بی‌ثباتی اقتصاد کلان و تورم‌های بالا، تبدیل خودرو به یک دارایی سرمایه‌ای، افزایش کمیت و کیفیت دلالان حاضر در این بخش، عدم پاسخگویی تقاضای انباشته و ممنوعیت واردات طی سالیان اخیر سبب شد تا خودروهای داخلی، مونتاژی و خارجی که در سال‌های قبل‌تر وارد شده بودند با انفجار قیمتی روبه‌رو شوند. این در حالی است که همواره یکی از مطالبات نه‌تنها بدنه کارشناسی بلکه مردم آزادسازی واردات خودروهای خارجی نو و کارکرده بوده است.
مساله‌ای که اگر با اولویت خودروهای صفر کیلومتر خارجی و پس از آن خودروهای کارکرده صورت می‌گرفت می‌توانست هم تقاضای سالیان اخیر را با پاسخ روبه‌رو کرده و هم از التهابات اخیر بازار جلوگیری کند. اما به‌هرحال اکنون که زمزمه واردات خودروهای کارکرده نیز مجددا مطرح گردیده، بررسی قیمت انواع خودرو کارکرده در 4 کشور آلمان، فرانسه، امارات و عربستان نشان می‌دهد قیمت این قبیل خودروها در این 4 کشور -علی‌رغم آنکه قیمت خودروها به عوامل مختلفی از قبیل نوع شرکت سازنده، سال تولید و کشور مربوطه ارتباط دارد- نشان می‌دهد خودروهایی وجود دارند که حتی با در نظر گرفتن جهش‌های ارزی اخیر کشور، در بازه معقول و ارزان‌تر از خودروهای دست دوم داخلی میان‌رده قرار دارد و چه‌بسا به علت تولید توسط شرکت‌های خودروسازی مطرح و همچنین گذشت زمان کم از زمان تولید آنان، می‌توانند گزینه خوبی باشند.
از سویی دیگر یکی از مواردی که می‌تواند در توجیه واردات خودروهای کارکرده به کشور ذکر شود آن است که مدل‌های بسیار قدیمی‌تر این خودروها که در بازار داخل موجود هستند گاه تا چند برابر مدل‌های جدیدتر در بازار خارج قیمت‌گذاری می‌شوند که نشان از شتاب بی‌جهت خودروهای کارکرده مستهلک داخلی به سبب انسداد مسیرهای واردات خودروهای نو و کارکرده دارد. در این زمان نیز عاقلانه‌ترین رفتار حداقل در این بخش استفاده از تمام ابزارهای سیاستگذار و مجری از قبیل افزایش تولید داخل و آزادسازی واردات خودروهای خارجی در هر دو نوع صفر کیلومتر و کارکرده است.
از کدام کشورها وارد کنیم؟
در گزارش پیش‌رو برای اینکه قیمت خودروهای کارکرده را بهتر بتوان ارزیابی کرد، قیمت خودروهای کارکرده در 5 یا 6 کشور ازجمله همسایگان و برخی کشورهای اروپایی مقایسه شده است. بررسی وضعیت هرکدام از این کشورها و بازارها نتایج متفاوتی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در بازار ترکیه قیمت‌های خودروی کارکرده نسبتا بالا بوده و شاید نتوان برای واردات روی بازار ترکیه حساب باز کرد. در این کشور به دلیل افت ارزش پول ملی و تورم بالا (حتی تورم 85 درصدی در میانه سال 2022)، با کاهش قدرت خرید مردم این کشور، خودروهای کارکرده نیز ارزش و عیار پیدا کرده و قیمت‌ها نسبتا بالا بوده و مناسب واردات برای ایران نیستند. بررسی قیمت‌ها در کشور عربستان‌سعودی نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از خودروهای کارکرده در این کشور جزء خودروهای بالارده و حتی خودروهای لوکس است. در بازار امارات به دلایل مختلف طیف متنوعی از خودروهای پایین‌رده، میان‌رده و بالارده و لوکس وجود دارد. در بازار کشورهای اروپایی شامل آلمان، فرانسه، ایتالیا و حتی اسپانیا وضعیت تقریبا شبیه به هم بوده و عمده خودروها از جنس خودروهای میان‌رده و در مرتبه بعدی بالارده است.
