سخنگوی صنعت آب گفت: با وجود بارندگی های اخیر از نظر بارشی امسال در شرایط نرمالی قرار نداریم، در حالی که دو سال خشک را پشت سر گذاشته ایم در ذخایر آبی مان نقصان داریم و امسال نیز این نقصان ادامه دارد.
رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی و همچنین سخنگوی صنعت آب با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری به پرسش ها درخصوص آخرین وضع بارش‌ها و تاثیر آن در حوضه‌های آبریز کشور پاسخ دادند.
سوال: همانطور که رئیس سازمان هواشناسی به آن اشاره کرده، ما به پیش بینی‌های دقیق یکسری ابزار‌ها لازم داریم الان ما آن ابزار‌ها را جهت پیش بینی‌های دقیق و کم شدن هشدار‌ها چقدر در اختیار داریم؟
احد وظیفه رئیس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی: برای پیش بینی‌های دقیق و نقطه‌ای یا به عبارتی در مقیاس کوچک مهم‌ترین ابزاری که از نظر دیدبانی مورد استفاده قرار می‌گیرد رادار هواشناسی است که سلول ابر را مشخصاً نشان می‌دهد، جهت حرکت ابر، شدت بارندگی می‌توان با دقت بالا در مقیاس منطقه‌ای تخمین بزنیم، بنابراین هشدار‌های کوتاه مدت در محدوده ساعت حتی یکی دو ساعت صادر می‌شود و برای برخی از پدیده‌ها چنین هشدار‌هایی لازم است، اما وقتی که با پدیده‌ها و سیستم‌هایی با مقیاس بزرگتری مواجه هستیم پیش بینی‌های عددی که عمدتا برای پیش بینی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، این پدیده‌ها قابل پیش بینی از روز‌های قبل است، گاهی برای سیستم‌های زمستانی از هفته قبل می‌توان این پیش بینی‌ها را انجام داد، ولی برای سیستم‌های تابستانی مانند طوفان امروز بعد از ظهر تهران که سرعت آن در فرودگاه مهرآباد به بیش از 100 کیلومتر برای بازه حدود نیم ساعت هم رسید وجود چنین ابزار‌هایی مانند رادار هواشناسی ضروری است، متاسفانه به دلایل مختلف هنوز شبکه راداری مان در کشور به طور کامل تکمیل نشده و خیلی از نقاط کشورمان دارای گپ‌هایی است که نیازمند این است، در کنار رادار هواشناسی شبکه دیدبانی منسجم و داده‌های برخط نه تنها هواشناسی بلکه از داده‌های هیدرولوژی هم لازم است علاوه بر آن مدل سازی عددی با تفکیک بسیار بالا هم لازم است که ما تا حدودی در این زمینه‌ها این امکانات را داریم، اما اگر بخواهیم صادقانه بگوییم و مقایسه کنیم با دنیای پیشرفته فاصله مان قابل توجه است.
سوال: از ابتدای سال آبی جاری وضعیت بارندگی‌های کشور در استان‌های مختلف چطور بوده است؟
وظیفه: اگر بخواهیم مقایسه کنیم با بلند مدت، یک بازه 30 ساله که در کشورمان از سال 1373 تا 1402 اگر این بازه را در نظر بگیریم بارش سال گذشته در جنوب غرب تقریباً بخشی از جنوب کشور یعنی بوشهر به سمت غرب و استان‌های کهگیلویه و بویر احمد، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان تا جنوب آذربایجان غربی و لرستان، در این مناطق بارندگی خیلی خوب بوده حتی فراتر از سال گذشته بوده ضمن اینکه میانگین 30 ساله و حتی بیشتر از آن را هم دریافت کرده ایم، بخصوص سد‌های خوزستان امسال وضعیت آبگیری شان خیلی خوب شده به خاطر همین بارندگی که بوده یا سد کرخه در مقایسه با سال گذشته تقریباً آبی که در پشت سد جمع شده به دلیل وضعیت بارندگی دو برابر سال گذشته است، گرچه ظرفیت خالی زیاد دارد، اما بارندگی در این مناطق خوب بوده، برعکس مناطقی که بارندگی خوب بوده، در جا‌های دیگر کشور بارندگی مناسب نبوده و برخی مناطق بسیار کم بوده مانند خراسان رضوی که تا الان 46 درصد بارش سالش را دریافت کرده و 54 درصد کم بارشی دارد، خود استان تهران حدود 44 درصد بارندگی اش کمتر از نرمال است، اگر بخواهم استان‌هایی که بارندگی کمتر از نرمال داشتند اشاره کنم از شمال غرب، شمال آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، کل خطه سواحل جنوبی دریای خزر و همینطور استان‌هایی که در دامنه‌های جنوبی البرز واقع می‌شوند مانند قزوین، تهران، سمنان تا خراسان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، همینطور جنوب شرق، این مناطق بارندگی شان بین 25، 30 درصد تا 54 درصد که بالاترین آن خراسان رضوی است بارندگی‌ها کمتر از نرمال بوده است.
