ایران و عربستان پس از 7 سال بحران سرانجام تصمیم گرفتند به بن‌بست دیپلماتیک خاتمه دهند و طی دو ماه آینده مسیر را برای برقراری روابط دیپلماتیک و تبادل سفیر فراهم کنند. تهران و ریاض از فروردین۱۴۰۰ پنج دور مذاکرات امنیتی غیر رسمی را برگزار کرده بودند؛ اما این مذاکرات نیز حدود ۱۰ماهی دچار رخوت شده بود؛ اکنون با پادرمیانی چین طلسم شکسته شد. این گفتوگوهای محرمانه در پکن که از ۱۵اسفند آغاز شد، ماحصل درخواست شی، رئیس‌جمهور چین از ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان در جریان سفر اخیر به چین بود.
در پایان مذاکرات روز گذشته بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای علی شمخانی، نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد. در این بیانیه آمده است که جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند و سفارتخانهها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند. قرار است وزرای امور خارجه دو کشور برای اجرای این تصمیم و انجام تمهیدات لازم برای تبادل سفرا با یکدیگر ملاقات کنند. در این بیانیه مشترک بر احترام به حاکمیت و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر در زمینه اجرای موافقتنامه همکاریهای امنیتی امضاشده در تاریخ ۲۸فروردین۱۳۸۰ و نیز موافقتنامه عمومی همکاریهای اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری، فنی، علمی، فرهنگی، ورزشی و جوانان، امضاشده در تاریخ ۶خرداد۱۳۷۷ تاکید شده است. این توافق تاریخی با استقبال بسیاری از کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای مواجه شد و به نظر می‌رسد از این پتانسیل برخوردار است که به شکل محسوسی از تنش‌ها بکاهد و زمینه را برای ثبات و آرامش بیشتر فراهم کند.
نتایج دو سال مذاکرات دوجانبه ایران و عربستان به میزبانی بغداد در پکن نمایان شد و تهران و ریاض با ابتکار چینی توافق کردند، تا پس از ۷ سال و دو ماه از قطع روابط دیپلماتیک نسبت به بازگشت به روابط دوجانبه با افتتاح سفارتخانهها و کنسولگری اقدام کنند. علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، مساعد بن محمد العیبان مشاور امنیت ملی عربستان و وانگ ئی عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین ۱۹ اسفند پس از چند روز مذاکرات سهجانبه در بیانیه‌ای این خبر را رسانه‌ای کردند.
خبری که پیش از آن سایت نورنیوز نزدیک به دبیرخانه شورای امنیت ملی ایران بدون اشاره به جزئیات آن، آن‌را به وجود‌آورنده توافقات بزرگ دانسته بود. در متن این بیانیه سهجانبه آمده است: در پاسخ به ابتکار شایسته جناب آقای شی جین‌‌‌پینگ رئیس‌جمهوری خلق چین در حمایت از گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، بر اساس اصل حسن همجواری و با توجه به توافق ایشان با سران دو کشور در میزبانی و حمایت از انجام گفت‌وگو بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی و همچنین تمایل دو کشور به حل و فصل اختلافات از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی بر اساس پیوندهای برادرانه و با تاکید بر پایبندی دو کشور به اصول و اهداف منشور سازمان ملل متحد و منشور سازمان همکاری اسلامی و اصول و رویه‌‌‌های بین‌المللی، هیات‌‌‌های جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی از تاریخ ۱۵ تا ۱۹ اسفندماه ۱۴۰۱ خورشیدی برابر با ۶ تا ۱۰ مارس ۲۰۲۳ میلادی در پکن با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند.
