بازار سرمایه در ادامه روند کم‌رمق هفته گذشته، شنبه و یکشنبه این هفته را نیز با افت قابل‌ملاحظه‌ای آغاز کرد. کاهش حجم و ارزش معاملات در بازار سرمایه در حالی ادامه می‌یابد که بازارهای موازی از جمله مسکن و خودرو در حال تجربه رکود و کاهش حجم معاملات هستند.
انتشار اخبار متعدد و بعضا متناقض سیاسی از توافقات برجام مهم‌ترین عامل اثرگذار بر بازارهای مختلف و در صدر آنها بازار سرمایه است. چشم بورس در حالی نگران توافق است که علاوه بر حصول توافق یا شکست برجام، سیاست‌های اقتصادی احتمالی دولت بعد از توافقات نیز برای بورس موضوع مهمی به شمار می‌رود. البته که بورس آبستن اتفاقات متعددی است که در شرایط سیاسی عادی وزن قابل‌توجهی داشت، اما کارشناسان همچنان ابهام برجام را سایه سنگینی بر سر بورس دانسته و معتقدند این موضوع اتفاق تعیین‌کننده‌تری برای ادامه روند بازار سرمایه است. البته از طرف دیگر برخی معتقدند در هر حال بازار در نیمه دوم تیرماه به ادامه روند مثبت خود خواهد پرداخت.
ابهامات تحمیلی برجام
مهدی دلبری، تحلیلگر بازار سرمایه، درخصوص متغیرهای داخلی مهم و تاثیرگذار بر بازار سرمایه گفت: در این خصوص می‌توان به گزارش‌های ضعیف برخی از تک‌سهم‌ها اشاره کرد که در وضعیت کلی بازار اثرگذار بوده است. برای مثال می‌توان به گزارش ضعیف ایران‌خودرو اشاره کرد. این شرکت در سال ۱۴۰۰ و ۹ماهه سال ۱۴۰۱ از محل مابه‌التفاوت فروش در محصولات خود که به عنوان طلب از دولت تعریف کرده بود حدود ۳۸ همت درآمد ساخت که در شفاف‌سازی اخیر اعلام کرد که این مبلغ قابل‌شناسایی نیست و این موضوع منجر به شناسایی زیان شد.
از طرف دیگر گزارش ضعیف ذوب‌آهن که جزو سهام مهم بازار سرمایه است نیز در بازار اثرگذار بود. روند صنایع بزرگ فلزات و صنعت خودرو که حجم معاملات و ارزش بازار قابل‌قبولی دارند همواره بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. نکته دیگری که در بازار وجود دارد حجم و ارزش معاملات است. ارزش معاملات در دو سه هفته اخیر روند رو به کاهشی داشت و این موضوع نیز جزو اخبار مهم داخلی بازار بود که در شرایط فعلی اثر خود را بر بازار گذاشت.
وی ادامه داد: در خصوص اتفاقات بیرونی موثر بر بازار نیز می‌توان به انتشار اخبار متعدد و گهگاه ضد و نقیض در حوزه سیاست خارجی اشاره کرد. این موضوع عملا ابهام را در بازار را افزایش داد و ابهام معمولا به مذاق بورس خوش نمی‌آید. لذا این موضوع در حال حاضر موجب کاهش حجم و ارزش معاملات در بازار سرمایه شده است. البته همزمان رکود معاملاتی را در بازارهای خودرو و مسکن نیز داریم؛ اما معمولا ابهامات در بازار سرمایه موجب کاهش قیمت‌ها نیز می‌شود و این در حالی است که ابهام در سایر بازارها فقط حجم معاملات را کاهش می‌دهد.