سوال: 40 تا 44 درصد افزایش بارندگی‌ها را داشتیم استان‌هایی در جنوب کشور که بعضا تصور می‌شود به دلیل تبخیر بالای منطقه و گرما، جزو استان‌های کم بارشمان باشد و بالعکس مناطقی را اشاره کردید که ما همیشه تصورمان یا شاید آن چیزی که در واقعیت یا آمار و ارقام سال‌های گذشته بود جزو استان‌های پربارشمان بوده به نظر می‌رسد بررسی آنها این را می‌گوید که تغییر اقلیم در کشورمان آغاز شده است؟
وظیفه: اقلیم در واقع میانگین شرایط آب و هوایی یک منطقه است، یک منطقه اقلیمش خشک و منطقه دیگر ممکن است مرطوب باشد، سواحل شمالی ما تقریباً اقلیم مرطوب دارد مانند استان گیلان و برعکس مناطق کویری مانند استان یزد مناطق گرم و خشک هستند، هر منطقه‌ای را با خود آن منطقه مقایسه می‌کنیم، وضعیت به گونه‌ای است که همه مناطق کشورمان اگر از منظر تغییر اقلیم نگاه کنیم بارش‌های میانگین همه استان‌ها را که در عرض 40، 50 سال گذشته که آمار متقنی را که داریم بررسی کنیم، می‌بینیم که تقریباً در همه مناطق کشورمان روند بارندگی‌ها نزولی یا کاهشی بوده و برعکس دمای میانگین این مناطق یا کل ایران و خاورمیانه و مقیاس بزرگتر جهان، روند افزایشی را نشان می‌دهد، برخی از مناطق مانند منطقه خاورمیانه میانگین افزایش دما بیشتر از سایر مناطق دنیاست، همینطور روند بارندگی ما، اگر برگردیم به 5 دهه قبل میانگین بارشی ایران حدود 250 تا 260 میلی متر بوده که الان به 200 میلی متر رسیده است، مشخصاً بارش میانگین امسال کشور 175 میلی متر شده می‌بینید که حاصل قابل توجهی با شرایط نرمال دارد، بنابراین تغییر اقلیم چیزی نیست که با یکسال دو سال مقایسه به آن برسیم باید بازه بلندتری را در نظر بگیریم، وقتی به صورت بلند مدت بررسی می‌کنیم می‌بینیم که تغییر اقلیم اثر خود را نشان می‌دهد و از منظر‌های مختلف می‌توان این را دید از نظر دما، بارندگی، آبی که در پشت سدهاست، سبزینگی و پوشش گیاهی که در طبیعت می‌بینیم، آبی که در تالاب‌ها وجود دارد همه این‌ها دچار تغییر شده، البته از منظر دیگر هم می‌توان نگاه کرد خود انسان است که جزو اقلیم محسوب می‌شود، به هر حال جمعیت ما با گذشته تغییر کرده، دخالت‌هایی که انسان در طبیعت انجام می‌دهد بخشی از آن تغییر را ایجاد می‌کند به هر حال پوشش گیاهی و نفوذ پذیری خاک تغییر می‌کند همه این‌ها منجر می‌شود به تغییراتی که الان می‌بینیم.
