تقویت مالیات‌ستانی در سال جدید از سوی دولت به منظور کسب درآمدهای دولتی هرچند رویکردی است که در اکثر کشورهای دنیا در حال اجراست، اما اخذ مالیات در نظام مالیاتی کشورهای پیشرفته به پشتوانه ابزار و سیستم‌های نرم افزاری، سخت افزاری و قوانین جامع و مدون از تمام افراد حقیقی و حقوقی جامعه به صورت شفاف انجام می‌شود و علاوه بر این نحوه هزینه مالیات‌های اخذ شده نیز در سامانه‌ای به صورت شفاف به مودیان اطلاع‌رسانی می‌شود.
اما این روند در ایران از مرحله اخذ مالیات، تعیین نرخ مالیاتی، هزینه‌کرد مالیات‌های دریافتی با چالش‌هایی مواجه است که در نهایت به فرار مالیاتی پولدارها و انحصار به مالیات ستانی از کارگران و کارمندان منجر شده است، هرچند نمایندگان مجلس نیز خود به این امر واقف هستند و فرار مالیاتی را یکی از معضلاتی موجود در نظام مالیاتی کشور اعلام کرده و امیدوارند با نهایی شدن قوانین موجود در این زمینه راه را بر فرارهای مالیاتی گروهی از مشاغل مانند پزشکان که عموما اصرار به گرفتن پول نقد از بیمار دارند و یا طلافروشان با کارت‌خوان‌های همیشه خراب شاهد اجرای عادلانه مالیات ستانی در کشور باشیم.
قوانین مالیات ستانی تقویت می‌شود
حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده مجلس یازدهم در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: فرار مالیاتی یکی از معضلاتی است که معمولا بیشتر از سوی افراد پردرآمد جامعه اتفاق می‌افتد در حالی که کارمندان و کارگران اولین گروهی محسوب می‌شوند که مالیات خود را پیش از دریافت حقوق پرداخت می‌کنند، برخی از پزشکان و مشاغل دیگر مانند طلافروشان جزو گروهی به شمار می‌آیند که به طرق مختلف از محاسبات مالیاتی فرار می‌کنند، از این رو سازمان امور مالیاتی باید به فوریت به صحنه بیاید و امکاناتی را برای رسیدگی به اشکالاتی که بر تعیین مالیات مودیان مالیاتی در کشور است، رفع کند تا این مالیات عادلانه شود.
او افزود: معضل فرار مالیاتی برخی از پزشکان با وجود توصیه اکید به وجود دستگاه کارت‌خوان در مطب‌ها در حال پیگیری است، هر چند این معضل فقط مخصوص به این گروه نیست و برخی از اصناف نیز برخلاف قوانین اعلام شده از اجرای مصوبه‌های مالیاتی در این زمینه سرباز می‌زنند، اما مجلس در حال تدوین قوانین با پشتوانه اهرم‌های اجرایی قوی است و به محض نهایی شدن اعلام و اجرایی می‌شود.
سوت‌زنی تنها راه مقابله با فرار مالیاتی
حاجی دلیگانی اضافه کرد: گزارش مراجعه‌کنندگان به مطب‌هایی که درخواست وجه نقد یا پرداخت به طریق کارت به کارت را دارند یکی از راه‌هایی است که در حال حاضر می‌تواند از فرارهای مالیاتی در مطب‌ها جلوگیری کند و علاوه بر این از تخلفات نرخ‌گذاری‌های خارج از دایره قانونی نیز ممانعت کند.
این نماینده ادامه داد: سوت زنی اقدامی است که می‌تواند اجرای عادلانه مصوبه‌های قانونی را هموار کند و در این مسیر پیش بینی‌هایی به منظور اعلام شماره تلفن‌ها و یا نهاد ویژه‌ای به این منظور صورت گرفته، اما هنوز نهایی نشده است ولی به محض بررسی‌های کامل از نظر سخت افزاری و نرم افزاری و همچنین پشتوانه قانونی به طور جد با معضل فرار مالیاتی این گروه مقابله خواهد شد.
نقش رانت در فرارهای مالیاتی
نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر سامانه مودیان مالیاتی به طور کامل راه اندازی شود، ما می‌توانیم به سمت عدالت و شفافیت مالیاتی سوق پیدا کنیم البته باید هم به این سمت پیش برویم. در تمام کشورهای جهان فرآیند اخذ مالیات به صورت هوشمند است و چون مردم می‌دانند که این وضعیت برای تمام آنها وجود دارد، اعتراضی هم به آن ندارند، اما در کشور ما چون عده‌ای با فرار مالیاتی و رانت بازی از زیر بار اعطای مالیات فرار می‌کنند، به این روند مالیات ستانی اعتراض زیادی وجود دارد.