دلبری خاطرنشان کرد: هم‌زمانی متغیرهای منفی داخلی و خارجی در بازار سبب شده روزهای خوبی را در بورس شاهد نباشیم. این در حالی است که به صورت سنتی خبرهای منتشرشده از مجامع بسیار اهمیت داشت، اما استثنائا امسال به اخبار مربوط به مجامع زیاد توجه نشد و بازار نیز به آن وزنی نداد. این در حالی است که تنور مجامع داغ است و شرکت‌ها امسال باید تقسیم سود چهارماهه داشته باشند. از طرف دیگر بورس کالا هم در سال جدید وضعیت خوبی داشته و در این سه‌ماهه تولید و فروش شرکت‌ها قابل‌قبول بوده است، اما ابهامات موجود در بازار موجب شده شرایط خوبی را در بازار سرمایه شاهد نباشیم.
این تحلیلگر بازار سرمایه در خصوص وضعیت تقسیم سود در مجامع اظهار کرد: در گذشته همواره شرکت‌هایی که کمتر تقسیم سود کردند و منابع را در طرح‌های توسعه‌ای درگیر کردند، بازده بلندمدت قابل‌قبولی داشتند. برای مثال کانی‌های فلزی یا فلزات اساسی جزو صنایعی بودند که همیشه طرح‌های توسعه‌ای خوبی داشتند و با کاهش تقسیم سود و سود نقدی کمتر بازده‌های قیمتی جالبی را به سهامداران خود پاداش دادند؛ اما متاسفانه در سالیان اخیر طرح‌های توسعه‌ای زیادی تعریف نشده و با این وضعیت شرکت‌ها چنانچه تقسیم سود کمتری انجام دهند سهامدار را تنبیه کردند.
از طرف دیگر سهامداران نیز به تقسیم سود حداکثری عادت کردند و این موضوع می‌تواند منجر به خروج منابع شود. در فصل مجامع معمولا شاهد این اتفاق هستیم و متاسفانه سهامداران نیز عملا بازدهی نقدی خود را نیز به بازار برنمی‌گردانند. این یکی از معضلاتی است که شرکت‌ها باید آن را با تعریف طرح‌های توسعه‌ای یا استفاده از معافیت مالیاتی عدم‌تقسیم سود حل کنند، اما فعلا در نگاه سهامداران عمده دید بلندمدتی نسبت به این موضوع وجود ندارد.
دلبری در خصوص تاثیر کاهش قیمت دلار بر وضعیت بازار سرمایه گفت: دلار همواره جزو متغیرهای کوتاه‌مدت و بلندمدت بازار سرمایه بوده و چشم بورس همیشه به دلار دوخته شده است. یکی از جاهایی که در آن باید به دلار نگاه دقیق‌تری داشته باشیم نرخ فروش محصولات است. باید دید افتی که در دلار آزاد داشتیم به همان سرعت در بورس کالا و فروش داخلی اتفاق افتاده یا خیر. بنابراین باید منتظر ماند تا آمار فروش خردادماه بنگاه‌ها منتشر شده و محصولات به تفکیک بررسی شوند. البته که قطعا تاثیرگذار هست و می‌تواند کاهش پیدا کند، اما به طور کلی کاهش نرخ دلار می‌تواند همزمان به کاهش نرخ بهره و افزایش P/ E کمک کند. بنابراین کاهش نرخ دلار متغیر صرفا بدی نیست و از برخی جهات می‌تواند بازار را تضعیف کند، اما نکات مثبت کاهش نرخ دلار برای بازار سرمایه بیشتر است.
اثر کوتاه‌مدت دلار
نوید خاندوزی، تحلیلگر بازار سرمایه، نیز با بیان اینکه در حال حاضر بازار سرمایه به‌شدت تحت‌تاثیر اخبار توافقات و همچنین نرخ دلار است، گفت: جو کاهش نرخ ارز و چشم‌اندازی که ترسیم می‌شود، روی بازار تاثیر گذاشته؛ اما به نظر من بازار سرمایه خیلی زود خود را پیدا و بازیابی خواهد کرد و این اثر منفی که بعضی از نرخ دلار و ... مطرح می‌کنند در ادامه روی بازار اثرگذار نخواهد بود. شاید این اتفاقات اثر کوتاه‌مدتی روی بازار سرمایه داشته باشد، اما در مجموع به سود بازار خواهد بود و متغیری که در ادامه می‌تواند روی بازار سرمایه اثرگذار باشد، این است که جریان نقدینگی از بازارهای موازی به سمت بازار سرمایه بیاید که در این صورت می‌تواند ارزندگی خوبی را برای این بازار ایجاد کند. برای تحقق این موضوع نیز سازمان بورس و در خیلی از موارد دولت باید این جذابیت را ایجاد کنند، اهرم فشار را از روی بازار بردارند تا پول سهامدار خرد و سرمایه‌ای که در سایر بازارهاست به سمت بازار سرمایه بیاید.
