف این ماده مخدر اشاره خواهد شد.
از سرگیجه تا فرورفتن در کمای کوتاهمدت
تاثیر اولیه مصرف این ماده عبارت است از افزایش فشارخون، افزایش تعداد ضربان قلب، افزایش درجه حرارت بدن، خشکی دهان و حالت پریشان‌احوالی و ناآرامی. عوارضی مانند سرگیجه، حالت تهوع، توهم دیداری و شنیداری، سفر در مکان و زمان، احساس سرخوشی، خنده‌های زیاد، زندگی را آرام دیدن، شل شدن اعضای بدن، خواب‌های کوتاه و بریده بریده، تعادل نداشتن در صحبت و رفتار فیزیکی، صحبت‌های نابه‌جا، افزایش فشار خون و فرورفتن در کمای کوتاه مدت از عوارض کوتاهمدت مصرف این ماده مخدر به حساب میآید.
از تغییر در دی‌ان‌ای تا مرگ
عوارض بلندمدت این ماده مخدر بسیار خطرناک و برای اطرافیان مصرف کننده بسیار آزاردهنده است که شامل کاهش قدرت حافظه، اختلال در به خاطر آوردن خاطرات و وقایع، کاهش قدرت عکس‌العمل افراد، اختلالات روانی، انزوا، نبود مسئولیت‌پذیری، کاهش روابط اجتماعی و ... می‌شود. کمیکال در دوز بالا می‌تواند ریسک اوردوز و مرگ را بالا ببرد. همچنین مصرف طولانی مدت این ماده باعث تغییراتی در دی‌ان‌ای می‌شود و مردان در صورت مصرف طولانی مدت دیگر قادر به فرزندآوری نیستند. در ضمن، مصرف کمیکال باعث بروز بیماری‌های شدید روانی از جمله اسکیزوفرنی خواهد شد و حتی در اولین‌بار مصرف فضای بیوشیمی مغز مصرفکننده را دچار تغییر می‌کند و حالات روانی و رفتاری آن را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
نشانه‌های مصرف کمیکال و چند توصیه به والدین
جامعه هدف برای مصرف چنین مواد مخدر جدیدی، بیشتر نوجوانان و جوانان هستند؛ بنابراین نقش والدین در این زمینه برای پیشگیری از اعتیاد فرزندشان پررنگ است. در ادامه از نشانه‌ها و زنگ‌خطرهای مصرف این ماده مخدر خواهیم گفت و سخنی هم با پدر و مادرها در همین باره داریم.
علایم مصرف کمیکال
نشانه‌های مصرف این ماده مخدر توسط فرد عبارت‌است از: کناره‌گیری از خانواده و دوستان، دریافت بسته‌های مشکوک از طریق پست، وجود مواد گیاهی بر روی لباس یا اثاث خانه و ...، الگوهای خواب نامنظم، تغییرات در اشتها، رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و ناهماهنگ با شخصیت فرد، نوسانات خُلقی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های محبوب گذشته، افت عملکرد تحصیلی یا شغلی و ... .
مهارت « نه گفتن» را به فرزندتان بیاموزید
همان‌طور که گفته شد نوجوانان و جوانان از گروههای سنی به‌شدت در معرض خطر استفاده از کمیکال قرار دارند؛ بنابراین والدین باید با آموزش مهارت «نه گفتن»، فرزندان‌شان را در برابر اعتیاد واکسینه کنند. یافته‌‌ها نشان می‌دهد که اغلب افراد برای اولین بار در بین گروه همسالان و دوستان، استعمال مواد داشته‌اند. خیلی از مواقع با یک تعارف ساده، نوجوان به دلیل ترس از طرد شدن از سوی گروه همسالان یا نیاز به تایید توسط این گروه در دام اعتیاد گرفتار می‌شود. حال اگر مهارت نه گفتن به نوجوان آموزش داده شود، به‌راحتی می‌تواند در برابر فشار گروه همسالان مقاومت کند. آموزش و انتقال صحیح این مهارت توسط والدین، داشتن رابطه صمیمانه و عاطفی و به دور از هر گونه تحقیر و سرزنش با نوجوان است. در صورت نیاز در خصوص کسب و انتقال این ویژگی می‌توانید از یک درمانگر متخصص در حوزه نوجوان کمک بگیرید.
