زمین‌لرزه‌ای که اخیرا در ترکیه و سوریه رخ داد یکی از شدیدترین و مرگبارترین زمین لرزه‌های یک قرن اخیر در این منطقه بوده است. این زمین‌لرزه که بزرگی آن در جنوب شرقی ترکیه ۷.۸ ریشتر و در شمال سوریه ۷.۷ ریشتر بود تا کنون جان بیش از 21 هزار نفر را گرفته و خسارات مالی زیادی بر جای گذاشته است.
این منطقه جغرافیایی روی گسل زلزله قرار دارد و معمولا هرچند وقت زمین‌لرزه‌ای در این منطقه اتفاق می‌افتد اما رخ دادن زمین‌لرزه‌هایی به این بزرگی چقدر رایج است؟
این زمین لرزه مرگبار که بامداد روز دوشنبه ۱۸ بهمن ماه (۶ فوریه) روی داد، مرگبارتر هم شد، چرا که پس از پس‌لرزه‌های مکرر به زلزله قدرتمند بیش از ۷ ریشتری در ظهر همین روز منتهی شد.
این منطقه جغرافیایی روی گسل زلزله قرار دارد و معمولا هرچند وقت زمین‌لرزه‌ای در این منطقه اتفاق می‌افتد اما رخ دادن زمین‌لرزه‌هایی به این بزرگی چقدر رایج است؟
به گفته ساسکیا گوس، استاد ژئوفیزیک در امپریال کالج لندن، زمین‌لرزه‌ای به این بزرگی در این منطقه فقط هر صد یا چند صد سال یک بار رخ می‌دهد.
گوس می‌گوید: «این زلزله یکی از بزرگ‌ترین زلزله‌هایی است که ما با ابزارهای لرزه‌نگاری ثبت کرده‌ایم.»
آخرین زمین لرزه ۷.۸ ریشتری ترکیه در سال ۱۹۳۹ میلادی رخ داد و حدود ۳۰ هزار نفر در آن زلزله جان خود را از دست دادند.
این استاد دانشگاه همچنین می‌گوید: «زلزله در بخش شمالی ترکیه، در امتداد گسل آناتولی شمالی، شایع‌تر از محل وقوع این زمین‌لرزه است، معمولا روی گسل آناتولی هر ۵۰۰ سال زلزله بزرگ اتفاق می‌افتد.»
چرا این همه ساختمان ویران شد؟
کمی پس از این زلزله، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه گفت که هزاران ساختمان در این کشور فرو ریخته است.
علاوه بر این سازمان امداد و نجات دفاع مدنی سوریه که به کلاه سفیدها معروف هستند نیز اعلام کردند حداقل ۱۳۳ ساختمان در شمال سوریه تخریب شده است.
به گفته شان ویلکینسون، استاد مهندسی سازه در دانشگاه نیوکاسل در بریتانیا، از آنجایی که برخی از ساختمان‌ها بیش از ۵۰ سال قدمت داشتند فرو ریختن آن‌ها در این سطح از لرزش غیر عادی نبوده است.
آیا نمی‌توان ساختمان‌ها را در برابر زلزله مقاوم کرد؟
برخی کشورهای زلزله خیز مانند نیوزلند، ژاپن و ایالات متحده شروع به ساخت ساختمان‌هایی با استفاده از سیستم ایزوله پایه کرده‌اند. این فرآیند شبیه به «قرار دادن ساختمان بر روی یک اسکیت غلتکی» است، بنابراین در زمان وقوع زلزله پایه و پی ساختمان جابه‌جا می‌شود و تکان می‌خورد اما باقی ساختمان تا حد زیادی در جای خود باقی می‌مانند.
به گفته ویلکینسون، در حالی این روش سازه و ساخت به عنوان «استاندارد طلایی» برای مقاومت ساختمان‌ها در برابر زلزله در نظر گرفته می‌شود که همچنان «مدرن» و «گران» است.
تحقیقات او نشان می‌دهد که رویکردی که برای مقاوم کردن ساختمان‌ها در برابر زمین لرزه‌ها اتخاذ خواهد شد همچنان رویکردی کم هزینه‌تر خواهد بود اما به گفته او « این کار همچنان دشوار و نتایج آن همچنان نامشخص است».
ویلکینسون می‌گوید که روند «آهسته و گران» هم در ساخت و ساز می‌تواند گزینه‌ای برای دولتها باشد، گزینه‌ای که تصمیم اتخاذ و یا ایجاد تعادل در آن بر عهده خود دولتها خواهد بود.
او در پایان‌می گوید:« تنها وقتی به یقین میدانیم که چیزی [سازه‌ها] چقدر خوب بوده است که زمین‌لرزه بعدی اتفاق می‌افتد، چرا که زمین‌لرزه در چرخه ساخت و ساز ضعیف‌ترین حلقه زنجیر را می یابد.»