اولین سفر آخر هفته‌‌‌ای در بخش تازه افتتاح‌شده آزادراه تهران- شمال، برای مسافران پرترددترین مقصد گردشگری کشور، با تلخی همراه شد.
تحقیقات میدانی، تصاویر و فیلم‌‌‌های منتشرشده در شبکه‌‌‌های اجتماعی و گفت‌وگو با مسافران مسیر تهران-شمال، در اولین آخر هفته با امکان تردد در بخشی از قطعه دوم آزادراه شمال که یک هفته قبل از آن (پنج‌شنبه ۱۵ تیرماه)، با حضور رئیس‌‌‌جمهوری و سایر مسوولان افتتاح شد نشان‌دهنده شکلگیری ترافیک سنگین و چندساعته در این آزادراه، در روزهای پایانی هفته گذشته است.
مسافران آزادراه تهران- شمال به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کردند: چهارشنبه شب مسیر ۵/ ۳ ساعته تهران- شمال بیش از ۷ ساعت به طول انجامیده است. بررسیهای «دنیای‌اقتصاد» از دلایل وقوع ترافیک سنگین آخر هفته گذشته در آزادراه تهران- شمال به‌رغم آنکه مسافران انتظار داشتند با افتتاح ۱۶ کیلومتر باقی‌مانده از قطعه دوم آزادراه، زمان سفر آنها کاهش یابد، به شناسایی دو عامل مهم منجر می‌شود.
همان‌‌‌گونه که در گزارش روز شنبه گذشته «دنیای‌اقتصاد» که به مناسبت افتتاح کل باند رفت آزادراه تهران- شمال مورد تاکید قرار گرفت، سفر بدون مزاحمت ترافیکی، به تحقق دو شرط اساسی نیاز دارد که یکی از آنها تکمیل هر چهار قطعه آزادراه تهران-شمال است. با افتتاح ۱۶ کیلومتر باقی‌مانده از قطعه ۲ آزادراه، در حالی که پیش از این قطعه یک و ۴ نیز تکمیل شده و زیربار ترافیک رفته بود تنها قطعه باقی‌مانده، منطقه سوم آزادراه است که در حال حاضر دو‌درصد پیشرفت فیزیکی دارد. تازه‌‌‌ترین برآوردها نشان می‌دهد در بهترین حالت منطقه سوم آزادراه که طولانی‌‌‌ترین و در عین حال پیچیده‌‌‌ترین مسیر آزادراه است، حدود یک دهه آینده به طور کامل تکمیل و افتتاح شده و زیر بار ترافیک برود.
در چنین شرایطی، با وجود اینکه مسافران انتظار داشتند با افتتاح بخش باقی‌مانده از قطعه ۲ زمان سفر برای آنها کوتاه‌‌‌تر از هفتههای گذشته شود اما عملا این آخر هفته شرایط به نحوی کاملا متفاوت برای آنها رقم خورد. مدت زمان سفر به واسطه شکلگیری ترافیک پرحجم در بخش‌‌‌های مختلف از طول مسیر آزادراه و به‌خصوص نقطه اتمام قطعه ۲ و ورود خودروها به جاده قدیم شمال، افزایش یافت.
اما سوال مهم این است که آیا با افتتاح منطقه سوم آزادراه (قطعه باقی‌مانده) که فعلا دو‌درصد پیشرفت فیزیکی دارد، معضل ترافیک پرحجم مسیر تهران- شمال برطرف خواهد شد؟
این موضوع در تحلیل شنبه گذشته «دنیای‌اقتصاد» که در همین صفحه منتشر شد بررسی شد و حالا تجربه اولین سفر آخر هفته‌‌‌ای در آزادراهی که قطعه دوم آن کامل شده و زیربار ترافیک رفت این موضوع را تایید می‌کند.
