مالیات بر خانه‌های ارواح یا همان خانه‌های خالی که مالکان‌شان، آن را در بازار عرضه نمی‌کنند و یا اجاره نمی‌دهند، در دولت به صورت جدی مورد مطالبه قرار گرفت که تاکنون یک میلیون واحد مسکونی خالی شناسایی شده و برای ۶۳ هزار واحد برگ مطالبه مالیاتی بالغ بر هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان صادر شده است.
طبق آخرین آمارهای بیش از ۲.۵ میلیون واحد خانه خالی در کشور وجود دارد که این خانه‌ها بیشتر در دست اشخاص حقوقی و یا بانک‌ها هستند، از این تعداد به طور رسمی بیش از ۵۶۰ هزار واحد خالی از سوی وزارت راه و شهرسازی شناسایی و اطلاعات آنها برای سازمان امور مالیاتی ارسال شده است.
اواسط خردادماه امسال، نشست مشترک سازمان امور مالیاتی و وزارت راه و شهرسازی با موضوع خانه‌های خالی با تاکید بر پیگیری فرآیند اخذ مالیات از واحد مسکونی خالی شناسایی شده با حضور وزیر راه و شهرسازی و رییس سازمان امور مالیاتی کشور برگزار شد.
در این نشست نحوه اخذ مالیات از خانه‌های خالی، اولویت اخذ مالیات از مالکانی که بیش از دو واحد مسکونی خالی دارند و همچنین تاکید بر خوداظهاری در سامانه ملی املاک و اسکان مورد بررسی قرار گرفت.
همه مالکان باید اطلاعات سکونتی خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کنند
طبق مصوبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت در ابتدا افراد حقیقی و حقوقی که بیش از ۱۰۰ واحد خالی داشته باشند، در اولویت نخست معرفی به سازمان امور مالیاتی قرار دارند و در اولویت بعد مالکان واحدهای خالی ۱۰۰ تا ۵۰ خانه خالی، اولویت سوم مالکان ۵۰ تا ۲۰ خانه خالی، اولویت چهارم مالکان ۲۰ تا ۵ خانه خالی، اولویت پنجم ۵ تا ۲ خانه خالی و درنهایت مالکان واحدهای یک تا دو واحد مسکونی خالی در اولویت شناسایی و معرفی به سازمان امور مالیاتی و اخذ مالیات هستند.
همه مالکان موظف هستند تا اطلاعات سکونتی خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کنند که چنانچه اطلاعات ملکی در این سامانه ثبت نشود به معنای خانه خالی از سکنه است و اخطار داده می‌شود.
شناسایی یک میلیون واحد مسکونی خالی و معرفی آن به سازمان مالیاتی
ابوالفضل نوروزی سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی با اشاره به شناسایی یک میلیون واحد مسکونی خالی، در این باره گفته است که برای تمام مالکان پیامکی ارسال شد که مالکان حدود ۵۰۰ هزار واحد مسکونی خوداظهاری کرده و مالکان حدود ۵۷۰ هزار واحد دیگر نیز اطلاعات ملکی خود را در سامانه ملی املاک و اسکان وارد نکردند که مشخصات آنها به سازمان امور مالیاتی ارسال شد.
وی عنوان کرد که بعد از ارسال پیامک از سوی سازمان امور مالیاتی به ۵۷۰ هزار واحد مسکونی حدود ۲۰۰ هزار نفر خوداظهاری انجام داده و مشخصات خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کردند.
به گفته نوروزی، اکنون بیش از ۳۰۰ هزار واحد مسکونی از واحدهای شناسایی شده خالی بودند که با هماهنگی ستاد اقتصادی دولت با اولویت مالکانی که در ابتدا بیش از یک‌صد واحد خالی، در مرحله بعدی ۵۰ خانه خالی، ۲۰ خانه، ۱۰ خانه و ۲ خانه بودند در مسیر اخذ مالیات قرار گرفتند.
به گفته وی، حدود سه هزار ملک صاحبان آنها بالای یک‌صد ملک خالی داشته و سه بانک نیز بیشتر از یک‌صد خانه خالی در اختیار دارند.
صدور برگه مالیاتی برای ۶۳ هزار خانه خالی
در همین راستا نیز، «سید محمدهادی سبحانیان» رییس سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرد: جلسه با وزیر راه و شهرسازی تفاهم‌های مهمی برای اجرای هر چه بهتر و قوی‌تر مالیات بر خانه‌های خالی انجام دادیم.
