پهلوگیری کشتی‌های ایران در بنادر بزرگ دنیا

عمده کشورهای طرف ترانزیت و مراودات تجاری با ایران، روسیه، چین و هند هستند که از طریق بنادر و کشتیرانی مبادلات تجاری با آنها انجام می‌شود. در سال‌های گذشته موانع و مشکلاتی برای پهلوگیری کشتی‌ها بخصوص در بنادر چین و هند ایجاد شده بود اما علی‌اکبر صفایی، معاون وزیر راه وشهرسازی از رفع این مشکل خبر داده است.

بخش بزرگی از مبادی ورودی و خروجی حمل کالاهای ترانزیتی و تجاری (صادرات و واردات) توسط کشتیرانی انجام می‌شود و امکان پهلوگیری کشتی‌ها در بنادر مختلف، تأثیر مستقیم بر جذب کالا و رشد تجارت دارد. مشکلات متعدد و رفع نشدن آن موجب شد تا با وجود ظرفیت ایران برای ترانزیت دست‌کم ۸۰ میلیون تن در سال، میزان ترانزیت از ایران در سال ۹۹ به ۵.۳۵ میلیون تن برسد. این آمار نشان می‌دهد میزان ترانزیت کالا از ایران نسبت به سال ۹۲ کاهش بیش از ۵۰ درصدی را تجربه کرد و از ۱۲.۱۲ میلیون تن به 5 میلیون تن رسید.

گمرک چین اعلام کرده که تجارت این کشور با ایران به ۶.۵ میلیارد دلار در پنج ماهه نخست سال میلادی رسیده است. ارزش مبادلات مدت مشابه سال قبل شش میلیارد و ۴۷۰ میلیون دلار اعلام شده بود.

در خصوص افزایش تجارت با چین، مجیدرضا حریری، رئیس اتاق ایران و چین معتقد است چین به انتقال بار از مسیر زمینی و دریایی توجهی ویژه دارد. تأکید چین بر استفاده از مسیرهای متنوع است و ما نیز باید به ترکیب مسیرهای مواصلاتی در این خصوص توجه کنیم و همکاری دریایی و بندری خود را با آنها بهبود بخشیم.

وی افزود: چین در شرق کشور خود دارای ۴۵ بندر معتبر است و برای اتصال به اروپا می‌تواند از مسیر ایران استفاده کند به همین دلیل می‌توان از مسیر قزاقستان و بندر آکتائو با چینی‌ها در تعاملات تجاری همکاری مشترک داشت. تعاملات با هند و راه‌اندازی خط کشتیرانی به این کشور نیز موجب افزایش تراز تجاری ایران و هند شده است. وزارت بازرگانی و صنعت هند از رشد ۶ درصدی صادرات ایران به این کشور در چهار ماهه نخست ۲۰۲۳ خبر داده و کل تجارت دو کشور در این دوره را حدود ۷۰۰ میلیون دلار اعلام کرده است. واردات هند از ایران در ماه‌های ژانویه تا آوریل سال‌جاری میلادی رشد ۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته و به ۲۵۷ میلیون دلار رسیده است.

هند در ماه‌های ژانویه تا آوریل سال قبل ۲۴۲ میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده بود. مدیرعامل سازمان بنادر درباره سرمایه‌گذاری روس‌ها اظهار کرد: در کشورهایی مانند روسیه و سایر کشورهای حوزه دریای خزر با دیپلماسی خوبی که دولت در حوزه مباحث اقتصاد خارجی و تجارت خارجی دارد، در قالب برنامه‌های کوتاه و بلندمدت این موضوعات دیده شده است. نگاه ما در وزارت راه و شهرسازی و راهبرد ما نسبت به روسیه، تأمین نیازمندی‌های روسیه از طریق ایران و واردات کالاهایی مانند غلات از این کشور و کمک به بخشی از تجارت خارجی روسیه به کشورهای جنوب مانند کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و هند ادامه دارد.

