به دنبال افزایش مصرف گاز و ناترازی‌‌ای که در زمستان امسال اتفاق افتاد موضوع جمع‌آوری گازهای فلر مطرح شد این در حالی است که بنا به گفته کارشناسان در برنامه هفتم توسعه برنامه ریزی موثری صورت نگرفته است. از سویی پس از لغو قرارداد کرسنت به دلیل عدم پایبندی به مفاد قرارداد این ثروت ملی همچنان می‌سوزد .
از سوی دیگر کارشناسان مدعی هستند فناوری، مدیریت گازهای فلر را در اختیار دارد و می‌تواند با وجود تحریم‌ها اقدامات موثری انجام دهد، اما تاکنون اقدامی صورت نگرفته است و در صورت جمع‌آوری گازهای فلر سرمایه هنگفتی نصیب ایران خواهد شد و علاوه بر این کشور از آسیب‌های آلودگی هوا و زیست محیطی رهایی می‌یابد.
گازی که آسمان را گرم می‌کند
حسن مرادی، نماینده ادوار مجلس در این خصوص به آرمان ملی گفت: هدررفت سرمایه ملی در شرایط کنونی که نیاز بسیاری به درآمد و همچنین ارز در کشور احساس می‌شود بی‌توجهی به از بین رفتن گاز فلر و سوختن آن در شهرهای جنوبی ایران اصلاً منطقی نیست از سوی دیگر سوخت این گازها باعث آلودگی زیست محیطی فراوان شده است، بنابراین ضروری است که اقدام مثبتی در این زمینه انجام شود.
او افزود: انتشار این گازها در حالی صورت می‌گرفت که دولت سیزدهم وعده جمع‌آوری همه گازهای مشعل را تا پایان دوره خود داده بود، اما تعداد مشعل‌هایی که شبانه‌روز می‌سوزند آنقدر زیاد است که وعده جمع‌آوری همه گازهای مشعل شاید خیلی خوشبینانه باشد.
مرادی اضافه کرد: تولید گاز فلر بر اثر سوخت ناقص و نیم‌سوز باعث آلودگی هوا منجر به اعتراض شدید فعالان محیط زیست می‌شود از این رو کاهش وکنترل گازهای فلربسیار ضروری است، اما تاکنون با وجود اعلام خبرهایی مبتنی بر داشتن فناوری‌های مطلوب در این زمینه اقدامی موثر صورت نگرفته است.
این نماینده سابق مجلس بیان کرد: در صورت مدیریت بهینه گاز فلر و ممانعت از هدررفت این گاز از طریق سوخت از مشعل‌های موجود در شهرهای جنوبی، درآمد بسیاری از دست کشور می‌رود که می‌توانست در شرایط فعلی موجبات درآمد ارزی فراوانی برای ایران را مهیا سازد، اما با فاجعه کرسنت راه درآمد بسیار ایران از فلر بسته شد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: با وجود چشم‌انداز طلایی درآمدزایی گاز فلر، دولت‌ها در دوره‌های مختلف هیچ اقدام جدی در برنامه ریزی‌های توسعه‌ای خود انجام ندادند و گویا در برنامه توسعه امسال نیز هیچ پیش‌بینی جدی در این خصوص صورت نگرفته است.
دیوار سخت کرسنت برای جمع‌آوری فلرها
عضو سابق کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: پرونده کرسنت به دلایل مشکلات فراوان و... راه ادامه درآمدزایی از گاز فلر را بست و از سوی دیگر تحریم‌ها نیز تا حدی بر این روند تاثیرگذار بود، هرچند ایران همواره مدعی است که با اتکا به فناوری مطلوب در این حوزه قادر به ادامه فعالیت به منظور مدیریت گاز فلر در کشور بوده است، اما به دلایلی هنوز اقدام جدی در این زمینه به وقوع نپیوسته است.
مرادی معتقد است: رفع مشکلات زیست محیطی و همچنین کسب ثروت از این گازهای در حال اشتعال باید تلنگری به مسئولان فعلی در حوزه قانونگذاری و اجرا بزند شاید بتوان ابزاری از طریق دولت یا بخش خصوصی و یا شرکت‌های فعال در این زمینه جهت بهره برداری مفید در این عرصه را بسترسازی کند.
او اضافه کرد: در قرارداد کرسنت قرار بود شرکتی خارجی خدماتی را به کشور ارائه کند، اما به دلیل وقوع تخلفاتی قرارداد با خسارت وارده به ایران لغو شد و در حال حاضر حدود 7 تا 8 میلیون مترمکعب گاز فلر می‌سوزد و از بین می‌رود در حالی که این گاز قابلیت شیرین سازی و تبدیل به گاز مصرفی برای مصارف خانگی، صنعتی و تجاری را دارد، اما در حال حاضر فقط تبدیل به زیان انباشته‌ای شده است که برای همگان فقط خسارت به همراه دارد.
او افزود: دولت سیزدهم با توجه به شرایط حاکم باید به دنبال استفاده بهینه از فرصت‌ها باشد، هرچند قرارداد کرسنت فاجعه‌ای بود که سال‌های سال ایران را عقب نگه داشت و درآمدهای بسیاری را از دسترس کشور خارج کرد، اما هنوز هم می‌توان با اتکا به داشته‌های خود زمینه بهره‌برداری از فرصت‌های موجود را فراهم ساخت.