سوال: تغییرات اقلیمی آن چیزی که در میزان بارندگی‌ها در ماه‌های پیشرو حاصل می‌کند، افزایش یا کاهش بارندگی است، اشاره کردید که با نسبت مطلوب فاصله داریم؟
وظیفه: ازنظر توان پیش بینی و تحلیل جوی، مانند همه جای دنیا روند پیشرفت را داشتیم، ولی به هر حال برای دقیق پیش بینی کردن پدیده‌های خرد مقیاس نیاز به تجهیزاتی است که سازمان هواشناسی نیازمند است که آنها را بروز رسانی کند، همینطور نیروی انسانی به هر حال در هر بخشی نیروی انسانی یکی از مهم‌ترین عوامل است و نیاز به آموزش و توسعه و مهارت‌ها وجود دارد، اگر راجع به اقلیم می‌فرمایید اقلیم روند بارش کاهشی بوده و دما روند افزایشی داشته است، این روند تقریباً ادامه دارد به خاطر اینکه عواملی که این تغییرات را ایجاد می‌کنند تغییر نکردند و تقریبا مهم‌ترین آن گاز‌های گلخانه‌ای است که روند افزایشی آن در جهان همچنان ادامه دارد و کشور ما هم یکی از کشور‌هایی است که جزو آلوده کننده هاست.
سوال: در تیر و مرداد سال قبل بارش‌های سیل آسا داشتیم، امسال ممکن است منتظر این بارش‌ها باشیم؟
وظیفه: بارندگی‌های سیل آسا تابستانی به صورت دقیق قابل پیش بینی و پیشگویی از قبل نیستند، حداکثر در بازه دو سه روز آینده احتمال رخدادشان می‌تواند مشخص شود به خاطر اینکه همین طوفانی که امروز در تهران رخ داد ممکن بود با چند درجه تغییر رطوبت چنین وضعیتی اصلا نباشد، به میزان رطوبت و مقدار دمایی که می‌رسیم، وضعیت جوی، تغییراتی که باد درسطوح مختلف دارد می‌تواند شدت اش خیلی متفاوت باشد.
سوال: سازمان هواشناسی این داده‌ها را در اختیار دارد؟ و در چند ساعت قبل می‌تواند هشدار صادر کند؟
وظیفه: اگر خود پیش بینی را بخواهیم ببینیم بستگی به شدت و سایز پدیده دارد، تغییراتی که در پارامتر‌های مختلف جوی از قبل ایجاد می‌کند و توسط مدل‌های عددی برای بازه‌های آینده شبیه سازی می‌شود، اگر دقت کنید پیش بینی‌هایی که از روز قبل یا امروز صادر کردند پیش بینی وضعیت باد و شرایط را دارد، ولی اینکه دقیقاً آن مقداری شود که پیش بینی شده خیر، به خاطر اینکه ماهیت این پدیده رفتار آشوب ناک دارد و قابل پیش بینی به آن مفهوم نیست که در ذهن ما وجود دارد.
سوال: یکی از سازمان‌های اصلی که هشدار سازمان هواشناسی را دریافت می‌کند سازمان مدیریت بحران است، برای هشدار امروز در تهران و سمنان چند ساعت قبل در اختیار سازمان مربوط قرار می‌گیرد؟
وظیفه: فکر می‌کنم احتمالا از دیروز صادر کردند.
سوال: در ارتباط با استان‌های تهران و سمنان که هشدار قرمز صادر کرد، وضعیت آمادگی سازمان مدیریت بحران در استان‌هایی که هشدار قرمز صادر کرده بودند، به چه صورت است؟ مهم‌ترین آمادگی‌هایی که شما در استان‌های مربوطه ایجاد می‌کنید چیست؟
نامی رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در ارتباط تلفنی: خوشبختانه سازمان هواشناسی تقریباً هشدارهایش نسبت به دو سه سال قبل بیشتر به واقعیت نزدیک است ما از دو روز قبل این هشدار‌ها را داشتیم بر اساس این هشدار‌ها 21 استان که درگیر باران، صاعقه و طوفان بودند هشدار داده شد، ستاد‌های بحران تشکیل جلسه دادند، تمامی استانداران، فرمانداران، بخشداران و دهیاران البته ما مقداری فراتر حرکت می‌کنیم یعنی ما از همه عزیزان می‌خواهیم بروند و بازدید میدانی کنند، به طور مثال مناطقی از استان‌ها که عشایر عزیزمان در آنجا حضور دارند، عشایر دوست دارند در بستر رودخانه‌ها باشند، این‌ها کمتر نگاه می‌کنند به رسانه‌ها حتی مسیر پیامکی که در دیروز و امروز برای مردم ارسال کردیم به خصوص در برخی از استان‌ها هشدار قرمز را داشتند مانند غرب استان سمنان و شرق استان تهران، امروز استان سمنان در چندین نوبت نزدیک به دو میلیون پیامک ارسال شد، علاوه بر این در مناطق عشایری، فرمانداران، استاندار خودشان در پنج شهر تشکیل ستاد بحران را دادند، استان تهران، استاندار محترم، بخشداران و فرمانداران امکانات و نیرو‌ها را همراه با تجهیزات در منطقه فیروزکوه، دماوند و حتی به شهرداران منطقه 1، 3 و 4 در شهر تهران آماده باش دادند.
