بهار امسال، بازار اشتغال تغییرات مثبتی را تجربه کرد. تازه ترین گزارش مرکز آمار حاکی از افت نرخ بیکاری در سه ماه نخست امسال به 8.2 درصد بوده که در بهار 20 سال اخیر کم سابقه است. نکته درخورتوجه این جاست که این کاهش نرخ بیکاری همزمان با افزایش نرخ مشارکت نیروی کار در بازار کار اتفاق افتاده و در نهایت افزایش بیش از 728 هزار نفری خالص اشتغال را رقم زده است.
تازه ترین داده های مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار کشور نشان می دهد که در بهار امسال، به جمعیت در سن کار کشور (15 ساله و بیشتر) بیش از 747 هزار نفر افزوده شده است. در این میان، به تعداد افراد مشارکت کننده در بازار کار بیش از 492 هزار نفر و به جمعیت غیر فعال (افرادی که در پی شغل نیستند)، بیش از 255 هزار نفر افزوده شده است. این وضعیت موجب شده تا نرخ مشارکت اقتصادی که حاصل نسبت جمعیت فعال (شاغل و بیکار) به جمعیت در سن کار است، از 40.9 درصد در بهار 1401 به 41.2 درصد در بهار 1402 برسد.
افت کم سابقه نرخ بیکاری تا سطح 8.2 درصد
معمولاً در شرایطی که تعداد کارجویان افزوده می شود، در صورت بهبود نیافتن بازار کار، به تعداد بیکاران و همچنین نرخ بیکاری اضافه خواهد شد. با این حال، داده های اخیر مرکز آمار ایران نشان می دهد که به ظاهر وضعیت بازار کار در بهار امسال به گونه ای بوده که توانسته است پاسخگوی رشد آمار کارجویان باشد.
بر این اساس، ملاحظه می شود از تعداد بیش از 2 میلیون و 399 هزار بیکار (و جویای شغل) در بهار 1401، بیش از 235 هزار نفر کاسته شده و در نتیجه تعداد بیکاران در بهار امسال به حدود 2 میلیون و 164 هزار نفر رسیده است.
به موازات این کاهش تعداد بیکاران، شاهد افت یک واحد درصدی در نرخ بیکاری بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته نیز هستیم. بهار سال گذشته، نرخ بیکاری 9.2 درصد بود و در نتیجه این رقم در بهار امسال به 8.2 درصد رسیده است. گزارش اکو ایران در این زمینه حاکی از آن است که نرخ بیکاری 8.2 درصدی در بهار امسال، کمترین نرخ بیکاری بهار در 20 سال گذشته به شمار می رود.
رشد پرقدرت خالص اشتغال
یکی از داده های مهم در میان آمارهای اشتغال مرکز آمار، تغییرات تعداد شاغلان، ناظر به خالص ایجاد اشتغال (کسر تعداد بیکارشده ها از افرادی که مشغول کار شده اند)،است. طبق اظهارات مسئولان وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی برای امسال ایجاد اشتغال بیش از یک میلیون نفر هدف گذاری شده است. در این خصوص، گزارش مرکز آمار نشان می دهد در سه ماه نخست امسال، تعداد شاغلان در کشور با افزایش بیش از 728 هزار نفری نسبت به بهار 1401، به بیش از 24 میلیون و 305 هزار نفر رسیده است. به این ترتیب در صورت تداوم این وضعیت، تحقق اشتغال هدف گذاری شده دور از دسترس نیست.
تعداد شاغلان هنوز کمتر از قبل کرونا
با این حال به رغم افزایش بیش از 728 نفری تعداد شاغلان در بهار امسال نسبت به بهار سال قبل و رسیدن آن به حدود 24 میلیون و 300 هزار نفر، بررسی آمار شاغلان در بهار سال های اخیر نشان می دهد که هنوز این رقم با تعداد شاغلان در آخرین بهار قبل از شیوع کرونا یعنی بهار 98، فاصله دارد. در آن سال تعداد افراد شاغل در بهار در حدود 24 میلیون و 462 هزار نفر بوده است.
اشتغال ناقص کاهش یافت
اشتغال ناقص درباره افراد شاغلی گفته می شود که در بازه زمانی بررسی شده، به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیر کاری و ... کمتر از 44 ساعت کار کرده و خواهان و آماده برای انجام کار اضافی بوده اند. در نتیجه طبیعی است که اشتغال ناقص کمتر، یک مولفه مثبت برای بازار کار به شمار می رود. با این اوصاف، آمارهای مرکز آمار بیانگر کاهش اشتغال ناقص در مقایسه بهار 1401 و بهار 1402 است. طبق این داده ها، سهم اشتغال ناقص یعنی جمعیت دارای اشتغال ناقص به کل جمعیت شاغل (15 ساله و بیشتر) از 9.7 درصد به 8.3 درصد معادل بیش از 272 هزار نفر کاهش یافته است.
اشتغال کشاورزی آب رفت
آمارهای مرکز آمار، کاهش اشتغال در بخش کشاورزی در بهار امسال را نشان می دهد. طبق این آمارها، سهم اشتغال کشاورزی از 16 درصد به 15.5 درصد رسیده و در عوض، سهم اشتغال صنعت و خدمات به ترتیب از 32.7 درصد به 33.1 درصد و نیز از 51.2 درصد به 51.3 درصد افزایش یافته است. به نظر می رسد بروز خشکسالی و تداوم ساختارهای کهنه و سنتی در کشاورزی کشور، از جمله علل کاهش اشتغال کشاورزی در شرایط کنونی باشد.