یکهو دنیای چشم‌مان تیره و تار شد
یک مصرف کننده از نحوه آشنایی و تجربیاتش بعد از اولین مصرف کمیکال می‌گوید
مصطفی نجمی | پژوهشگر اعتیاد
دو نکته بسیار مهم در خصوص کمیکال وجود دارد. نکته اول این که بر خلاف تصور برخی از افراد، کمیکال اعتیادآور است و با توجه به عوارض شدید آن، ترک آن راحت نیست و فرد مصرف کننده به منظور ترک کمیکال نیازمند حمایت‌‌های حرفه‌ای و تخصصی در حوزه‌های روان پزشکی و روان درمانی است. نکته دوم این است که جامعه هدف اصلی این نوع ماده نوجوانان و جوانان هستند. بررسیها نشان می‌دهد که مصرف این ماده در مهمانی‌ها و دورهمی‌های گروههای نوجوان و جوان بیشتر یافت می‌شود؛ بنابراین به نظر می‌رسد که به منظور پیشگیری از آلوده شدن این قشر از جامعه نیازمند برنامه‌‌های آگاه‌سازی و کسب مهارت‌های لازم در مقابله با فشار گروه همسالان برای مصرف هستیم. در ادامه، توجه شما را به گفت‌‌و‌‌گویی کوتاه با یکی از مصرفکنندگان کمیکال جلب می‌کنم. رضا 22 ساله و مشهدی است. انواع مواد از جمله تریاک، حشیش و کریستال را مصرف کرده و هم اکنون بیشتر حشیش مصرف می‌کند. او تجربه مصرف کمیکال را هم داشته و از او می‌خواهم که درباره تجربه مصرف این ماده کمتر شناخته شده بگوید.
بعد از 3 بار مصرف کمیکال، ترسیدم ادامه دهم
از او می‌پرسم چند سال است که مصرف کننده مواد هستی؟ که می‌گوید: «حدود 4 سال». و این‌که آیا تا حالا کمیکال مصرف کرده که این‌طور پاسخ می‌دهد: «راستش را بخواهید، فقط3 یا 4 بار. بعدش ترسیدم که دوباره مصرف کنم. آن‌قدر ترسیدم که دیگر سمتش نرفتم و هر وقت یادم میآید، مو به تنم سیخ می‌شود».
مرگ را به چشم خودم دیدم
این مصرف کننده درباره تجربه مصرف این ماده مخدر می‌گوید: «تجربه بسیار عجیب و غریبی بود. من قبلا تجربه مصرف مواد از جمله حشیش را داشتم ولی کمیکال بسیار عجیب و ترسناک‌تر بود.» از او می‌خواهم که بیشتر توضیح دهد که مصرف کمیکال چه تفاوتی با عوارض حشیش داشت که می‌گوید: «اول این که اثر مصرف به سرعت ظاهر شد، در حد چند ثانیه. بعدش احساس می‌کردم که اطرافم را به شکل خاصی می‌بینم. یکهو همه چیز تار شد. صداهای اطراف به شکل عجیب و ترسناکی در سرم می‌پیچید. جالب است که با اولین پک، دچار این حالت شدم، احساس کردم قلبم دارد از جایش در میآید. یکهو حالت تهوع وحشتناکی به من دست داد و انگار داشت تمام خاطراتم در ذهنم مرور می‌شد. تا اندازه‌ای سرگیجه پیدا کردم که دیگر نمی‌توانستم روی پایم بایستم. هر لحظه فکر می‌کردم که در آستانه مرگ هستم. خیلی هم ترسیده بودم چون شنیده بودم یک نفر کمیکال کشیده و کف از دهانش بیرون آمده و تشنج کرده است. مرگ را به چشم خودم دیدم».
در یک دورهمی دوستانه با کمیکال آشنا شدم
چطور با کمیکال آشنا شدید؟ این مصرفکننده پاسخ می‌دهد: «من مصرفکننده جدی کمیکال نیستم اما الان در خیلی از پارکها، کمیکال می‌فروشند. من خودم 2 تا از پارکها را می‌شناسم که این کار را می‌کنند. من در دورهمی دوستانه با کمیکال آشنا شدم، در یک میهمانی بود که به من تعارف زدند و مصرف کردم. این را هم بگویم که من فقط 3 یا 4 بار کشیدم و ادامه ندادم و به نظرم عوارض حشیش، خیلی کمتر از این ماده مخدر است. ولی حتما اعتیادآور است چون یک تعدادی را می‌شناسم که با دانستن این همه خطر و دیدنش، نمی‌توانند دست از مصرف بردارند.»
مراحل بسیار سخت و سه‌گانه ترک کمیکال
با این‌که به‌وضوح مشخص است که فرد بعد از چند بار مصرف به این ماده اعتیاد پیدا می‌کند اما معمولا تمایل چندانی به ترک نشان نمی‌دهد. شاید یکی از دلایل این مسئله باور غلط عموم جوانان درباره کمیکال است که تصور می‌کنند این ماده مخدر، اعتیادآور نیست یا ترک آن درد و خماری ندارد، در حالی که این عوارض با شدت بیشتری بروز پیدا می‌کند. متأسفانه به‌خاطر وسعت آسیب و حمله کمیکال به بخش هوشیاری مغز و توانایی‌های مغزی مصرفکنندگان کارشناسان معتقدند که درمان آن بسیار مشکل و عوارض حاصل از آن تقریباً غیرقابل‌بازگشت و درمان است.