سوال: به اقدامات سازمان مدیریت بحران آماده باش‌ها و اینکه در بارندگی‌های اخیر غافلگیر نشدید، فراهم می‌شود و برنامه ریزی می‌کنید، ولی حادثه اتفاق می‌افتد.
نامی: همه آن چیزی که به عقلمان می‌رسد استانداران، فرمانداران، بخشداران و دهیاران مناطق و مسیل‌هایی که امکان دارد برای ما خطر داشته باشد افراد ر ا جمع می‌کنیم، ما امروز تعداد زیادی از هموطنانمان را از مناطق خطر در کنار رودخانه‌ها، به ویژه عشایر را جابه جایی و اسکان اضطراری داریم، چون پیش بینی می‌کنیم وقتی فرماندار و استاندار و بخشدار تشخیص می‌دهند که امکان دارد در اینجا باران شدید شروع شود برایشان خطرناک باشد پیش بینی و آنها را جا به جا می‌کنیم، در بیشتر موارد پیش بینی درست بود، شاید برای مردم جالب باشد نزدیک به 1600 نفر را در 21 استان جا به جا کردیم، ولی در برخی از استان‌های ما علی رغم همه پیش بینی‌ها مانند استان اصفهان، قم، آذربایجان شرقی و کرمان مجموعا متاسفانه 6 نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند.
سوال: این به دلیل است که علی رغم تلاش‌ها هموطنان هشدار‌ها را جدی نمی‌گیرند؟
نامی: برخی موارد هستند که برخی از عزیزان توجه به دستورات نمی‌کنند مثلا یک آقایی در یک پرایدی به او اخطار داده می‌شود توقف می‌کند و بعد دوباره به سیل می‌زند، ما روز قبل هم داشتیم به تراکتور اخطار دادند که نباید بروید که هم خود و خانواده او جان خود را از دست دادند، نیاز به فرهنگ سازی هم دارد، نیاز است وقتی اخطاری داده می‌شود و وقتی یکی از مسئولین حضوراً می‌رود و اخطار می‌دهد امکان خطر وجود دارد، داریم برخی‌ها را که توجه نمی‌کنند، ولی این اقداماتی که به صورت میدانی و عملاً در میدان کار میدانی می‌کنند، مثلا فرماندار نگاه می‌کند که اگر در این منطقه این حجم بارندگی شروع شود می‌تواند خطرناک شود، امروز رودخانه‌ای را رفتیم که حدود 34 خودرو با خانواده‌ها رفته اند درون رودخانه، آن موقع که به ان‌ها اخطار دادند آفتاب بوده که حدود یک ساعت بعد سیلی در آن منطقه آمد که اگر اخطار داده نمی‌شد تلفات سنگینی می‌دادیم.
سوال: وضعیت منابع آبی کشور به واسطه بارندگی‌ها چه بوده است؟
فیروز قاسم زاده سخنگوی صنعت آب در استودیو گفتگوی ویژه: بارندگی‌ها به ویژه بارندگی‌هایی که در خرداد ماه اتفاق می‌افتد باعث شده که ما در ورودی منابع آب به سد‌ها تاثیرات مثبتی را ببینیم، اگر بخواهیم مقایسه‌ای را داشته باشیم ما در سال گذشته نزدیک به یک و نیم میلیارد متر مکعب در این فاصله در خرداد ماه تا الان ورودی داشتیم که امسال به دو میلیارد رسیده یعنی 500، 600 میلیون از محل بارش‌ها خداروشکر ورودی به مخازن داشتیم، منتهی مسئله‌ای که وجود دارد عمده بارندگی‌هایی که اتفاق می‌افتد در فلات مرکزی در مناطقی است که ما خیلی مخازن نداریم به این دلیل که در کل سال در شرایط نرمال چندان بارشی ندارند لذا برنامه ریزی برای ذخیره سازی منابع در آنجا اتفاق نمی‌افتد، سد‌هایی هم که در آن مناطق وجود دارند تاثیری که عرض کردم را پذیرفته اند.
