ورود موج جدید افزایش قیمت به بازار لبنیات باعث شده تا بین ۳۲ تا ۵۰ درصد هزینه سبد غذایی خانوار ایرانی به خرید لبنیات اختصاص یابد. در این میان ماست رکورددار افزایش قیمت لبنیات شناخته می‌شود.
تجارت نیوز نوشت: بررسی‌ها از بازار و قیمت لبنیات نشان می‌دهد در حال حاضر قیمت هر بطری یک لیتری شیر بسته به نوع و برند آن بین ۲۸ هزار تا ۴۳ هزار تومان قیمت دارد. البته قیمت شیرهای طعم‌دار یک لیتری بیش از این رقم است و تا ۱۰۰ هزار تومان هم می‌رسد.
همچنین انواع پنیر ۴۰۰ گرمی نیز بسته به نوع و برند آن بین ۳۷ هزار تا ۱۴۷ هزار تومان فروخته می‌شود. کره ۲۵۰ گرمی نیز در انواع مختلف ۲۲ تا ۸۴ هزار تومان قیمت دارد. خامه‌های ۲۰۰ گرمی نیز در بازه قیمتی ۳۰ هزار تا ۳۳ هزار تومان به فروش می‌رسد.
اما به نظر می‌رسد قیمت‌های بالاتر در سبد لبنیات به ماست اختصاص دارد. چراکه در حال حاضر ماست‌های ۱.۵ کیلویی با برندهای متفاوت بین ۵۵ هزار تا ۱۱۵ هزار تومان عرضه می‌شود.
قیمت دوغ ۱.۵ لیتری نیز بسته به نوع و برند آن بین ۲۷ تا ۴۵ هزار تومان در فروشگاه‌ها فروخته می‌شود.
اما هر فرد در روز باید چقدر لبنیات مصرف کند؟ میزان استاندارد مصرف لبنیات برای تمامی گروه‌های سنی و افراد مختلف یکسان نیست. بنابراین افراد باید با توجه به نیاز و شرایط بدن خود لبنیات مصرف کنند. اما معمولا توصیه می‌شود حدود دو تا سه واحد لبنیات در برنامه غذایی افراد گنجانده شود.
هر واحد لبنیات نیز در تعریف علمی برابر با یک لیوان شیر یا ماست یا حدود ۳۰ گرم پنیر سفید یا به اندازه دو لیوان دوغ است. البته این میزان برای کودکان زیر پنج سال و زنان باردار یا شیرده بیشتر است.
همچنین هر لیتر تقریبا معادل چهار لیوان است. بر این اساس اگر یک خانواده چهار نفره بخواهد در روز مقادیری استانداردی لبنیات مصرف کند، باید حداقل هشت واحد لبنیات تهیه کند که معادل هشت لیوان یا دو لیتر شیر است.
هزینه تقریبی ماهانه لبنیات برای یک خانواده ۴ نفره
با توجه به قیمت‌هایی که در ابتدای گزارش به آن‌ها اشاره شد، یک خانواده چهار نفره برای خرید روزانه دو لیتر شیر باید ۵۶ هزار تا ۸۶ هزار تومان هزینه کند. بر این اساس هزینه ماهانه تامین حداقل لبنیات مورد نیاز برای سلامتی افراد در یک خانواده چهار نفره بسته به برند و نوع شیر مصرفی، حدود یک میلیون و ۶۸۰ تا دو میلیون و ۵۸۰ هزار تومان خواهد بود.
البته همه این محاسبات تقریبی است و در آن‌ها شیر به عنوان محصول اصلی در نظر گرفته شده است. بدیهی است با انتخاب سایر لبنیات ممکن است ارقام دیگری حاصل شود.
در سال جاری حداقل دستمزد ۱۴۰۲ پایه حقوق کارگران (با افزایش ۲۷ درصدی نسبت به سال قبل) پنج میلیون و ۳۰۷ هزار و ۳۳۰ تومان تعیین شد که با محاسبه مبلغ حق مسکن، بن خواربار و حق اولاد در بهترین حالت به هشت میلیون تومان می‌رسد. بر این اساس حداقل دستمزد روزانه کارگران در حال حاضر نزدیک به ۱۷۷ هزار تومان است. بر این اساس هزینه روزانه خرید شیر برای تامین لبنیات کافی برای افراد بزرگسال در یک خانواده چهار نفره معادل ۳۲ تا نزدیک ۴۹ درصد حداقل دستمزد روزانه کارگران است.
با توجه به کاهش توان معیشتی شهروندان و گرانی محصولات غذایی، به نظر می‌رسد بخش زیادی از افراد مجبور به حذف یا کاهش محصولات لبنی از سبد غذایی خود شده‌اند تا بتوانند مواد غذایی مهم‌تری برای وعده‌های اصلی خود را تهیه کنند.
این مسئله در آمارها و اظهار نظرهای رسمی نیز مشهود است. اخیرا انجمن صنایع لبنی ایران، یک گزارش ویدئویی منتشر کرده که در آن روشنک روستایی، متخصص تغذیه، از آغاز روند نزولی مصرف لبنیات بعد از هدف‌مندسازی یارانه‌ها (در اواخر دهه ۸۰) خبر می‌دهد و می‌گوید که با توقف سایر سیاست‌های حمایتی دولت نظیر توزیع شیر در مدارس و همچنین با کاهش درآمدهای حقیقی خانوار به تبع تورم، مصرف مواد غذایی، ازجمله لبنیات، به شکل چشمگیری کاهش یافته است.
بر اساس اعلام سید محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران، سرانه مصرف لبنیات در کشور در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۷۰ کیلوگرم است. این در حالی است که میزان مصرف سرانه لبنیات در جهان حدود ۱۶۰ کیلوگرم است.
همچنین مرکز آمار ایران در گزارش دیگری تحت عنوان «برآورد مقدار مصرف کالاهای اساسی در کشور ۱۳۹۰-۱۴۰۰» سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ به ترتیب ۱۲۷، ۱۲۰، ۱۱۵، ۱۰۹ ،۱۱۱، ۱۰۹، ۱۰۷، ۱۰۰ و ۱۰۶ کیلوگرم عنوان کرده است.
با توجه به اهمیت مصرف لبنیات تا کنون پیشنهاداتی از جمله حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان شیر و محصولات لبنی، مانند توزیع شیر رایگان در مدارس، توزیع شیر یارانه‌ای و کاهش هزینه‌های تولید از سوی کارشناسان ارائه شده است. اما باید دید چه زمانی مسئولان زنگ خطر کاهش مصرف محصولات غذایی مهم را احساس و متناسب با آن اقدام خواهند کرد