وی درخصوص اتفاقات داخلی موثر بر روند منفی در بازار سرمایه نیز گفت: گزارش‌های خودرو، بانک صادرات و ذوب‌آهن اثر منفی را بر بازار سرمایه گذاشت اما در حال حاضر این اثر تمام شده و دیگر در بازار نیست. بنابراین تکلیف نرخ ارز که مشخص شود و ارز به ثبات برسد بازار سرمایه به روند رو به رشد خود برمی‌گردد. تکنیکالیست‌ها معتقدند این اتفاق در تیرماه خواهد افتاد و به نظر من هم در نیمه دوم تیرماه فضای مثبتی را در بازار سرمایه شاهد خواهیم بود.
توافق و پس‌لرزه‌ها
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر بازار سرمایه، با اشاره به اینکه مهم‌ترین موضوعی که در حال حاضر بر بازار سرمایه اثرگذار بوده است موضوع برجام و توافق ایران با غرب است، گفت: روز گذشته رهبر انقلاب در سخنرانی خودشان گفتند به شرط حفظ زیرساخت‌های فعلی توافق کنید و موافقت خود را اعلام کردند؛ همین هم باعث شد قیمت دلار در بازار کاهشی باشد و دلار وارد کانال ۴۷هزار تومان شد. الان تقریبا می‌توان گفت مهم‌ترین عامل موثر بر بازار همین موضوع توافق است و در ادامه باید دید سیاست‌های بانک مرکزی و سیاست‌های اقتصادی دولت برای بعد از حصول توافقات احتمالی چه خواهد بود. در این خصوص ترسی در دل بازار هست، چرا که بعد از حصول توافق قبل در سال ۱۳۹۲ همه خوشحال بودند، اما از دو روز بعد ریزش بازار سرمایه شروع شد.
این پیش‌زمینه تاریخی وجود دارد که دولت بعد از توافقات سیاست‌های انقباضی مانند افزایش نرخ بهره، کاهش ضربتی نرخ دلار و ... را در پیش گیرد که اثر ابتدایی این اتفاقات در خیلی از صنایع بازار سرمایه مثبت نخواهد بود. وی ادامه داد: البته در این میان صنایعی داریم که از این موضوع منفعت می‌برند، اما برای اکثریت بازار که به دلار وصل است موضوع سیاست دولت در نرخ ارز مهم خواهد بود که در حال حاضر این موضوع جزو مبهم‌ترین آیتم‌ها برای سرمایه‌گذاران و فعالان بازار است. به همین دلیل است که شرایط بازار عادی نیست و روند نزولی که در پیش گرفته در دو روز گذشته شدت گرفته است. بازار فعلا منتظر است تا ببیند سیاست‌های دولت در صورت حصول توافقات چه خواهد بود و این مهم‌ترین متغیر غیربازاری موثر بر بازار است.
خبری‌زاد در خصوص اتفاقات داخلی موثر بر روند بازار نیز گفت: صورت‌های مالی برخی از شرکت‌ها مانند صورت مالی خودروسازان و زیان شدید مالی که اعلام شد یا صورت مالی بانک صادرات و برخی از شرکت‌های دیگر نیز بر روند فعلی موثر است؛ اما در‌حال‌حاضر مهم‌ترین موضوع همچنان موضوع سیاسی است و باید دید این موضوع به کجا خواهد رسید و پس‌لرزه‌های این توافق برای بازار چه خواهد بود./ دنیای اقتصاد