سوال: آیا صرفه اقتصادی ندارد که برویم به سمت زدن سد یا منابع و برنامه ریزی کردن برای منابع آبی؟
قاسم زاده: اینجا هم بحث جمعیتی وجود دارد که خیلی جمعیت زیادی وجود ندارد و هم بارندگی‌هایی که در اینجا اتفاق می‌افتد جنبه این را ندارد که ما با یک ضریب اطمینان بالایی بتوانیم بر روی مصارف برایش برنامه ریزی انجام دهیم، لذا مخازن اینجا ساخته نمی‌شود، ولی هر آبی که در اینجا تولید شود اگر مخزن آب سطحی یعنی سدی در مسیر وجود داشته باشد طبیعتاً وارد می‌شود اگر وجود نداشت به منابع آب زیر زمینی که چه بسا حائز اهمیت‌تر از منابع آب سطحی باشد می‌پیوندد، برآورد می‌کنیم که در خرداد ماه نزدیک به سه میلیارد در اصل آب موثر که در آب سطحی و زیر زمینی کشور اتفاق افتاده با بارندگی‌هایی که وجود دارد.
سوال: سال‌های گذشته چیزی که بین مردم بود این رگبار‌ها تاثیر چندانی روی منابع آبی مان ندارد، دارد یا خیر؟
قاسم زاده: رگبار‌های بهاری، طبیعتاً هر آبی که در پهنه کشور تولید می‌شود اگر به یک پیکره آبی موثر که ما از آن به عنوان آب شیرین استفاده می‌کنیم بپیوندد بعداً منبعی است که می‌توانیم در اختیار مصرف کنندگان قرار دهیم، در امسال خرداد ماه نزدیک به 500، 600 میلیون نسبت به سال گذشته بیشتر دریافت کردیم که حدود سه میلیارد در خرداد ماه در اصل آبی است که به آب سطحی، زیر زمینی یا تالاب‌ها روانه شده لذا قطعاً بر روی منابع آبی تاثیر دارد.
سوال: زمانی می‌گفتند که کمبود آب وجود دارد، تصور مردم این است که خداروشکر الان به وضعیت نرمال برمی گردیم، آیا این طور است؟
قاسم زاده: ما از نظر بارشی امسال در شرایط نرمالی قرار نداریم، در حالی که دو سال خشک را پشت سر گذاشته ایم و همان دو سال باعث شده که ما در ذخایر آبی مان نقصانی را داریم امسال هم که سال نرمالی نیست این نقصان ادامه دار بوده، همین الان ما کسری مخازمان مثلا در سال 98 یا 99 مقداری جبران شده بود، سال گذشته که کم آب بود جبران نشده و انتظار داریم که امسال این اتفاق نیفتد متاسفانه با کمبود ذخایر قطعا وارد سال آبی بعدی خواهیم شد، لذا این تصور که با این بارندگی‌ها اتفاقی می‌افتد و وضعیت را بهبود می‌بخشد، ما 25 درصد بارندگی هایمان را در بهار دریافت می‌کنیم، 10 درصد از این 25 درصد یعنی چیزی حدود 6 میلی متر برای خرداد است، امسال حدود 7 میلی متر دریافت کرد ه ایم یعنی از کل خرداد هم یک مقداری بیشتر شده است.
سوال: از پیش بینی‌های شما فراتر است؟
قاسم زاده: خیر از نرمال فراتر است که باید 6 میلی متر باید باشد فراتر است، ولی کل این عدد، عدد نازلی است یعنی کمتر از دو سه درصد کل سال آبی است، پس ما حتی اگر از شرایط نرمال هم بالاتر باشیم دو سه درصد تاثیر می‌گذاریم، این تلقی نشود که وضعیت منابع آبی بهتر شده یا آن کسری‌هایی که در سال گذشته وجود داشته یا در بلند مدت اگر نگاه کنیم که ما وارد دوره خشک بیش از 10 ساله شدهیم این نقصان‌ها همچنان وجود دارد، ما کشوری هستیم که با اقلیم خشک و نیمه خشک در حال حاضر در یک خشکسالی مقطعی به سر می‌بریم، که بایستی حتما در مصارف رعایت کنیم.