در نتیجه گفتوگوهای انجام شده، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی توافق کردند ظرف حداکثر دو ماه، روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفته و سفارتخانهها و نمایندگی‌ها را بازگشایی کنند. وزرای امور خارجه دو کشور جهت اجرای این تصمیم و انجام تمهیدات لازم برای تبادل سفرا با یکدیگر ملاقات می‌‌‌کنند. دو کشور با تاکید بر احترام به حاکمیت و عدم‌دخالت در امور داخلی یکدیگر در زمینه اجرای موافقتنامه همکاریهای امنیتی امضاشده در تاریخ ۲۸/ ۱/ ۱۳۸۰خورشیدی برابر با ۱۷/ ۴/ ۲۰۰۱ میلادی و نیز موافقتنامه عمومی همکاریهای اقتصادی، بازرگانی، سرمایه‌گذاری، فنی، علمی، فرهنگی، ورزشی و جوانان، امضا شده در تاریخ ۶/ ۳/ ۱۳۷۷ خورشیدی برابر با ۲۷/ ۵/ ۱۹۹۸ میلادی توافق کردند. دریابان «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از امضای بیانیه به «نورنیوز» گفت: سفر بهمن‌‌‌ماه «آیت‌الله رئیسی» به چین و گفت‌وگوی آقای «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین با رئیس‌جمهور کشورمان، بستر شکل‌‌‌گیری مذاکرات جدید و بسیار جدی میان هیات‌‌‌های ایران و عربستان سعودی را فراهم کرد. او گفتوگوهای انجام شده میان دو کشور را صریح، شفاف، همه‌‌‌جانبه و سازنده عنوان کرد و افزود: رفع سوءتفاهم‌‌‌ها و نگاه رو به آینده در روابط تهران-ریاض، قطعا توسعه ثبات و امنیت منطقه‌‌‌ای و افزایش همکاری کشورهای حوزه خلیج فارس و جهان اسلام را برای مدیریت چالش‌‌‌های موجود به‌‌‌دنبال خواهد داشت.
دبیر شورای عالی امنیت ملی پنج دور مذاکره اولیه انجام شده با عربستان سعودی که به میزبانی عراق و عمان انجام شد را در دستیابی به توافق نهایی، موثر ارزیابی و از تلاش این دو کشور نیز در این خصوص سپاسگزاری کرد. شمخانی بلافاصله در تماس تلفنی با نخستوزیر عراق از زحمات آن کشور در میزبانی پنج دور گفتوگوهای جمهوری اسلامی ایران و عربستان تشکر کرد. از دریابان شمخانی به عنوان یکی از معماران روابط مسالمت‌آمیز با عربستان سعودی یاد می‌شود که به دلیل نقش برجسته‌‌‌ای که در طراحی و اجرای سیاست تنش‌‌‌زدایی و توسعه روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برعهده داشت، بالاترین نشان دولتی (مدال عبدالعزیز) را از پادشاه وقت عربستان سعودی دریافت کرد. آشتی‌کنان ایران و عربستان بلافاصله با واکنش‌های گسترده مواجه شد. کاخ سفید در واکنش به این اقدام گفت که از کاهش تنش در منطقه استقبال می‌کند.
سلطان‌نشین عمان نیز در بیانیه‌ای از بیانیه سهجانبه ایران، عربستان و چین و ازسرگیری روابط تهران و ریاض استقبال کرد. نخستوزیر سابق اسرائیل توافق تهران و ریاض را یک پیروزی سیاسی برای ایران خواند. وزیر خارجه ایران نیز در توییتی نوشت بازگشت روابط طبیعی میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی ظرفیت‌‌‌های بزرگی را در اختیار دو کشور، منطقه و جهان اسلام قرار می‌دهد. به‌نظر می‌رسد با این چارچوب ظرف هفته‌های آینده وزرای خارجه دو کشور برای بازگشایی سفارتخانهها دیدار کنند. با توجه به چنین توافقی می‌توان انتظار داشت شاهد مدیریت فضای رسانه‌ای از سوی هر دو کشور باشیم و در این قالب فعالیت‌های رسانه‌ای تلویزیون ایران اینترنشنال که یکی از ابزارهای عربستان برای جهت‌دهی به ناآرامی‌ها در ایران بود، مورد بازبینی قرار گیرد./ دنیای اقتصاد