همزمانی چند رخداد خبری، بار دیگر توجهات را به برجام و مذاکرات بازگشت آمریکا به برجام جلب کرده است؛این که سلطان عمان به ایران سفر کرده است، این که یک مقام آمریکایی دیداری از عمان داشته است، این که رابرت مالی بار دیگر بر دیپلماسی تاکید کرده است، این که یک روزنامه کره‌ای از آزادی قریب الوقوع پول‌های ایران در بانک‌های کره جنوبی خبر داده است و سرانجام این که، توافقاتی میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی حاصل شده است.
با این حال، هنوز هیچ نشانه متقنی از تمایل دولت آمریکا برای بازگشت به برجام دیده نمی‌شود. حتی خبری که منتشر شد و حکایت از آن داشت که آمریکا برای توافق موقت هسته‌ای با ایران اعلام آمادگی کرده است، تحول قابل توجهی به شمار نمی‌آید. همچنان که یک روز از اظهارنظر رابرت مالی درباره علاقه‌مندی آمریکا به استفاده از مسیر دیپلماسی برای حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران و انجام توافق نگذشته که جان کربی می‌گوید «برجام اکنون در دستور کار نیست و ما روی آن متمرکز نیستیم!»
این تناقض در مواضع طرف آمریکایی البته تازگی ندارد.هیئت حاکمه ایالات متحده در سال 2018 از برجام خارج نشد تا دوباره به برجام برگردد. گرچه دولت کنونی آمریکا منتقد دولت پیشین آمریکا در باره نحوه و انگیزه‌های خروج آمریکا از برجام است، اما دولت کنونی آمریکا تقریبا به اندازه دولت قبلی این کشور خواهان دریافت امتیازات قابل توجه از ایران برای بازگشت به برجام است. هم جمهوری خواهان و هم دموکرات‌ها بر سر این که «ایران یک کشور خطرناک است» و «باید ایران مهار شود» و «آمریکا باید جلوی دستیابی ایران به سلاح اتمی را بگیرد» اتفاق نظر دارند. با این حال، در رسیدن به هدف، میان جمهوری خواهان و دموکرات‌ها اختلاف نظر وجود دارد.
جمهوری خواهان مانند دونالد ترامپ و مایک پمپئو معتقدند باید تمام موضوعات اختلافی میان واشنگتن و تهران در قالب یک مذاکرات جامع به بحث گذاشته شود و بعد از رفع تمامی نگرانی‌های آمریکا شامل هسته ای، موشکی، منطقه ای، حقوق بشر، دموکراسی و تروریسم، ایران به اصطلاح «نرمالیزه شود» و یک بار برای همیشه، تحریم‌های هسته‌ای و غیر هسته‌ای ایران برداشته شود و ایران به «جامعه جهانی» بازگردد. در مقابل، دموکرات‌ها مانند اوباما و بایدن می‌گویند طرح همه موضوعات اختلافی میان ایران و آمریکا در قالب یک مذاکرات جامع، اتلاف وقت است و توجهات را از فوری ترین خطر یعنی دستیابی ایران به سلاح اتمی باز می‌دارد و هرگونه توافق با تهران باید مرحله‌ای باشد و از حساس ترین موضوعات که هسته‌ای و سپس دفاعی است، شروع شود و به تدریج به موضوعات کم خطرتر مانند حقوق بشر و دموکراسی برسد.
به هر حال، فارغ از اختلاف تاکتیک جمهوری خواهان و دموکرات‌ها بر سر نحوه مذاکره با تهران، آمریکایی‌ها بارها اعلام کرده اند که بازگشت به برجام و استمرار پایبندی به آن، در صورت تحقق برجام پلاس و برجام غیر هسته‌ای امکان پذیر خواهد بود؛ یعنی تغییر در متن برجام و توافقات بر سر موضوعات دفاعی ایران، حضور منطقه‌ای ایران و نحوه همکاری ایران با روسیه.این در حالی است که جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده است که فقط برجام 2015 را قبول دارد، نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر.البته به نظر می‌رسد ایران آماده پذیرش برخی تغییرات جزئی در متن برجام در صورت بازگشت آمریکا به برجام و کسب تضمین‌هایی برای پایبندی آمریکا به برجام خواهد بود. با این حال، فارغ از اختلاف نظر بر سر تغییرات جزئی در متن برجام، ایران و آمریکا بر سر موضوعات فراهسته‌ای با یکدیگر اختلاف نظرهای عمیقی دارند که رسیدن به توافق را اگرچه غیر ممکن نکند، رسیدن به آن را بسیار دشوار خواهد کرد./ امیرعلی ابوالفتح