پاسخ به این سوال در دل یک آرزوی همیشگی مسافران تهران- شمال و همچنین تاکید ۱۵ تیرماه رئیس‌‌‌جمهور در جریان افتتاح بخش باقی‌مانده از قطعه دوم آزادراه نهفته است. سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری در مراسم افتتاح ۱۶ کیلومتر باقی‌مانده از قطعه دوم آزادراه تهران-شمال اعلام کرد: «بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری از قطعات جدید آزادراه تهران- شمال هم در مصرف سوخت و زمان سفر صرفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌جویی می‌کند و هم بار ترافیک و تصادفات و تلفات جاده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای را که همگان را رنج می‌دهد، کاهش خواهد داد.» این جمله در واقع به یک هدف مهم و یک آرزوی همیشگی مسوولان و همچنین مسافران تهران-شمال اشاره دارد و آن هم سفر بدون ترافیک، بدون استرس و فرسودگی و بدون توقفهای طولانی در این مسیر است. اما پرسش اساسی در این زمینه این است که سفر بدون ترافیک در محور پرتردد و پرترافیک تهران-شمال چگونه محقق می‌شود؟
در این بررسیهای «دنیای‌اقتصاد» نشان داده می‌شود تا زمانی که دو بال یک سفر دلچسب، بدون استرس، بدون زحمت و با ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کامل یک مسافرت متعارف جاده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در بازار گردشگری ایران به‌‌‌ویژه برای پرترددترین مقصد توریستی ایران یعنی شمال کشور ایجاد نشود، سفر بدون ترافیک در مسیر تهران-شمال، حتی در صورت بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری کامل از آزادراه، اتفاق نخواهد افتاد. اگرچه یک بال سفر بدون ترافیک در این مسیر افتتاح کل آزادراه است اما یک بال دیگر مربوط به کاهش سفرهای فشرده و مناسبتی از طریق افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز به عنوان تعطیلاتی کارآمد و منطبق با تقویم تعطیلات دنیاست. در شرایطی که تعطیلات آخر هفته در ایران به طور رسمی و برای همه، تعطیلاتی دو‌‌‌روزه نیست و تنها محدود به یک روز (جمعه) است، در تعطیلات مناسبتی سفرهای پرتراکم، منجر به شکلگیری بار ترافیکی بسیار شدید در ورودی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و خروجی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آزادراه و همچنین بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی از مسیرهای میانه آزادراه (مانند ورودی و خروجی مرزن‌‌‌‌‌‌‌‌‌آباد) خواهد شد. ترافیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی پرحجم که نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آن را در سال‌ها و ماه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و هفتههای اخیر در انتهای قطعه یک آزادراه تهران- شمال و همچنین قبل و بعد از تونل البرز شاهد بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم. ترافیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که بعضا در ایام پرتردد و تعطیلات مناسبتی منجر به توقفهای تا سه‌‌‌ساعته خودروها در گلوگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها شده است. یعنی معادل کل زمان متعارف برای سفر از تهران به شمال کشور، و حتی در برخی موارد بیشتر، حد فاصل تهران تا چالوس، ترافیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سنگین و پرحجم شکل گرفته است.
در واقع و در شرایطی که هم‌‌‌اکنون بار اصلی ترافیک تهران- شمال مربوط به انتهای قطعه ۲ (پایان تونل البرز) و محل ورود خودروها به جاده قدیم است حتی در صورت افتتاح قطعه سوم در بهترین حالت این ترافیک به پایان قطعه چهارم و محل ورود خودروها به ورودی شمال کشور (ابتدای چالوس) منتقل خواهد شد. بنابراین علاوه بر مسیر مناسب که همان ساخت کامل آزادراه تهران-شمال با تکمیل و افتتاح منطقه سوم آزادراه است یک شرط دیگر که مهم‌تر از شرط اول است، مربوط به تسهیل موضوع زمان مناسب برای سفر است. یعنی ایجاد شرایطی که تعطیلات مناسب برای سفر افزایش یابد و زمان سفر تنها منحصر و محدود به ایام تعطیلات مناسبتی نباشد. در شرایط فعلی به دلیل نبود زمان مناسب برای سفر در همه ایام سال، شاهد ازدحام بسیار زیاد و سنگین خودروها در پرترددترین مسیر گردشگری کشور یعنی آزاد راه تهران - شمال هستیم. این در حالی است که اگر مسافران به واسطه افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز، هر هفته امکان سفر به شمال کشور را داشته باشند، بار ترافیکی شمال بین ایام مختلف سال و ماه توزیع شده و تنها منحصر به پیک‌‌‌های مناسبتی نخواهد شد. اما در شرایط فعلی عملا «مسیر» هست و «زمان مناسب» نیست و مشخص است که در چنین وضعیتی حتی در صورت افتتاح کامل منطقه ۳ آزادراه باز هم نمی‌توان به پایان ترافیک تهران-شمال چندان امیدوار بود.