سوال: جاری شدگان آب در برخی از تالاب‌ها مانند شادگان، بختگان و ... در وزارت نیرو حقابه تالاب‌های کشور را به طور کامل در روز‌های خشک و بی باران تخصیص خواهد داد یا خیر؟
قاسم زاده: وزارت نیرو بر اساس 11 میلیارد متر مکعبی که حقابه برای تالاب‌ها یا سایر پیکره آبی که حقابه زیست محیطی یا جریان جاری رودخانه‌ها است سالانه در برنامه منابع و مصارف البته بعد از اولویت شرب این‌ها را قرار می‌دهد، ولی طبیعتاً برای شرب معمولاً البته با احتساب اینکه امسال و سال بعد چه وضعیتی پیش بینی می‌شود داشته باشیم دو سال آب را برای شرب سعی می‌کنیم که ذخیره کنیم، یعنی با احتساب ورودی‌هایی که بعداً هم ممکن است اتفاق بیفتد محاسبات انجام می‌شود و ذخیره می‌کنیم، اگر فراتر از این بوده حق زیست محیطی است که این‌ها را روانه می‌کنیم، البته شاید در این برنامه فرصت نباشد بعد از اینکه آب رها سازی می‌شود طبیعتاً ممکن است به تالاب نرسد که دلایل مختلفی ممکن است وجود داشته باشید.
سوال: پیش بینی شما از وضعیت سه ماه آینده تا پایان سال آبی چطور خواهد بود؟
وظیفه: در تابستان ما خیلی بارندگی نداریم، ما تقریبا تابستان کمتر از 10 درصد بارندگی سالانه مان در تابستان رخ می‌دهد که دو منطقه است، عمدتا شمال غرب و سواحل شمالی کشور، ارتفاعات البرز و یکی هم جنوب شرق کشورمان است.
سوال: پیش بینی برای سال آینده چیست؟
وظیفه: در سال آینده انتظارمان این است که پاییز بارندگی‌ها به هنگام شروع شود، احتمال زیادی است که پاییز نرمال داشته باشیم، می‌توانیم از الان با توجه به جمیع جهات چنین برداشتی را از تغییرات پیشرو عرض کنیم.
سوال: در استان‌هایی که مشکلات آب داشتند، کدام استان‌ها به واسطه بارندگی‌ها مشکلاتشان حل شده است؟
قاسم زاده سخنگوی صنعت آب: عمدتاً استان‌های شمال غربی، یعنی استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و نوار شمالی هم بهتر شده ما قبل از خرداد یعنی انتهای اردیبهشت نزدیک به 20 الی 35 درصد عقب ماندگی داشتیم که الان به 10 الی 20 درصد عقب ماندگی نسبت به شرایط نرمال رسیده ایم، بهبود‌هایی را در سایر جا‌ها هم داده در مخازن سد‌های تهران تاثیر را در این فاصله داشته، امسال نسبت به سال گذشته در این بازه افزایش حجممان در سد‌های تهران هر چند عدد نازل است، اما رشد داشته حدود 10 میلیون نسبت به سال گذشته بیشتر بوده است.
سوال: برنامه ریزی وزارت نیرو برای جلوگیری از هدررفت آبی که می‌تواند موثر در صنعت آب کشورمان باشد.
قاسم زاده: اگر در کلان بفرمایید ما نزدیک به صد سد را در حال حاضر در حال مطالعه داریم که این‌ها با همین هدف است که اگر منابعی است که این‌ها به معنای هدررفت واقعی بعضاً جاری شدن خودش هدررفت محسوب نمی‌شود یا حقابه زیست محیطی یا حقابه آبخوان‌ها است، ولی اگر با این معنی هدررفت باشد برای این‌ها در حال حاضر سد‌های مطالعاتی ما وجود دارد که هر کدام بتواند فرآیند تایید را سپری کند قطعا به مرحله ساخت هم خواهد رسید.
سوال: در کدام استان‌ها همچنان همکاران شما در حال آماده باش هستند؟
نامی رئیس سازمان مدیریت بحران: الان استان‌های اصفهان، آذربایجان شرقی، مرکزی، قم، به خصوص برای تهران و سمنان هشدار قرمز صادر شده که الان همه عزیزان آماده باش هستند و استانداران در محل حضور دارند پس کلیه مدیران بحران و اعضای ستاد بحران در ستاد حالت آماده باش هستند و تلاش می‌کنند در صورت نیاز به هموطنان کمک کنند، برخی از عزیزانمان در مناطق عشایری حضور دارند.