فرانسوی‌های اقتصادی
بررسی بازار خودروهای کارکرده در فرانسه نشان می‌دهد خودروی سیتروئنC1 تولید سال 2018 در این کشور با قیمت 8 هزار یورو و در نظر گرفتن نرخ 58 هزار تومان برای هر یورو، با قیمت 463 میلیون تومان است که می‌توان آن را اقتصادی‌ترین خودروی اقتصادی مناسب دانست. بعد از این خودرو نیز خودروی رنو کلیو ساخت سال 2022 با قیمت حدود 8 هزار و 700 یورو که معادل 505 میلیون تومان است در رتبه دوم قرار دارد و سپس تویوتا آیگو با 9 هزار و 600 یورو، پژو 208 با 11 هزار و 100 یورو و هیوندای I20 ساخت سال 2018 با 11 هزار و 400 یورو در رتبههای بعدی قیمت خودروهای کارکرده در فرانسه قرار دارند که به‌ترتیب با قیمت 559 میلیون، 644 میلیون و 661 میلیون در رتبههای بعدی خودروهای اقتصادی کارکرده در بازار فرانسه حضور دارند. همچنین درخصوص خودروهای متعارف با بالاترین قیمت‌ها می‌توان گفت فیات تیپو محصول سال 2022 با 23 هزار و 300 یورو که معادل یک میلیارد و 351 میلیون تومان است دارای بیشترین قیمت بوده و پس از آن، از فولکس واگن تیگوآن با 22 هزار دلار معادل 1 میلیارد و 276 میلیون تومان، سوزوکی ویتارا و فولکس واگن تی کراس با 21 هزار دلار معادل 1 میلیارد و 218 میلیون تومان دارای قیمت‌های بالا بوده‌اند. نکته‌ای که جا دارد در این زمان بدان اشاره شود این است که علی‌رغم آنکه شاید گفته شود قیمت خودروهای کارکرده اخیر ممکن است بالا باشد اما باید توجه داشت که این مدل‌ها سال تولید نهایتا 5 سال اخیر را دارند در حالی‌که جست‌وجویی ساده در سایت‌های فروش خودرو نشان از آن دارد مدل‌های مشابه این خودروها در ایران اما با سن بیش از یک دهه قیمت‌هایی 2 تا 3 برابر قیمت مدل‌های جدید اما در خارج از کشور را دارد.
خودروهای 200 تا 300 میلیونی در امارات
بررسی خودروهای کارکرده در بازار امارات نیز نشان از آن دارد که خودروی رنو سیمبل تولید سال 2020 با قیمت 12 هزار و 900 درهم و با فرض نرخ 14 هزار تومان برای هر درهم، قیمتی در حدود 181 میلیون تومان دارد؛ قیمتی که بسیار کمتر از قیمت خودروهایی نظیر پراید با سال تولید مشابه است و نشان از فزونی تقاضا در بازار داخلی دارد که علی‌رغم نیاز به خودرو، با عدم پاسخگویی آن سبب‌ساز افزایش حباب‌گونه قیمت خودروهای کارکرده و کم‌کیفیت داخلی گردیده است. اما بعد از رنو سیمبل می‌توان از سدان فورد فیگو تولید سال 2019 نام برد که با قیمت 18 هزار و 500 درهم معادل 259 میلیون تومان در رتبه دوم خودروهای کارکرده اقتصادی قرار دارد. همچنین پس از این دو خودرو می‌توان از کیا ریو و تویوتا یاریس مدل 2018 با 19 هزار درهم معادل 266 میلیون تومان، نیسان ورسا مدل 2018 با 19 هزار و 500 درهم معادل 273 میلیون و میتسوبیشی میراژ مدل 2020 با قیمت 26 هزار درهم و معادل 364 میلیون تومان نام برد. همچنین برای خودروهای کارکرده اقتصادی می‌توان از نیسان ماکسیما مدل 2017 با قیمتی حدود 741 میلیون تومان، کیا اسپورتیج و آلتیما اس آر با 728 میلیون تومان و جک S3 و هیوندای ولوستر با 602 میلیون تومان نام برد. قیمت‌هایی که همانند سایر خودروهای کارکرده در کشورهای مختلف حاکی از آن است که قیمت مدل‌های قدیمی‌تر آنان در بازار داخل گاه تا چند برابر با قیمت خودروهای به‌روزتر و جدیدتر خارجی تفاوت دارد.