اولین دردسرهای ترک کمیکال
از مهم‌ترین و سخت‌ترین علایم و دردسرهای اولیه ترک این ماده مخدر می‌توان به این موارد اشاره کرد: غصه خوردن، تشنج، گریه‌های طولانی‌مدت، افسردگی ناشی از مصرف، گوشه‌گیری، تکرار صحبت‌های عامیانه و کلمات غیرمنطقی. یکی از مسائلی که برای ترک اعتیاد به کمیکال باید در نظر گرفت این است که ترک این ماده به‌تنهایی کاری دشوار و طاقت‌فرسایی است؛ زیرا تنهایی و انزوا و نداشتن اطلاعات کافی وسوسه مصرف را شدیدتر می‌کند و فرد بعد از مدت کوتاهی دوباره به مصرف این ماده روی می‌آورد. به همین دلیل کارشناسان حوزه مواد مخدر توصیه می کنند فرد مصرف کننده تحت نظر کارشناسان امر مراحل ترک را طی کنند. ترک کمیکال از آن‌جا که ماده تشکیل‌دهنده آن ماری‌جوانای صنعتی است، شبیه ترک ماری‌‌جونا است. برای ترک این مخدر حدود ۶ هفته زمان نیاز داریم تا آثار این ماده از جسم بیمار خارج شود. بسته به میزان مصرف و شدت اعتیاد می‌تواند تا ۱۰ هفته هم طولانی شود. با شروع دوره ترک و درمان اعتیاد باید به‌طور کامل مصرف کمیکال قطع شود در غیر این صورت همه تلاش‌ها بی‌فایده است. ترک این مواد تقریبا 3 مرحله دارد.
1- سم زدایی بدن
سم‌زدایی اولین قدم برای ترک کمیکال است. سم‌زدایی فرایندی است که به بدن اجازه می‌دهد مخدرهای موجود در آن را خارج کند. این مواد به گیرنده‌هایی که ماده مخدر کمیکال به آن‌ها متصل می‌شد، وصل شده و با قطع اتصال آن‌ها از گیرنده‌ها، باعث خروج آن از سیستم می‌شود. هدف از سم‌زدایی مدیریت ایمن علایم ترک در صورت قطع مصرف مواد مخدر توسط فرد معتاد است. هر فردی تجربه متفاوتی با سم‌زدایی دارد. نوع دارو و مدت زمان استفاده از آن بر نحوه سم‌زدایی تأثیر می‌گذارد. در این مرحله نشانه‌های فیزیکی و جسمانی ترک کمیکال خود را نشان خواهد داد. این دوره تقریبا تا 12 روز هفته ادامه دارد که سخت‌ترین مرحله است و این احتمال وجود دارد که مصرف کننده به دلیل شدت نشانه‌ها دوباره به سمت مصرف کشیده شود.
2- علایم روحی و روانی
مرحله دوم ترک کمیکال تا هفته سوم ادامه داد. در این دوره فرد دچار احساسات منفی و بدبینی می‌شود و استفاده از رژیم غذایی مناسب، ورزش و بررسی علایم و مشکلات می‌توان عملکرد بهتری داشته باشد. همچنین ادامه جلسات روان‌درمانی در این دوره بسیار مهم است و به بهبود عملکرد کمک می‌کند؛ علایمی که در این دوره بروز می‌کند عبارت است از ناتوانی در انجام امور روزمره، نداشتن تعادل، ناتوانی در بروز احساسات، وسوسه مصرف دوباره.
3- آثار روانی و اجتماعی
مرحله سوم ترک کمیکال به‌‌نوعی شروع دوباره برای بیمار به حساب میآید. در همین مرحله است که تأثیرات روحی، روانی و اجتماعی خود را نشان می‌دهد. فرد در این مرحله به شناخت جدیدی از خود می‌رسد و باید با افزایش انگیزه و اعتماد به نفس به مسیر درمان اعتیاد خود ادامه دهد تا به طور کامل، آن را کنار بگذارد. افراد بعد از این دوره به جامعه بازگردانده می‌شوند چراکه اعتیاد آن‌ها را منزوی کرده است.
منابع این پرونده: ایسنا، ایندیپندنت فارسی، سلامت‌نیوز، ایمنا و ...