حاجی‌دلیگانی گفت: خیلی از افراد با ده‌ها روش از پرداخت مالیات سر باز می‌زنند و به قول معروف سر قانون کلاه می‌گذارند مردم باید بدانند پرداخت مالیات، حق بیت‌المال است و باید بیش از گذشته با این مهم آشنا شوند و به اهمیت مالیات در تقویت زیرساخت‌ها و ارائه خدمات بهتر دولت در ابعاد مختلف پی ببرند همچنین پزشکان از زمانی که فهمیدند از طریق تراکنش‌ها مالیات اخذ می‌شود تأکید بر دریافت پول نقد از سوی مردم دارند و این واکنش‌ها به بحث عدم‌پرداخت مالیات، مردم را با مشکلات زیادی مواجه کرده است که این هم یک مدل دور زدن پرداخت مالیات است.
این نماینده مجلس توضیح داد: هرچه به سمت هوشمندکردن، فعال‌کردن سامانه مودیان مالیاتی، پایانه‌های فروشگاهی و رفع اشکالات آن پیش رفته و به سمت این پیش برویم که خود افراد خوداظهاری مالیاتی داشته باشند و این خوداظهاری با دقت انجام شود هم مودیان مالیاتی و هم سازمان امور مالیاتی مالیات را بهتر پرداخت و دریافت می‌کنند و هر دو طرف راضی‌تر هستند.
او بیان کرد: افرادی که درآمد کمی دارند مالیات زیادی برای آنان بسته شده، اما برخی از افرادی که درآمدهای زیادی دارند فرار مالیاتی داشته و مالیات کمتری پرداخت کرده‌اند و سازمان امور مالیاتی باید به فوریت به صحنه بیاید و امکاناتی را برای رسیدگی به اشکالاتی که بر تعیین مالیات مودیان مالیاتی در کشور است، رفع کند تا این مالیات عادلانه شود.
پزشکان، متهم‌‌های اصلی فرار مالیاتی
براساس این گزارش، طبق اعلام دفتر بازرسی مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی بیش از ۵۰ درصد گزارش‌های فرار مالیاتی مربوط به پزشکان است و بر همین اساس از عزم جدی این سازمان برای مقابله با فرار مالیاتی پزشکان خبر داده می‌شود.
در این حال با وجود تذکر چندباره سازمان امور مالیاتی نسبت به تخلف پزشکان اما همچنان شاهد امتناع عده‌ای از پزشکان نسبت به استفاده از کارت‌خوان هستیم همچنین موارد تخلف دیگری از سوی این قشر دیده شده از جمله آنکه پرداخت هزینه درمان با دلار و یا درخواست ارز یا سکه گزارش رسیده است.
از فرار مالیاتی پزشکان آماری در دست نیست
براساس آخرین گزارش‌های مردمی در سامانه سوت زنی از ابتدای سال ۱۴۰۱ تابه‌حال بیش از حدود ۱۵ هزار گزارش مردمی به سازمان امور مالیاتی کشور واصل‌شده است که از این تعداد تاکنون اسامی ۱۷۸۶ نفر از پزشکان فاقد کارت‌خوان به سازمان نظام پزشکی ارسال‌شده و اسامی ۳۹۰۰ نفر دیگر نیز در حال ارسال است که عدم برخورد قاطع با پزشکان متخلف سبب شده به جمع این افراد خاطی اضافه شود و اکنون تصمیم قاطع دولت و سازمان امور مالیاتی در مبارزه با فرار مالیاتی به‌ویژه برای پزشکان مطرح‌شده است که در وهله نخست پزشکان متخلف تذکر گرفته و پس از آن به‌طور حتم به دستگاه قضائی معرفی می‌شوند با این وجود، باز هم پزشکانی هستند که از نصب کارت‌خوان طفره رفته و یا آنکه کارت‌خوان دارند ولی با بهانه‌ها و توجیهاتی از شیوه‌هایی دیگر برای دریافت پول استفاده می‌کند مانند نداشتن دستگاه کارت‌خوان یا خرابی این دستگاه و لزوم استفاده از عابر بانک‌ها یا ارائه کارت به بیماران تا با استفاده از نرم‌افزارهای بانکی وجه موردنیاز را واریز کنند.
توجه به پاشنه آشیل فرار مالیاتی
عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصادی دراین خصوص معتقد است: یکی از دلایل افزایش مهاجرت از سوی این قشر به همین مسأله مالیات بازمی‌گردد غافل از آنچه مبلغ پرداخت مالیات در کشورهای دیگر بسیار بالاتر است به‌طوری‌که حدود ۵۰ درصد از درآمد خود را باید برای مالیات به دولت تعلق بدهند.
او افزود: ممکن است ارزیابی عده‌ای هم آن باشد که پزشکان از درآمد بیشتری در کشورهای دیگر برخوردار خواهند بود، اما این موضوع هم باید موردنظر باشد که هزینه‌های زندگی نیز چند برابر می‌شود، بنابراین به نظر می‌رسد در بودجه سال آینده آنچه باید بیشتر محل توجه دولت و مجلس قرار گیرد.