خودروهای زیر 500 میلیون در آلمان
نگاهی به خودروهای کارکرده اقتصادی موجود در آلمان از طیف وسیع مدل‌ها با قیمت‌های مناسب حکایت دارد و نکته قابل تاسف آن است که این قیمت‌ها علی‌رغم استفاده از نرخ‌های 58 هزار تومان برای یورو و 14 هزار تومان برای درهم به دست آمده است و چه بسا بنا به شرایط اقتصادی سال گذشته و حتی ماه‌های گذشته که نرخ ارزهای ذکر‌شده رشد بالایی نداشت، متعاقبا قیمت این خودروها نیز کمتر بوده و باز هم می‌توانست اقتصادی‌تر باشد. در بررسی انجام گرفته در آلمان مشاهده می‌شود خودروی دایهاتسو تریوس ساخت سال 2020 با قیمت 7 هزار و 800 یورو که معادل 452 میلیون تومان بوده ارزان‌ترین خودروی بررسی‌شده است. بعد از این خودرو نیز میتسوبیشی اسپیس استار مدل 2021 با قیمت 7 هزار و 842 یورو معادل 455 میلیون تومان در رتبه دوم قرار دارد. همچنین فیات پاندا مدل 2018 با 467 میلیون، نیسان میکرا مدل 2019 و سیتروئنC1 مدل 2018 با 469 میلیون، در رتبههای بعدی قرار دارند. بررسی خودروهای با نرخ بالا نیز نشان می‌دهد تویوتا آیگو ایکس مدل 2019 با 567 میلیون بالاترین قیمت در میان خودروهای کارکرده مورد بررسی را داشته و به‌دنبال آن سیتروئن C1 مدل 2020 با 565 میلیون و رنو توئینگو مدل 2019 با 545 میلیون در رتبههای بعدی قرار دارند. ارقامی که برای مدل‌های قدیمی‌تر این خودروها در بازار داخل بسیار بیشتر از این مدل‌های به‌نسبت جدیدتر است و از شکاف قیمتی بازار داخل و خارج کشور به سبب ممنوعیت واردات خودرو حکایت دارد.
کارکرده‌های لوکس در عربستان
اما قیمت خودروهای کارکرده در عربستان سعودی نشان می‌دهد در این کشور نیز خودروهای بررسی‌شده در طیف مختلفی هستند و متعاقبا دارای قیمت‌های اقتصادی هستند. برای مثال قیمت هیوندای اکسنت مدل 2017 و هیوندای الانترا مدل 2020 در عربستان 28 هزار ریال عربستان بوده که با فرض قیمت 14 هزار و 100 تومان برای هر ریال عربستان به حدود 395 میلیون تومان می‌رسد. بعد از این دو خودرو نیز تویوتا هایلوکس 2018 با 29 هزار درهم و هیوندای اکسنت 2021 با 30 هزار درهم به ترتیب دارای قیمت 409 و 423 میلیون تومان هستند. نیسان سانی و تویاتا یاریس مدل 2019 نیز هر دو با قیمت 34 هزار ریال عربستان که معادل 479 میلیون تومان است در رتبههای بعدی خودروهای کارکرده در عربستان با قیمت زیر 500 میلیون تومان قرار دارند. نکته‌ای که همان‌گونه در بخش‌های دیگر نیز بدان اشاره شد و لازم به یادآوری است، قیمت‌های ذکر‌شده براساس نرخ ارز روز بوده و این قیمت‌ها علی‌رغم آنکه اکنون اقتصادی است در سال گذشته که جهش‌های ارزی رخ نمایان نساخته بود به‌مراتب کمتر بوده و صرفه اقتصادی بیشتری داشته است. / فرهیختگان