به گفته وی، تاکنون برای بیش از ۶۳ هزار واحد مسکونی معرفی شده از سوی وزارت راه و شهرسازی برگ مطالبه مالیاتی بالغ بر هزار و ۴۰۰میلیارد تومان صادر شده است.
پیش از این، رییس سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرده بود که ۶۶ هزار واحد خالی متعلق به افرادی است که بیش از ۲ خانه خالی دارند این در حالی است که ۴۹ شخص حقیقی و حقوقی در کشور بالای ۲۰ واحد خانه خالی دارند، شناسایی شده‌اند.
چه خانه‌هایی خالی محسوب می‌شوند؟
کلیات طرح دوفوریتی اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم (اعمال مالیات بر خانه‌های خالی) در تیرماه سال ۱۳۹۹ تصویب شد. بر اساس قانون، واحدهای مسکونی که اطلاعات اقامت و مالکیت آنها در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت نشده باشد، در حکم خانه خالی محسوب می‌شوند. مالکان واحدهای مسکونی مکلف به تأیید اقامت اعلام شده توسط خود یا بهره‌برداران واحد در سامانه مذکور هستند. در صورت احراز تخلف در ثبت اطلاعات، واحد مسکونی مشمول جریمه‌ای معادل مالیات سال اول صدر این ماده می‌شود.
بر اساس قانون مالیات بر خانه‌های خالی، ضرایب مالیاتی در این قانون برای خانه‌های خالی مشخص شده است از این رو ضریب مالیات بر خانه‌های خالی در تهران و سایر شهرهای بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت برای دارندگان ۱ تا ۵ خانه عبارت‌اند از برای سال اول: ۶ برابر ارزش اجاری ملک، سال دوم: ۱۲ برابر ارزش اجاری ملک و سال سوم: ۱۸ برابر ارزش اجاری ملک مالیات تعیین شده است همچنین ضریب مالیات برای کسانی که بیشتر از ۵ خانه خالی دارند در سال اول: ۱۲ برابر ارزش اجاری ملک‌ها، سال دوم: ۲۴ برابر ارزش اجاری ملک‌ها و سال سوم: ۳۶ برابر ارزش اجاری ملک‌هاست.
مالکان مکلف هستند تا در سامانه اسکان ثبت‌نام کنند، پس از آن وزارت راه و شهرسازی بعد از شناسایی واحدهای خالی، موارد را به سازمان امور مالیاتی ابلاغ می‌کند. در نهایت این سازمان ضریب مالیات را به مالکان خانه‌های خالی اعلام می‌کند و مالک خانه در صورت نداشتن اعتراض می‌تواند یک ماه بعد از ارسال برگ تشخیص مالیات، برای پرداخت آن اقدام کند.
کنترل بازار اجاره بهای مسکن با دریافت مالیات از خانه‌های خالی
اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها با مشکلاتی از جمله به روز نبودن اطلاعات، عدم توجه و مراجعه مالکان به پیامک‌های سامانه مالیاتی، بارگذاری اطلاعات، تکمیل نبودن سامانه اسکان و اعتراض مالکان به مالیات ابلاغی روبرو بود.
سازمان امور مالیاتی در دوره هوشمند سازی نظام مالیاتی اقدام به برقراری ارتباط و سرویس‌های مختلف با دستگاه‌های بیرون از سازمان مانند استعلام اطلاعات مؤدیان با کد/شناسه ملی، پیادهسازی سرویس دریافت اطلاعات املاک و اسکان کشور (خانه خالی)، دریافت اطلاعات مؤدیان حقوقی از ثبت شرکت‌ها، استعلام اطلاعات هویتی مؤدیان حقیقی از ثبت احوال کرده است که انتظار می‌رود با تکمیل سامانه‌های مختلف به ویژه سامانه اسکان و املاک، با شدت بیشتری مالیات از مالکان که بیش از چندین خانه خالی دارند گرفته شود.
مالیات بر خانه‌های خالی نه‌تنها باعث ساماندهی بازار مسکن می‌شود بلکه ابزار کنترلی در برابر افزایش قیمت اجاره‌بها و مسکن است که بعضی از سوداگران با احتکار خانه‌های خالی به دنبال سود بیشتر و تورم هستند.
کارشناسان اقتصادی معتقد هستند که دریافت مالیات از خانه‌های خالی، با رویکرد مالیات ستانی عادلانه، بازار اجاره‌بهای مسکن را ساماندهی می‌کند و نیاز عرضه و تقاضای بازار را تامین می‌کند.