20 میلیارد متر مکعب از آب‌های تجدیدپذیر از دست رفت

از دست رفتن 20 میلیارد متر مکعب از آب‌های تجدیدپذیر کشور درسال‌های اخیر، اتفاقی تلخ برای صنعت آب در شرایط تغییرات اقلیمی و کم آبی در کشور است.

خشکسالی، پدیده تغییر اقلیم وپیشرفت تکنولوژی از جمله عواملی به‌شمار می‌روند که در دهه‌های گذشته سبب شده‌اند، میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی در کشور ایران روند افزایشی به خود بگیرد.

به طوری که بر اساس آمار و ارقام موجود هم‌اکنون ۵۵ درصد از آبی که به صورت سالانه در کشور به مصرف می‌رسد، از طریق چاه‌ها و قنات‌ها تأمین می‌شود.

دبیر کارگروه سازگاری با کم‌آبی با بیان اینکه ایران در رتبه سیزدهم در بین کشورهای جهان از منظر تنش آبی قرار دارد، گفت: ایران در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی ۲۰ میلیارد متر مکعب از آب‌های تجدیدپذیر خود را از دست داده است.

بنفشه زهرایی در دومین روز کارگاه بین‌المللی سواد رسانه‌ای آب، اظهار داشت: کشورمان از ۱۷۰ کشور جهان جایگاه ۶۱ از نظر آب‌های تجدیدپذیر را دارد. بحران کم‌آبی و برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در دنیا بویژه ایران که در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد، اهمیت استفاده از منابع آب تجدیدپذیر را بیش از پیش نمایان می‌کند.

براساس بررسی‌های انجام شده از سال ۱۳۳۵ تاکنون اگر مقدار آب تجدیدپذیر کشور را به طور فرضی ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به صورت ثابت در نظر بگیریم، این میزان در آن زمان برای تأمین آب مورد نیاز جمعیت ۲۰ میلیون نفری استفاده می‌شد، در حالی که اکنون این جمعیت به ۸۶ میلیون نفر رسیده است.

 بر اساس این آمار سرانه آب به ازای هر نفر در سال از حدود ۷ هزار متر مکعب در ۶۰ سال قبل به کمتر از یک هزار مترمکعب در زمان کنونی رسیده است.

واقعیت این است که براساس این آمار جمعیت کشور ما حدود ۴ برابر افزایش یافته در حالی که منابع آب تجدیدپذیر ثابت مانده است.

از میزان برداشت سالانه ازآب‌های زیرزمینی وتجدیدپذیر به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی صنعت آب درکشور یاد می‌شود. گفته می‌شود که در شرایط فعلی میزان آب تجدیدپذیر کشور، حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب در سال بوده است.

گزارش‌ها نشان می‌دهند که در حال حاضر ۵۵ درصد از ۹۸ میلیارد مترمکعب آبی که به صورت سالانه در کشور به مصرف می‌رسد، از طریق منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود و از نظر نوع طبقه‌بندی نیز ۸۷ درصد از مصارف سالانه کشور به کشاورزی، ۹ درصد به شرب و بهداشت و ۳ درصد به صنایع اختصاص پیدا می‌کند.

از جمله دلایل اصلی که متخصصان برای وقوع این شرایط عنوان می‌کنند، باید به فعالیت چیزی حدود ۸۰۰ هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در کشور اشاره کرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در مجموع و به صورت سالانه بالغ بر ۴۵ میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی کشور را استخراج می‌کنند.

از آنجایی که بیش از ۸۶ درصد از کل منابع آب تجدیدپذیر زیرزمینی مورد تخلیه و برداشت قرار می‌گیرد، چشم‌اندازهای موجود بیانگر وضعیت بحرانی مطابق با استانداردهای جهانی است.

هرچند که بر اساس مصوبات جلسه ۱۵ شورای‌عالی آب، وزارت نیرو مکلف است تا آب قابل برنامه‌ریزی زیرزمینی کل کشور را محاسبه و ابلاغ کند.

آب قابل برنامه‌ریزی در واقع برداشت پایدار از منابع آب زیرزمینی برای مصارف مختلف شرب، صنعت کشاورزی و فضای سبز، با توجه به حجم آب تجدیدپذیر است.

دبیر کارگروه سازگاری با کم‌آبی گفته است که کشورمان در تقسیم‌بندی آبی جزو کشورهای نسبتاً کم آب قرار گرفته است و افزوده که میزان سرانه آب تجدیدپذیر یک هزار و ۳۰۰ مترمکعب بوده که ایران از این نظر در یک‌سوم آخر جدول جهانی قرار گرفته است.

بنفشه زهرایی گفت: وضعیت سرانه آب تجدیدپذیر مناسب نیست و ایران رتبه ۱۳ در بین کشورهای جهان از منظر تنش آبی را دارد.