بی‌عدالتی تسهیلاتی بانک ها زیر ذره بین

عملکرد ضعیف برخی بانک ها در اختصاص سپرده های استان ها به تسهیلات در همان استان و همچنین انحراف برخی بانک ها در نسبت تسهیلات به سپرده هشدار جدی وزیر اقتصاد برای تنبیه بانک های متخلف را در پی داشته است.

هنگامی که صحبت از تاثیر رفتار مخرب برخی بانک ها در نظام اقتصادی کشور می شود، عمده نگاه ها به تاثیر اضافه برداشت و ناترازی آن ها بر رشد نقدینگی و تورم معطوف می شود. با این حال، این تمام ماجرا نیست. به طوری که بررسی عملکرد برخی بانک ها، اختلال در ایفای یکی از وظایف اصلی آن ها یعنی واسطه شدن بین پس انداز خانوارها با نیاز تسهیلات بنگاه ها را نشان می دهد. یعنی بانک ها سپرده ها را می گیرند، اما این منابع را با استانداردهای تعریف شده (صرف حدود 85 درصد سپرده ها) به تسهیلات تبدیل نمی کنند و به احتمال زیاد آن را صرف مقاصد دیگر از جمله بنگاه داری خود می کنند.

این مسئله با بررسی برش استانی، ابعاد جدیدتری پیدا می کند. به طوری که مشاهده می شود سپرده ها پس از جذب در استان ها، راهی تسهیلات دهی در استان های دیگر می شود. این فرایند معیوب، به طور مستقیم بر هدایت متعادل و عادلانه جریان نقدینگی و تسهیلات در کشور اثر می گذارد. موضوعی که نارضایتی خانوارها و همچنین کند شدن جریان تولید در برخی بنگاه ها را در پی خواهد داشت. با این اوصاف، وزیر اقتصاد با تاکید بر اجرای بخشنامه بانک مرکزی که طبق آن بانک ها باید حداقل 50 درصد سپرده های هر استان را به پروژه های عمرانی یا تسهیلات خرد همان استان تخصیص دهند، به لزوم جریان متوازن وجوه بانکی در بخش ها و استان های مختلف اشاره کرده است. وی همچنین در نامه ای هشدارآمیز به رئیس کل بانک مرکزی، تا آن جا پیش رفته که پیشنهاد سلب امکان توسعه شعب یا در مراحل بعدی تعطیلی شعب ناکارآمد بانکی در استان های خاص و ویژه را مطرح کرده است.

ابراز نارضایتی مردم از بی عدالتی منطقه ای در تسهیلات دهی بانک ها

احسان خاندوزی در برنامه خبر ساعت 14 سیما گفت: یکی از دغدغه‌های دولت مسئله عدالت منطقه‌ای در دسترسی به تسهیلات بانکی است. برخی از نقاط کشور فاصله بسیار زیادی با مرکز دارند و برخی دیگر دسترسی‌های بیشتری دارند. وی افزود: در جریان سفرهای استانی رئیس جمهور نیز یکی از پرتکرارترین نارضایتی‌ها این بود که برخی از بانک‌های کشور سپرده‌های مردم یک استان را جمع‌آوری می‌کنند ،اما سهم ناچیزی از آن را صرف پروژه‌های همان استان می‌کنند. مقصد بیشتر این سپرده‌ها دو تا سه استان برخوردار است.

وزیر اقتصاد با اشاره به این که به این ترتیب با محرومیت سایر استان ها  مواجه هستیم، گفت: براساس اطلاعات به دست آمده این وضعیت در بیشتر استان‌های کشور شایع است. به طور مثال در استان بوشهر در حالی که نسبت تسهیلات به سپرده بانک‌های دولتی حدود 83 درصد است (حدود 85 یا 86 درصد به معنای استفاده کامل از سپرده‌های استان برای همان استان است)، این نسبت درخصوص یکی از بانک‌های غیر دولتی 6 درصد، یک بانک غیر دولتی دیگر 5 درصد و یک بانک غیر دولتی دیگر 3 درصد است.

وی تاکید کرد: این 3 درصد به این معناست که 97 درصد سپرده‌های مردم آن استان به خارج از استان و به 3 یا 4 استان برخوردار منتقل می‌شود.

خاندوزی ادامه داد: درباره استان کرمانشاه نسبت تسهیلات به سپرده‌های بانکی در خصوص بانک‌های دولتی 96 درصد (یعنی بالاتر از حد مورد انتظار) است. اما برخی از بانک‌های غیر دولتی 13 درصد و دو بانک نیز هستند که 11 درصد منابع جذب شده در استان‌ را به خود پروژه‌های این استان اختصاص می‌دهند و یک بانک دیگر هم که تنها 6 درصد از منابع استان را به خود همان استان پرداخت می‌کند.

تفاوت 83 درصدی استان ها در «نسبت تسهیلات به سپرده»

به گزارش خراسان، سخنان وزیر اقتصاد در حالی است که بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد تفاوت نسبت تسهیلات به سپرده در استان های کشور به 83 درصد می رسد. در این خصوص در حالی که این نسبت در استان های برخورداری مانند تهران بیش از 90 درصد است، در استان های کمتر برخورداری مانند سیستان و بلوچستان به 64 درصد هم نمی رسد. وزیر اقتصاد در پاسخ به سوالی درباره میانگین نسبت تسهیلات به سپرده در کشور گفت: عدد میانگین برای هر استان و بانک متفاوت است. مسئله مهم این است که این موضوع مورد توجه دولت قرار گرفته و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در یک بخشنامه بسیار خوب، بانک‌ها را مکلف کرده است که باید حداقل 50 درصد سپرده‌های هر استان را به پروژه‌های عمرانی یا تسهیلات خرد همان استان تخصیص دهند.

پیشنهاد تنبیهی وزارت اقتصاد برای بانک های متخلف

وی با تاکید براین که بانک‌ها به ویژه بانک‌های غیر دولتی فاصله بسیار زیادی با عدد مصوب بانک مرکزی (صرف حداقل 50 درصد سپرده های هر استان برای تسهیلات دهی در همان استان)  دارند، تاکید کرد: پیشنهاد ما به عنوان وزارت اقتصاد و دارایی این است که پس از مهلت قانونی به بانک‌ها برای اصلاح رویه خودشان اگر رویه 50 درصد بانک مرکزی اعلام نشد، امکان توسعه شعب از بانک‌های متخلف در استان‌ها گرفته شود. خاندوزی در پاسخ به سوالی درباره احتمال برخوردهای بیشتر با بانک‌های متخلف گفت: برخورد بیشتر نیازمند مصوبات بانک مرکزی در این زمینه است اما در همین مرحله نیز اگر اقدامات بانک مرکزی منجر به تعطیلی شعب بانک‌های متخلف شود، بازدارندگی کامل را برای تغییر رفتار بانک‌های متخلف خواهد داشت.

نامه نگاری خاندوزی به رئیس بانک مرکزی

به موازات اظهارات دیروز وزیر اقتصاد، نامه وی به رئیس کل بانک مرکزی نیز منتشر شد که حاوی هشدار وی درباره انحراف چشمگیر عملکرد بانک های خصوصی در «نسبت تسهیلات به سپرده» است. به گزارش تسنیم، وی در این نامه پیشنهاد داده است: «به بانک‌هایی که در اسرع وقت برای ارتقای نسبت‌های تسهیلات به سپرده استانی خود به حداقل 50 درصد اقدام نکنند، در مرحله نخست اخطار داده و در صورت تداوم روند ناصحیح گذشته، بانک خاطی ملزم به تعطیلی شعب ناکارآمد استانی خود شود.»