بازگشت رونق به ساخت و ساز

رشد مثبت صدور پروانه ساختمانی، بعد از چند فصل رشد منفی، از تابستان امسال شروع شده است. با توجه به اینکه صدور پروانه ساختمانی در بخش خصوصی 14.3 درصد و در بخش تعاونی 25.7 رشد را نسبت به فصل مشابه سال قبل ثبت کرده است به این ترتیب افزایش تعداد پروانه ساختمانی، رشد تولید مسکن در آینده را نشان می‌دهد.

افزایش هزینه ساخت و قیمت مسکن، در سال‌های اخیر تمایل سازندگان بخش خصوصی به ساخت و ساز را کاهش داده بود. بیش از 90 درصد مسکن در کشور توسط بخش خصوصی ساخته و تولید می‌شود، افزایش صدور پروانه ساختمانی در بخش خصوصی و تعاونی، بازگشت رونق به ساخت و ساز را نشان می‌دهد هر چند تعداد پروانه‌های ساختمانی همچنان با سال‌های پررونق تولید مسکن فاصله دارد اما‌گذار از رشد منفی به رشد مثبت، آمارهای مربوط به تولید و عرضه مسکن را به سمت افزایش تولید پیش می‌برد.

در فصل پاییز 1401 تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور برابر 32067 فقره بوده اسـت کـه نسـبت بـه فصل مشابه سال قبل 7/11 درصد افزایش داشته است. از این تعداد پروانه حدود94.1 درصـد مربـوط بـه احـداث سـاختمان و 5.9 درصد مربوط به افزایش بنا بوده است. از تعداد 32 هزار پروانه ساختمانی صادر شده در پاییز امسال، بیشترین آن یعنی 29 هزار و 102 پروانه مربوط به احداث ساختمان توسط بخش خصوصی است، این آمار در کنار افزایش سرمایه‌گذاری و ثبات قیمت مصالح ساختمانی، نشان می‌دهد بخش مسکن و ساختمان به تدریج از رکود تولید خارج می‌شود. در پاییز سال گذشته تعداد پروانه صادر شده در مناطق شهری برابر 28 هزار و 708 فقره بود.

در تابستان 1401 سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان‌های جدید در مناطق شـهری 140 میلیارد تومان بـوده است، از این میزان سرمایه‌گذاری 18.5 درصد به ساختمان‌های شروع شده، 65.1 درصد به ساختمان‌های نیمه تمـام و 16.5 درصـد به ساختمان‌های تکمیل شده اختصاص یافته است. افزایش قیمت مسکن و کاهش توان مالی خریداران، این نگرانی را در میان سازندگان ایجاد کرده که واحدهای ساخته شده در مدت زمان کمی به فروش نرود و به اصطلاح خواب سرمایه رخ دهد. میانگین قیمت هر متر خانه در تهران طبق آخرین آمار به ۵۵ میلیون تومان رسیده که افزایش ۶۶ درصد را در یک سال اخیر نشان می‌دهد. در حالی که تورم عمومی سالیانه ۴۷ درصد و تورم نقطه به نقطه ۵۳ درصد بود. در واقع مسکن در پایتخت ۱۳ درصد بالاتر از سایر کالاها رشد قیمت داشته است. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساخت و ساز در سال‌های اخیر افت و خیز داشته اما پیکان نمودار سرمایه بیشتر به سمت افت است و خیزهای کمتری در این بخش ثبت شده است.

در بخش قیمت مصالح ساختمانی به عنوان عامل مهم تأثیر‌گذار در بازار ساخت و ساز مسکن، قیمت مصالح روندی کاهشی به خود گرفته است. بر اساس آماری که مرکز آمار صادر کرده است تورم قیمت مصالح ساختمانی در پاییز امسال نسبت به پاییز قبل تقریباً نصف شده و از 69.9 درصد به 34.7 درصد رسیده است.

برای تشویق مردم و سازندگان، صدور پروانه ساخت در بافت فرسوده سرعت گرفته است، علاوه بر این در محدوده‌های مصوب بافت‌های فرسوده شهرداری‌ها موظف شده‌اند حداقل ۵۰ تا 100 درصد در عوارض پروانه و تراکم ساخت تخفیف بدهند. اخیراً وزیر راه و شهرسازی از امضای توافقنامه با وزارت کشور و ابلاغ آن به استانداری‌ها و شهرداری‌ها خبر داده است که براساس آن شرایط صدور پروانه ساخت تسهیل می‌شود.

همچنین مشوق‌های کالبدی بیشترین سهم را در نوسازی بافت‌های فرسوده دارند، اعطای یک طبقه تراکم تشویقی، درب اضافی پارکینگ، تعریف کاربری تجاری در طبقه همکف، افزایش سطح اشغال و عدم محاسبه تراس و بالکن به عنوان سطح اشغال از جمله امتیازاتی است که برای اولین بار در مصوبه تشویقی شهرسازانه در بافت‌های فرسوده در نظر گرفته شده است. البته برنامه نهضت ملی مسکن و ساخت 4 میلیون واحد مسکونی در بازه‌های زمانی مختلف نیز تأثیر زیادی در افزایش تولید مسکن دارد. با توجه به اینکه نهضت ملی مسکن در مراحل اجرا قرار دارد هنوز صدور مجوز ساخت این برنامه وارد مرحله اجرایی نشده است.

افزایش تولید و عرضه مسکن متناسب با قدرت خریدار متقاضیان مصرفی، از عوامل تعیین کننده ثبات قیمت و جلوگیری از رشد بی‌رویه قیمت مسکن است که در سال‌های گذشته آن را شاهد بوده‌ایم.