حریم رودخانه کرج هنوز آزاد نشده است

رودخانه خروشان کرج که در حصار بی‌قانونی، گرفتار ویلاها و باغ رستوران‌ها شده تا مسافران از این فضای عمومی نتوانند بهره‌ای ببرند، دیگر شبیه رودخانه نیست. جزیره‌ای است گرفتار در چهارمیخ زیاده‌خواهی، بی‌قانونی، منافع شخصی و زور؛ محصور شده‌ای است که برای ورود به آن و تماشای هنر خالق هستی، باید بهای تعیین نشده‌ای به مردمی بپردازید که معلوم نیست چگونه مالک این طبیعت زیبا شده‌اند و بر شما برتری یافته‌اند!

اینکه چگونه رستوران‌ها مثل قارچ و به شکل بهم پیوسته در مسیر این رودخانه روییدند و حتی آلاچیق‌هایشان به رودخانه پل زده، حکایتی است پر ماجرا. اینکه چگونه این ویلاها و باغ‌های کنار جاده مجوز ساخت و دیوارکشی گرفته‌اند و راه این فضای عمومی را بر مردم بسته‌اند، صدها من کاغذ و توجیه دارد. اما درد امروز رهگذران، صریح و بی‌پرده است: «رودخانه عمومی، اختصاصی شده است.»

 ویلاهایی که در جاده چالوس و کنار رودخانه کرج ساخته شده‌اند، بیش‌تر ایام سال خالی از سکنه‌اند و صاحبان آنها حتی چند ماه یک بار هم سری به ویلای خود نمی‌زنند؛ این را زن مسنی می‌گوید که همراه خانواده زیراندازشان را مقابل در یک ویلا پهن کرده‌اند تا ساعتی استراحت کنند. او با حسرت ادامه می‌دهد: برخی از آنها حتی روی رودخانه پل ساخته‌اند و در گذاشته‌اند تا کسی به آن سوی رودخانه نرود. باید بگویم دیگر راهی برای رفتن به کنار رودخانه وجود ندارد. طبیعت خدادادی، ملک شخصی‌شان شده!

نوه‌اش که گویا دانشجوی دانشکده محیط زیست است، با تأیید حرف‌های مادربزرگش ادامه می‌دهد: رستوران‌ها و ویلا‌هایی که به‌صورت غیرقانونی در حاشیه رودخانه ساخته شده‌اند علاوه بر اینکه دیگر اجازه نمی‌دهند مردم از زیبایی طبیعت و محیط زیست لذت ببرند، بلکه باعث آلودگی‌هایی نیز می‌شوند که وارد آب می‌شود. سهل‌انگاری سرایداران ویلاهای مسکونی در زمان سوخت‌گیری مخازن ذخیره سوخت یا پوسیدگی لوله‌ها هم منجر به نشت مواد نفتی به رودخانه و آلودگی آب و مرگ آبزیان می‌شود.

در سه سال گذشته، بارها خبر آزادسازی حریم رودخانه کرج و تخریب ویلاهای غیرمجاز در رسانه‌ها منتشر شد و بازتاب خبری گسترده‌ای داشت. با توجه به حجم گسترده اخباری که درباره آزاد‌سازی حاشیه رودخانه کرج منتشر شد، شاید انتظارتان این باشد بار دیگر چشم‌تان به تماشای این طبیعت زیبا روشن شود و این بار که در مسیر این جاده قرار می‌گیرید، در امتداد رودخانه حرکت خواهید کرد؛ اما با وجود دیوارهای کشیده شده در حاشیه رودخانه و ساخت و سازهای بی‌ضابطه، هیچ جایی برای اتراق ندارید؛ همه جا محصور شده است. در تمام مسیر بجز صدای آب، سیمای رودخانه را نمی‌بینید. مگر آنکه با پرداخت ورودی به یک باغ رستوران و انتخاب یکی از غذاهای گرانقیمتش، بتوانید ساعتی در کنار رودخانه استراحت کنید و از تماشای طبیعت لذت ببرید.

در سال‌های اخیر گلایه‌های مردمی و نارضایتی عمومی از وضع ایجاد شده، منتهی به دستور رئیس قوه قضائیه شد و دادگستری البرز برای آنکه نشان دهد در آزاد‌سازی حریم رودخانه کرج با هیچ شخص یا نهادی تعارف ندارد، در تخریب کامل ساخت‌وساز متعلق به قوه قضائیه پیشگام شد. فاز نخست رفع تصرفات طبیعت رودخانه کرج که با تخریب سازه‌های غیرقانونی دستگاه‌های حاکمیتی و عمومی آغاز شده بود، پایان یافت به گونه‌ای که حدود ۵ کیلومتر از نقاط دارای ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه آزاد شد و در مراحل بعدی کارهای ایمن‌سازی مسیر انجام گرفت. در گام دوم اجرای این عملیات نیز، حدود 22 نفر از اشخاص حقیقی به‌صورت داوطلبانه و اختیاری اقدام به رفع تصرف از بستر رودخانه کردند که سه گروه از آنها از رستوران‌های بزرگ جاده چالوس بودند. فاز سوم این طرح اما با برخوردهای قانونی و قهری نسبت به کسانی همراه بود که در برابر اجرای قانون، مقاومت و زیاده‌خواهی می‌کردند. دادستان مرکز استان البرز پیش از این در اظهارنظری صریح و بی‌پرده گفته بود: استثنایی در این خصوص وجود ندارد.

