از روز گذشته، طرح تشدید نظارت بر شناسه کالاهای لوازم خانگی، قطعات خودرو و محصولات دخانی آغاز شد؛ طرحی که به واسطه آن می‌توان کالاهای اصل، فرع و قاچاق را شناسایی کرد. این طرح که از 15 فروردین‌ماه سال گذشته آغاز شد، به دنبال حذف کالاهای قاچاق و تقلبی از بازار بود، اما مافیایی که در سه حوزه لوازم خانگی، قطعات خودرو و دخانیات، فعال هستند از تمام ابزارهای خود استفاده کردند که این طرح اجرایی نشود و بتوانند مانند گذشته کالاهای تقلبی و قاچاق را به مردم عرضه کنند.
شنیده‌ها حکایت از آن دارد که روز گذشته همزمان با آغاز طرح تشدید نظارت بر شناسه کالاها، تعداد زیادی از فروشندگان کالاهای تقلبی و قاچاق (بدون شناسه) کالاهای خود را به انبارها بردند و البته برخی از آنها نیز مغازه خود را نیمه‌تعطیل کردند تا طرح مبارزه ناکام بماند و مافیاها بتوانند مانند گذشته در بازار جولان دهند.
آن‌طور که وزارت صمت اطلاع‌رسانی کرده است، طرح تشدید نظارت بر بازار متوقف نخواهد شد و بازرسی‌ها به صورت متناوب انجام خواهد شد تا در راستای آن بتوان بازارها را از اقلام تقلبی و قاچاق پاکسازی کرد.
آمارها حکایت از آن دارد که در مبارزه با قاچاق کالاهای سرمایه‌ای در سال ۱۴۰۱ بیش از ۵۸۰۰ پرونده به ارزش ۸۹ هزار میلیارد ریال و از ابتدای امسال تاکنون ۱۱۵۰ پرونده به ارزش ۷ هزار میلیارد ریال تشکیل شده است. در راستای ساماندهی بازار، از طریق سامانه جامع تجارت، نزدیک به یک میلیون و ۳۷۶ هزار و ۲۶۹ عدد شناسه کالا به صورت کلی صادر شده که در حوزه لوازم خانگی ۶۱ هزار و ۴۳۰ مورد است، از این میزان ۳۹ درصد مربوط به تولیدی‌ها و ۶۱ درصد مربوط به وارداتی‌ها است که در لیست کالاهای ممنوعه نیستند.
عدم نظارت بر بازار در دولت قبل
حسین صمدی از فعالان بازار امین‌حضور در خصوص اجرا شدن طرح تشدید نظارت بر اجرای شناسه کالا به «ایران» گفت: اکثر تولیدات لوازم خانگی داخلی، شناسه کالا دارند، اما کالاهایی که به صورت زیرپله‌ای و در حاشیه شهرها تولید می‌شوند و همچنین لوازم خانگی قاچاق، شناسه کالا ندارند. این موضوع در مورد لوازم خانگی کوچک محسوس‌تر است. در حوزه لوازم خانگی کوچک، مشکلات دو برابر است چرا که این دست کالاها با حجم بیشتری در بازار عرضه می‌شود.
او با بیان اینکه طرح تشدید نظارت بر شناسه کالاها، باید ماه‌های متوالی ادامه پیدا کند تا بازار از محصولات قاچاق و تقلبی تا حدودی پاکسازی شود، افزود: از سال 97 که ممنوعیت واردات کالاها اتفاق افتاد، بازار کالایی کشور دچار به‌هم‌ریختگی شد، چرا که دولت روحانی قبل از آنکه زیرساخت‌ها را فراهم کند، به یکباره واردات را ممنوع اعلام کرد. بر این اساس در حالی که واردات لوازم خانگی ممنوع بود، شاهد ورود لوازم خانگی وارداتی(قاچاق) به کشور بودیم.
این فعال بازار با تأکید بر اینکه عدم نظارت بر بازار از سوی دولت قبل، باعث شد که لوازم خانگی تقلبی در بازار جولان دهند، تصریح کرد: درج شناسه کالا روی لوازم خانگی، عاملی برای تفکیک لوازم خانگی اصل و فرع (قاچاق و تقلبی) است. از سال پیش تاکنون مافیاها تلاش زیادی کردند که طرح یاد شده فراگیر نشود و از سویی مردم هم موقع خرید به این مهم توجه نکنند. با این اوصاف و با توجه به اینکه خیلی از خریداران با شناسه کالا آشنا نیستند، اکثر تولیدکنندگان به سمت درج شناسه کالا رفتند و اکنون تنها محصولاتی که کیفیت مناسب را ندارند، یا کارخانه تولیدکننده به دنبال فرار مالیاتی است و یا اینکه کالا تقلبی و قاچاق است، شناسه کالا روی محصول لوازم خانگی درج نمی‌شود.
