یکی از برنامه‌های دولت سیزدهم برای بهبود اوضاع اقتصادی مردم طرح توزیع کالابرگ الکترونیکی مبتنی بر یارانه است. این طرح که نه تنها در آستانه اجرای سراسری قرار دارد بلکه در یکی از استان‌های کشور بصورت آزمایشی در حال اجرا است. با این حال هنوز بسیاری از مردم با چگونگی کارکرد این کالابرگ‌ها آشنایی ندارند.
برنامه چهارشنبه شب تهران ۲۰ با اجرای علی مروی در ادامه بحث دو شب پیش به موضوع کالابرگ‌‌های الکترونیک اختصاص یافت. در این قسمت از برنامه تلاش شد ضمن روشن‌سازی ابعاد مختلف توزیع کالابرگ الکترونیکی، به سؤال بینندگان مبنی بر نحوه سازوکار این کالابرگ‌ها پاسخ داده شود.
چرا کالابرگ الکترونیک؟
در ابتدای برنامه مروی توضیح داد: در کشور ما با وجود انجام جراحی‌های اقتصادی متعدد، طبق آمار مصرف کالاهای اساسی مردم در حال کاهش است. در خیلی از کشورهای دنیا برای پایین نیامدن سرانه مصرف کالاهای اساسی مانند گوشت، مرغ و ... دولت‌ها به گروه‌های هدف، کالابرگ‌هایی به اشکال مختلف می‌دهند. در ایران نیز از چند ماه گذشته برخی نمایندگان و کارشناسان پیشنهاد توزیع کالابرگ الکترونیک مبنی بر یارانه‌ها را به بخش‌های مختلف جامعه مطرح کرده‌اند.
مروی ادامه داد: تبدیل یارانه‌ها به کالابرگ ماه‌ها عقب افتاده است که یکی از اصلی‌ترین دلایلش می‌تواند این باشد که ما بانک اطلاعاتی خوبی از موضوع نداریم. یعنی شناسایی و دسترسی خانوارها و افرادی که باید این کالابرگ را دریافت کنند درست نیست.
در ادامه برنامه حمید فرداد، مجری پروژه کالابرگ الکترونیک ، به تبیین موضوع پرداخت و با اشاره به اینکه در همه جای دنیا شبکه مالی اعتباری در کنار شبکه مالی نقدی فعالیت می‌کند گفت: ما تا این لحظه شبکه اعتباری که بتوانیم مبتنی بر آن مقداری کالا را به ازای هر کدملی تعریف کنیم، به صورت یک‌پارچه در کشور نداشتیم. من می‌خواهم یک کالایی را به یک کدملی در هر جایی از حکمرانی قلمرو ایران برسانم، چگونه می‌توانم؟ پس از تصویب قانون کالابرگ الکترونیک در مجلس، برای اجرای این قانون نیاز به تأمین ابزار مختلفی داشتیم. ما زیرساخت بزرگی را اجرا کردیم که می‌شود این اطلاعات را بر کدملی سوار کرد. یعنی می‌توان برای هر کد ملی مقادیری کالا تعریف کرد.
فرداد افزود: این بستر، بستر بسیار بزرگی است. ما تا الان بستر یک پارچه در کشور نداشتیم که بتوان طرح‌های مختلف مثل طرح کالابرگ الکترونیک را در آن اجرا کرد. این طرح دو مزیت دارد، یکی اینکه شما می‌توانید به اعتبار یارانه خود تا یک ماه جلوتر کالاهای اساسی بر پایه جدول مبنا را خریداری کنید. دومین مزیت این که در طول دوره مشخص قیمت‌ها برای فرد مصرف‌کننده ثابت می‌ماند.
کالابرگ الکترونیک چگونه کار می‌کند؟
فرداد درباره چگونکی کارکرد کالابرگ الکترونیک توضیح داد: تلاش شده کرامت مردم در این طرح حفظ شود و فرد بتواند خودش تصمیم بگیرد از کدام نام تجاری کالا تهیه کند و در یخچال و سفره خانه خود قرار دهد.
فرداد ادامه داد: برای مثال در این جدول به ازای هر نفر از اعضای خانواده یک روغن ۸۱۰ گرمی به قیمت ۶۲ هزار تومان در نظر گرفته شده است. اگر این فرد روغن ۸۱۰ گرمی را تهیه کند ۱۴ هزار تومان خودش می‌دهد و ۴۸.۰۰۰ تومان از اعتبارش پرداخت می‌شود. فرقی نمی‌کند کدام نام تجاری یا کالا را انتخاب کند. مثلاً فرد علاقه‌مند است بجای روغن پخت و پز آفتاب‌گردان روغن کنجد یا ... بخرد. مبتنی بر جدول ۴۸ هزار تومان را از اعتبارش پرداخت می‌کند و مابه‌تفاوت را خودش نقدی پرداخت می‌کند. در مثالی دیگر شخصی با خانواده ۴ نفره می‌تواند ۴ کیلو تخم‌مرغ طبق جدول مبنا تهیه کند. اما فرض کنیم کسی ۱ کیلوگرم تخم‌مرغ اعتبار دارد اما ۲ کیلو بگیرد. از هزینه ۱ کیلوگرم آن ۳۲ هزار تومان را دولت می‌دهد و ۱۵ هزار تومان را خودش پرداخت می‌کند و هزینه ۱ کیلوی دیگر تماماً توسط خود شخص پرداخت می‌شود.
فرداد گفت: هر کدملی برای خرید ۱۰ قلم کالای اساسی به ارزش ۵۳۰.۰۰۰ تومان ۲۹۴.۲۵۰ تومان شارژ می‌شود و در صورتی‌که فرد از همه یا بخشی از اعتبار خود استفاده نکند، اعتبار باقی مانده ماه بعد به صورت یارانه نقدی به حساب او واریز می‌شود.
اجرای آزمایشی کالابرگ الکترونیک چگونه بوده؟
فرداد با ذکر اجرای طرح آزمایشی کالابرگ الکترونیک در استان هرمزگان گفت: از وقتی این طرح اجرا شده فروشگاه‌های زیادی درخواست عضویت دادند. حداقل هزار و ۲۵۰ فروشگاه متصل هستند و ۲۸۰ فروشگاه نیز در صف اتصال قرار دارند. فروشگاه‌ها علاقه به عضویت دارند چرا که میزان فروش آن‌ها بالا می‌رود.
فرداد در پایان درباره طریقه اتصال فروشگاه‌ها گفت: این قابلیت به همه دستگاه‌های کارتخوان با بروزرسانی و بارگزاری نرم‌افزار اضافه می‌شود. پشت کارت بانکی شخص شماره سریالی است که کدملی و به طبع آن اطلاعات اعتباری شخص در آن ذخیره شده است. وقتی کارت بانکی شخص را در دستگاه پز می‌کشند اطلاعات شخص استخراج می‌شود.