این اتفاق نو، امید را در دل مردمی نشاند که چشم اعتماد به اجرای عدالت دستگاه قضایی داشتند اما همه خواسته مردم همین نبود.

رئیس کل دادگستری البرز در مصاحبه با رسانه‌ها می‌گوید که بسیاری از ساختمان‌های تخریب‌شده قدمت ۶۰ تا ۷۰ ساله داشتند و در ۷۰ سال گذشته در تصرف و انحصار خصوصی بودند که هم اکنون به عموم مردم واگذار شده است تا در هر قسمتی از مسیر رودخانه که امکان داشته باشد، با رعایت مقررات قانونی و ضوابط زیست محیطی، تفرجگاه ساحلی برای استفاده عموم مردم ایجاد شود.

این وعده، سرآغاز شکل‌گیری یک پارک بزرگ ساحلی شد تا با رهاسازی حاشیه رودخانه کرج از تصرفات غیرقانونی، طرح ایجاد پارک‌رود و تفریحگاه برای مردم شکل بگیرد. تولد یک پروژه پرهیاهو با دنیایی از امید در بستر رودخانه، امیدوارمان کرد تا همه مردم بدون دغدغه و بدون نگرانی به زیبایی و پاکیزگی رود دست پیدا کنند. اما این پروژه که ماه‌ها از وعده افتتاحش می‌گذرد، هنوز به گام اول هم نرسیده است.

اسفند 1400 این پروژه با پیش‌بینی افتتاح  فاز نخستش در خرداد 1401 رسانه‌ای شد. حدود یک سال از افتتاحش گذشته اما هنوز اجرای کامل فاز اول آن، در گرو آسفالت‌ریزی است.

به گفته عضو شورای شهر کرج، محدوده پارک‌رود در دو طرف رودخانه حدود ۷ کیلومتر است که به منظور تسریع در اجرای پروژه، یک کیلومتر به‌عنوان فاز اول پروژه در نظر‌ گرفته ‌شد که عرض پروژه با احتساب رودخانه حدود ۶۰ متر است.

حسین مهاجری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر کرج در خصوص آخرین وضعیت پروژه پارک‌رود می‌گوید: فاز نخست پارک‌رود به مساحت یکهزار متر با تأمین اعتبار 17 میلیارد تومان آماده بهره‌برداری است. در این پروژه ۱۰ متر از هر طرف رودخانه ساحل‌سازی و برای استفاده عموم شهروندان آماده شده است. ایجاد مسیر پیاده‌روی، دوچرخه سواری، محل اسکان، گردشگری، تفریحی، تجاری و… در کنار برخی المان‌های باهویت، بخشی از اقدامات شهرداری است. حدود 5 درصد از آن هنوز تکمیل نشده که برای تسهیل در ورود مردم، پارکینگی مازاد بر طرح در نظر گرفته شد که اصلاح هندسی آن از خیابان به پارکینگ نیازمند مصوبه شورای ترافیک و سپس آسفالت‌ریزی بود.

حسین مهاجری به ادامه طرح امیدوارانه نگاه می‌کند: «برای تکمیل طراحی بقیه پارک‌ها و اجرای بخشی از آن در بودجه امسال مبلغ ۲۵ میلیارد تومان به‌صورت برآورد، تخصیص داده شده است که اگر نیاز باشد، افزایش اعتبار خواهیم داد.»

وی در خصوص زمانبندی اجرا و تکمیل فازهای بعدی پارک‌رود می‌گوید: پروژه پارک‌رود امسال تمام نخواهد شد زیرا قرار است حدود 7 کیلومتر از دوطرف رودخانه کرج از محدوده پل بیلقان تا پل حامی این طرح اجرا شود اما حدود نیمی از این مساحت از سوی قوه قضائیه آزادسازی شده است. با وجود این، قرارداد طراحی و اجرای پروژه با مهندسین مشاور تنظیم شده است و شهرداری کرج آمادگی دارد با آزادسازی ادامه طرح، آن را نیز اجرا نماید. برآوردمان این است دو تا سه سال آینده این پروژه نیز تکمیل و به بهره‌برداری برسد.

 طرح پارک‌رود هر چند خام به مرحله اجرا رسید اما آیا با وجود بهره‌برداری از آن، باز هم مرهمی می‌تواند باشد که بتواند پیکر آزرده و زخم‌آلود طبیعت جاده چالوس را درمان ببخشد. پارک‌رود ‌می‌تواند جایگاهی برای ایجاد جاذبه‌های گردشگری استان باشد اما نمی‌تواند هویتی برای این شهر شود.