رونق خطوط تولید
مدیر یکی از شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی نیز درباره تحقق درج شناسه کالا به «ایران» گفت: ما از درج شناسه کالا روی لوازم خانگی استقبال کردیم و با فوریت طرح دولت سیزدهم اجرایی شد، برای اینکه مردم بتوانند کالاهای اصل و قاچاق و تقلبی را تشخیص دهند، درج شناسه کالا اهمیت قابل توجهی دارد. او ادامه داد: تولیدکننده‌ای که کالا را با کیفیت و استاندارد تولید می‌کند، فرار مالیاتی ندارد و به دنبال فروش بیشتر است طرح دولت را اجرایی می‌کند. این امر در نهایت منجر به افزایش فروش می‌شود. خوشبختانه با سیاست‌هایی که دولت سیزدهم اتخاذ کرد، میزان فروش لوازم خانگی داخلی افزایش پیدا کرده و خطوط تولید کارخانه‌ها رو به گسترش است. او با بیان اینکه از سال 97 تاکنون، تعداد نیروی کار حوزه لوازم خانگی و زنجیره ارزش افزوده آن به حداقل یک و نیم میلیون نفر رسیده است، گفت: اگر موضوع شناسه کالا با جدیت بیشتری پیگیری شود، ضمن افزایش فروش می‌توان خطوط تولید را هم توسعه داد.
در این میان عباس هاشمی، دبیرکل انجمن تولیدکنندگان لوازم‌خانگی ایران گفت: بر اساس جلسات برگزار شده با معاون صنایع عمومی وزارت صمت در راستای مبارزه با کالای قاچاق، حدود ۹۶ درصد تولیدکنندگان لوازم‌خانگی کشور در طرح شناسه کالا شرکت کردند و با دریافت کد شناسه، همکاری خوبی با این طرح داشتند. او عمده قاچاق لوازم‌خانگی را در بخش لوازم‌خانگی کوچک برشمرد و دلیل آن را تنوع مدل و محصولات و همچنین موضوع قاچاق‌پذیری برشمرد و ادامه داد: در برخی دیگر از کالاها نظیر مایکروویو یا اسپلیت یونیت که کمبود تولید در کشور وجود دارد نیز شاهد قاچاق هستیم.
کنترل بازار لوازم یدکی
همچنین آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودروی کشور گفته بود: برآورد این انجمن و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، واردات سالانه دست‌کم ۲ میلیارد دلار لوازم یدکی و قطعات خودرویی قاچاق به کشور است. بیشتر این قطعات و لوازم یدکی قاچاق مربوط به خودروهای لوکس و گران‌قیمت است و در کنار آنها قطعات بی‌کیفیت نیز وارد می‌شود.
او بیان داشت: ورود این قطعات بی‌کیفیت ضمن خروج ارز از کشور، خطرات جانی و مالی زیادی برای مصرف‌کنندگان به دنبال دارد و به دلیل عدم پرداخت سود و عوارض گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده و غیره، از قدرت رقابت بالایی در بازار برخوردار است.
محبی‌نژاد افزود: اجرای این طرح‌ها نه‌فقط در راستای استمرار برخورد با کالاهای قاچاق است، بلکه در حوزه توزیع نیز حتی اگر قاچاقچی موفق به ورود کالای قاچاق شود، به‌راحتی نمی‌تواند آن را در شبکه توزیع بفروشد. این طرح ضمن برخورد با قاچاقچی، کنترل بازار لوازم یدکی از نظر کیفیت و اصالت کالا را به دنبال خواهد داشت.
تشدید مبارزه برای 5 گروه کالایی
روز گذشته حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: از ابتدای سال با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت پذیرفته، مبارزه با کالاهای قاچاق در سطح کشور با تفکیک‌های جغرافیایی انجام شده است، اما از روز گذشته تشدید مبارزه برای ۵ گروه کالایی که شامل پوشاک، دخانیات، لوازم یدکی، لوازم خانگی و آرایشی و بهداشتی است، انجام می‌شود. انتظار این است که مردم هنگام خرید نسبت به احصای اصالت کالا اقدام و اطمینان حاصل کنند.
او ادامه داد: خریداران لوازم خانگی برای تعیین اصالت کالا، می‌توانند از سه طریق کد دستوری «ستاره ۴ ستاره ۷۷۷۷ مربع»، سامانه irangs.ir و یا ntsw.ir، از صحت و سلامت کالا اطمینان پیدا کنند.
طبق گفته تولیدکنندگان و مسئولان وزارت صمت، راهکاری که می‌تواند تا حد زیادی جلوی قاچاق کالا را بگیرد اجرای طرح کد رهگیری و بعد از آن اجرای طرح‌های برخورد با قاچاق در سطح عرضه است. چرا که شناسه کالا یک شناسه کلی برای کالا است، اما کد رهگیری، بارکدی است که مشخص می‌کند کالا در کدام کارخانه، چه روز و ساعتی و چگونه تولید شده است. درباره کالاهای وارداتی نیز کد رهگیری مبدأ آن را مشخص می‌کند و می‌تواند تا حد زیادی جلوی کالای قاچاق را بگیرد.