سازمان جهانی بهداشت شیرین کننده آسپارتام را که در نوشابه‌های رژیمی و بسیاری از خوراکی‌های دیگر به‌کار می‌رود را به عنوان یکی از علت‌های «احتمالی» سرطان در نظر گرفت. این در حالی است که یک گروه تخصصی دیگر مصرف این ماده جایگزین قند را در مقادیر محدود هنوز ایمن می‌داند.
قرار بود بالاترین مرجع بهداشتی جهان روز ۱۴ ماه ژوئیه تصمیم نهایی خود را در خصوص سرطان‌زا بودن یا نبودن شیرین‌کننده مصنوعی «آسپارتام» به صورت رسمی اعلام کند. همزمان یک گروه تخصصی دیگر هم روی همین موضوع تحقیق می‌کردند که نتایج متفاوت این بررسی‌های همزمان، اوایل روز جمعه منتشر شد.
یکی از این بررسی‌ها توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، از شعبات ویژه سازمان جهانی بهداشت، و گزارش دیگر از هیات منتخبی زیر نظر سازمان جهانی بهداشت و سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل بود.
آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان مستقر در لیون فرانسه به طور دوره‌ای خطرات سرطان بالقوه را بررسی می‌کند، اما در ارزیابی خود مشخص نکرده است که منظورش از «احتمالا سرطان‌زا بودن» این شیرین‌کننده چقدر است.
اگر این‌گونه باشد آسپارتام هم با ۳۰۰ عامل سرطان‌زای احتمالی دیگر، از جمله عصاره آلوئه‌ورا، ترشی آسیایی سبزیجات و حرفه نجاری در یک ردیف قرار می‌گیرد.
بااین‌حال، دستورالعمل استفاده از این شیرین کننده تغییر نمی‌کند. دکتر فرانچسکو برانکا، مدیر تغذیه سازمان جهانی بهداشت گفت: «ما به مصرف کنندگان نمی‌گوییم که مصرف (آسپارتام) را به طور کامل متوقف کنند؛ بلکه فقط توصیه می‌کنیم کمی اعتدال را رعایت کنند.»
در اینجا نگاهی به اطلاعیه می‌اندازیم:
آسپارتام چیست؟
آسپارتام یک شیرین کننده مصنوعی کم کالری است که حدود ۲۰۰ برابر شیرین‌تر از شکر است. این ماده یک پودر سفید و بی بو و پرمصرف‌ترین شیرین کننده مصنوعی در جهان است. آسپارتام به عنوان یک افزودنی مجاز غذایی در اروپا و ایالات متحده طبقه‌بندی شده و در بسیاری از غذاها، نوشیدنی‌ها مانند کوکاکولای رژیمی، دسرها، آدامس‌ها، داروها از جمله قطره‌های سرفه و غذاهایی که برای کمک به کاهش وزن هستند، استفاده می‌شود.
آسپارتام در سال ۱۹۷۴ توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده با مصرف روزانه قابل قبول ۵۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تایید شد. طبق گفته این سازمان، یک فرد با ۶۰ کیلوگرم وزن می‌بایست حدود ۷۵ بسته آسپارتام مصرف کند تا به میزان غیرمجاز برسد.
کارشناسان سازمان ملل هم در سال ۱۹۸۱ ایمنی آسپارتام را ارزیابی کردند و حد مجاز روزانه ایمن را کمی پایین‌تر، یعنی در حدود ۴۰ میلی گرم آسپارتام به ازای هر کیلوگرم وزن تعیین کردند. دیوید اشپیگلهالتر، استاد بازنشسته آمار در دانشگاه کمبریج، گفت که این به این معنی است که «مردم به طور متوسط می‌توانند تا ۱۴ قوطی نوشیدنی رژیمی در روز بنوشند.»
این دو بررسی چه گفتند؟
بر اساس مطالعات انجام شده آژانس سرطان سازمان جهانی بهداشت بر روی انسان، شواهد «محدود» نشان می‌دهد که آسپارتام «احتمالا» با سرطان کبد مرتبط است.
در یک ارزیابی جداگانه، کارشناسان سازمان جهانی بهداشت و آژانس سازمان غذا و کشاورزی با به روز ارزیابی کردن ارزیابی خود و بررسی میزان مصرف روزانه قابل قبول، به این نتیجه رسیدند که «هیچ مدرک قانع کننده‌ای» در سطوح مصرفی فعلی مبنی بر خطرناک بودن آسپارتام وجود ندارد.
البته چندی پیش سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد شیرین‌کننده‌های بدون قند به کاهش وزن کمک نمی‌کنند و می‌توانند منجر به افزایش خطر دیابت، بیماری قلبی و مرگ زودهنگام در بزرگسالان شوند.
آیا باید در مورد مصرف باشیم؟
تا زمانی که از مقادیر مصرف توصیه شده فراتر نمی‌روید جای نگرانی نیست. سازمان غذا و داروی ایالات متحده اعلام کرد که این شواهد علمی همچنان مقوم نظر این مرجع غذایی در مورد «بی‌خطر بودن» آسپارتام «برای جمعیت عمومی» در مقادیر محدود مصرفی است.
تقریباً هر ماده‌ای می‌تواند در مقادیر مصرف بیش از حد خطرناک باشد. دیوید کلورفلد، کارشناس تغذیه در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه ایندیانا – بلومینگتون در این رابطه می‌گوید: «دوز سم را می‌سازد. حتی مواد مغذی ضروری مانند ویتامین آ، آهن و آب در صورت مصرف بیش از حد در عرض چند ساعت شما را می‌کشند.»
پس مصرف کنندگان چه کنند؟
دکتر پیتر لوری، مدیر اجرایی «مرکز علم در منافع عمومی» معتقد است که انتخاب آسانی برای مصرف کنندگان وجود دارد. او گفت: «دست‌کم در مورد نوشیدنی‌ها، پیام ما این است که بهترین انتخاب شما نوشیدن آب یا نوشیدنی بدون شیرینی باشد.»
«آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان / IARC» پیش‌تر هم گوشت‌های فراوری شده مانند هات‌داگ و بیکن را به‌عنوان سرطان‌زا طبقه بندی کرده بود ومصرف آن را با سرطان روده بزرگ مرتبط دانسته بود.