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: ایران در حوزه پتروشیمی دارای فرصت‌های بسیاری است که وزارت نفت و شرکت ملی گاز باید به طور جدی به خصوص وارد حوزه گازهای فلر ورود کنند تا با بازیافت مناسب در این زمینه علاوه بر رفع نیازهای داخلی زمینه صادرات را نیز فراهم سازیم هر چند برخی از افراد تحریم‌ها را مانعی برای ادامه فعالیت در این مسیر می‌دانند، اما کشورهای تحریم کننده نیز خود مایل به مشارکت و استفاده در این عرصه هستند، بنابراین با وجود تحریم فرصت‌های بسیار خوبی در اختیار ایران قرار دارد و این فرصت‌ها نباید به راحتی از بین بروند.
دلایل استمرار هدررفت گاز فلر
او درباره موانع موجود در این مسیر گفت: متاسفانه برخی مدیران ذی ربط درک درستی از منافع موجود در این زمینه ندارند و تنها نظاره‌گر سوخته شدن گازی هستند که به هدر می‌رود و مسئولان باید با اولویت دادن به این امر در برنامه توسعه هفتم زمینه اقدامات جدی در این حوزه را فراهم کنند تا با جمع‌آوری گاز فلر بیش از این باعث هدررفت سرمایه ملی در کشور نشوند.
از کرسنت تا دولت سیزدهم
محمود خاقانی، کارشناس انرژی نیز در این خصوص معتقد است: واقعیت این است که گازهایی که فلر می‌شوند، یعنی میلیارد‌ها دلار هدر می‌رود. قرار بود با این قرارداد، تاسیسات لازم برای جمع‌آوری این گازها ایجاد شود اما به دنبال فسخ این قرارداد و پس از آن تحریم‌ها، سرمایه‌گذاران خارجی هم در این رابطه با ما همکاری نکردند در نتیجه شرایط اینگونه شد که نه به اندازه لازم سرمایه داشتیم تا بتوانیم این گازها را جمع‌آوری کنیم و نه تکنولوژی لازم را در اختیار داشتیم.
این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه برای جمع‌آوری این گازها، نیاز به تکنولوژی و فناوری روز است، خاطرنشان کرد: در صورت دور زدن تحریم‌ها هم نمی‌توانستیم تکنولوژی و فناوری لازم برای خاموش کردن فلرها را بخریم بنابراین دولت‌های ۹ و ۱۰ و ۱۱ و دولت ۱۲ در این رابطه ناکام ماندند.
او افزود: علاوه بر تحریم‌ها حتی شرایط صنعت نفت به‌گونه‌ای بود که نتوانستیم سرمایه‌های داخلی سرگردان را برای انجام این پروژه‌ها جمع‌آوری کنیم زیرا شرایط اقتصادی و تورم باعث شد که سرمایه‌های سرگردان مردم وارد بازار ارز، طلا و مسکن شود.
خاقانی گفت: در اینکه دولت سیزدهم تصمیم گرفته تا پایان دولت این گازها جمع‌آوری شود، نشان‌دهنده این موضوع است که وزارت نفت زمانی که نیاز بوده نتوانسته است این طرح را اجرایی کند البته آقای اوجی در گذشته مدیر عامل شرکت ملی گاز بوده است و با صنعت گاز هم بیگانه نیست و ایشان می‌داند که این موضوع در حال حاضر امکان‌پذیر نیست بنابراین با توجه به موانع پیش‌رو این طرح تا پایان دوره دولت سیزدهم انجام نمی‌شود.
این کارشناس بیان کرد: سخت است که وزارت نفت بتواند تکنولوژی و سرمایه لازم را برای جمع‌آوری این گازها جلب و جذب کند؛ حتما آقای اوجی هم در پایان وزرای نفت دولت‌های قبل موانع موجود را به عنوان توجیه مطرح خواهند کرد.
این کارشناس بین‌الملل انرژی بیان کرد: مشخص است که تحریم‌ها روی صنعت نفت تاثیر گذاشته، اما واقعیت این است که حتی اگر به توان شرکت‌های دانش‌بنیان هم تکیه کنیم جمع‌آوری این گازها به سرعت و با کیفیت لازم انجام نمی‌شود.
او گفت: اگر شرکت دانش‌بنیانی ادعا کند این کار را انجام می‌دهد ابتدا باید توانایی شرکت را در چارچوب استانداردهای بین‌المللی سنجید زیرا صنعت نفت تابع استانداردهای اروپایی و آمریکایی است و تمام دستگاه‌ها و قطعات و حتی نحوه مدیریت بخش‌های فنی مانند پالایشگاه تابع استانداردهای بین‌المللی است بنابراین شرکت‌های دانش‌بنیان زمانی می‌توانند این ادعا را کنند که استانداردهای ویژه ایران را تعریف کنند در حالی که تاکنون هم این استانداردها را تعریف نکرده‌اند.
پیشنهاد بخش خصوصی
این کارشناس انرژی متذکر شد: چند نکته در این زمینه وجود دارد اول آنکه این گازها بسیار با ارزش بوده پس لازم است تجهیزاتی برای جمع‌آوری آنها نصب شود، چراکه این گازها فشار بسیار پایینی دارند و باید از تجهیزات فشارافزایی استفاده شود تا این گازها را به مکانی مانند پالایشگاه منتقل شود بنابراین هزینه قابل‌توجهی برای ایجاد ایستگاه‌های تقویت فشار نیاز دارد.
او افزود: اینکه وزارت نفت در این سال‌ها نتوانسته این طرح را اجرایی کند به دلیل آن است که پروژه‌های مهم‌تری دارد که نیازهای مردم و صنعت را رفع می‌کند از سویی این پروژه‌ها هزینه‌بر است و نیاز به سرمایه‌گذاری بالا دارد و واقعیت این است که تا یک زمانی توجه بسیاری به این طرح‌ها نشده است.