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: در این بخش هم زیرساخت‌های دریایی وجود دارد و توسعه ناوگان ما در دریای خزر توسط بخش خصوصی و دولتی به خوبی دنبال می‌شود، در این راستا هم کشتی‌های خوبی ساخته شده، هم کشتی‌های جدیدی در حال ساخت است و هم در حال ورود از رود ولگا به دریای خزر است که می‌تواند هزینه حمل‌ونقل و ترانزیت را کاهش دهد و همین حالا هم فعالیت‌های ترانزیتی با روسیه انجام می‌شود. در دریای خزر کشتی رو-رو یکبار در ماه به بنادر ما تردد می‌کند و دو فروند کشتی رو-رو در حال ساخت در دریای خزر داریم اما مسیری که دنیا و حمل‌ونقل بین‌المللی دریایی به سمت آن پیش می‌رود، به سمت کانتینری شدن است و حجم عظیمی از کالاهای کانتینری در بنادر شهید رجایی، بوشهر و امام کار می‌کند، در امیرآباد هم ترمینال کانتینری ایجاد خواهیم کرد تا در این مسیر که هم ارزان‌تر و هم ایمن‌تر است، پیش برویم.

ایران تلاش می‌کند تا مسیرهای ترانزیتی را برای افزایش سهم خود از ترانزیت منطقه بیشتر فعال کند. این هدف با راه‌اندازی خطوط کشتیرانی و همچنین استفاده از ظرفیت بنادر پیش می‌رود.

 محمدرضا مدرس خیابانی، مدیرعامل کشتیرانی با تأیید هدفگذاری رشد ترانزیت با استفاده از ظرفیت بنادر و کشتیرانی گفت: ایران طی سال ۱۴۰۱ رکورد جدیدی در درآمدزایی کسب کرد. در حالی‌که سال گذشته نرخ حمل و نقل دریایی در دنیا مناسب بود، طی سه ماهه نخست امسال تعرفه‌ها کاهش یافته و به تبع آن درآمد‌ها نیز کاهشی شده است؛ با این حال از نظر حجم جابه‌جایی نسبت به مدت زمان مشابه در سال قبل، ۲۰ درصد رشد را تجربه کرده‌ایم. به گفته مدرس خیابانی، کشتیرانی هم‌اکنون به عنوان شرکتی لجستیکی و چندوجهی کالا‌ها را از شرق دور، تا آسیای میانه و روسیه از طریق کریدور شمال-جنوب جابه‌جا می‌کند.

وی به سفر اخیر رئیس‌جمهور به امریکای لاتین و ونزوئلا اشاره و تصریح کرد: در این سفر با اقتدار و افتخار مطرح شد که تولیدات ایرانی به دورترین نقاط این قاره رسیده است که این مهم به همت گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و دریانوردان سرفراز آن همزمان با برقراری خطوط منظم کشتیرانی به قاره امریکای لاتین محقق شده است.
با هدف رشد ترانزیت و مراودات اقتصادی، حمـل مسـتقیم کالا از روسـیه بـه هنـد و بالعکـس و حمل سراسـری از چیـن بـه روسـیه سال گذشته با ایجـاد زیـر سـاخت‌های لازم از جملـه تجهیز حدود 1200 دسـتگاه واگـن و 138 فرونـد انـواع شـناور بـا پنـج میلیـون تـن ظرفیـت و 291000 TEU کانتینـر در خلیـج‌فـارس و دریـای خـزر، عملیاتـی شده است.

کشـتیرانی در نظـر دارد بـا حمـل 150.000 TEU در برنامـه سـال 1402 ایـن فعالیـت را گسـترش دهد. از آنجایـی کـه ایـران می‌توانـد بـه یکـی از مهم‌ترین مسـیرهای حمل و نقـل بین‌المللـی نه‌تنهـا در منطقه، بلکـه در جهان تبدیل شـود، توسعه و تکمیل زیرساخت و همچنین تأمین ناوگان اساس جذب بار است.

توسـعه کریـــدورهای ترانزیتی مانند شمـــال-جنوب، ایجـــاد مسیرهای اقتصادی بین ایران و کشورهای همسایه و همچنین چین، روسیه و هند، برای تسـهیل تجارت ضروری است. این اقدام که با همراهی ایران و کشورهای مهـم منطقه‌ای آغاز شده است، سرآغازی بر کسب درآمدهای ارزی است که برآورد می‌شود با درآمدهای نفتی قابل رقابت باشد.