نصب کنتورهای هوشمند در 150 هزار چاه کشاورزی

تجهیز چاه‌های کشاورزی به کنتور هوشمند برق از جمله تکالیف وزارت نیرو در سال‌های گذشته بوده است، هرچند در دولت های گذشته اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفت.

حامد احمدی، مدیرکل هوشمندسازی و فناوری‌های نوین شرکت توانیر گفته که کنتورهای مشترکان دیماندی(۳۰ کیلووات و بیشتر) در بخش‌های کشاورزی و صنعتی باید برای تابستان ۱۴۰۲ کنترل‌پذیر شوند و افزوده که رصد و کنترل‌پذیری چاه‌های آب کشاورزی از طریق کنتورهای هوشمند، یکی دیگر از رسالت‌های توانیر برای سال آینده محسوب می‌شود که مدیریت منابع آب باید با کنتورهای هوشمند انجام شود.

تجهیز چاه‌های کشاورزی به کنتورهای هوشمند برق، یکی از مراحل ساماندهی چاه‌ها و یک مرحله بعدتر از برق‌دارکردن چاه‌های بدون برق با مصرف سوخت دیزلی است.
سهم مصرف آب بخش کشاورزی در ایران حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است، در صورتی‌که در کشورهای توسعه‌یافته سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است.

گفته می‌شود که در حال حاضر 317 هزار حلقه چاه برق‌دار در کشور وجود دارد.

بر این اساس، اکنون نزدیک به نیمی از آنها به کنتورهای هوشمند مجهز شده‌اند و قرار است که بقیه چاه‌های برق‌دار نیز به کنتور هوشمند مجهز شوند. پروژه برقی‌سازی چاه‌های کشاورزی کشور، پیش‌تر و بر اساس یک برنامه چهار ساله به شرکت‌های توزیع برق در استان‌ها ابلاغ شده است.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز پیش‌تر، بانک مرکزی را مکلف به پرداخت دو هزار میلیارد تومان تسهیلات ریالی به منظور تأمین برق چاه‌های کشاورزی کرده‌اند.

واقعیت این است که آمار دقیق و روشنی از تعداد چاه‌های فعال بدون شناسنامه یا چاه‌های بدون برق و دارای سوخت دیزلی وجود ندارد. هرچند که آمارهای غیررسمی از حضور نزدیک به 100 هزار حلقه چاه فعال کشاورزی با سوخت دیزلی در کشور حکایت دارد.

سخنگوی صنعت برق، پیش‌تر از برقی کردن ۷۵ هزار حلقه چاه آب کشاورزی که با موتور دیزلی کار می‌کند از محل صرفه‌جویی سوخت خبر داده بود.

اما راندمان چاه‌های بدون برق و چاه‌های برق‌دار چه تفاوتی با هم دارد؟

سهم چاه‌های برق‌دار نسبت به چاه‌های دیزلی در میزان برداشت آب زیرزمینی 70 به 30 درصد است. 

گفته می‌شود که سالانه بین سه تا چهار میلیارد لیتر گازوئیل برای برداشت آب از چاه‌‌های کشاورزی دیزلی در کشور مصرف می‌شود.

با برق‌دار کردن چاه‌های کشاورزی، احتمال دارد که سالانه حدود ۷۵۰ میلیون لیتر گازوئیل صرفه‌جویی شود.

از کاهش سختی کار و افت هزینه‌های کشاورزان، افت مصرف سوخت فسیلی، حفظ محیط‌‌زیست، کاهش آلایندگی آب و خاک و کنترل میزان مصرف آب به‌عنوان بخشی از مزایای نصب کنتورهای هوشمند در چاه‌ها یاد می‌شود.

با این حال، آیا صنعت کنتورسازی توان پاسخگویی به نیاز این حجم کنتور هوشمند مورد نیاز را دارد؟

علیرضا جلالی‌طلب، مدیرعامل شرکت صنایع سنجش انرژی بهینه‌سازان توس، سازنده انواع کنتورهای برق، آب و گاز به «ایران» گفته است، ظرفیت تولید سالانه کنتورسازان کشور حدود 10 میلیون کنتور بوده که در حال حاضر 5 شرکت بزرگ تولیدکننده کنتور با 20 درصد ظرفیت خود مشغول به کار هستند.

به گفته وی، هوشمند‌سازی نوک پیکان نجات مدیریت مصرف آب، برق و سوخت کشور بوده که در صورت تأمین منابع مالی، کنتورسازان ظرف یک‌سال توان پاسخگویی به نیاز نصب کنتورهای هوشمند برق در چاه‌های کشاورزی را دارند. وی، میزان مطالبات معوق کنتورسازان از شرکت‌های توزیع نیروی برق را حدود 1200 میلیارد تومان برآورد کرد و گفت که در صورت تأمین منابع مالی، تجهیز چاه‌های برق‌دار به کنتور‌های هوشمند بشدت افزایش خواهد یافت.

از برق‌دار کردن چاه‌های بدون برق و تجهیز این دسته از چاه‌ها به کنتورهای برق هوشمند به‌عنوان یکی از برنامه‌های مهم وزارت نیرو در دولت سیزدهم یاد می‌شود. در این راستا وزارت نیرو، برنامه‌های متعددی را در دستور کار خود دارد.

فراموش نکنیم که سال گذشته نیز شرکت‌های توانیرو بهینه‌سازی مصرف سوخت، با هدف برقی کردن چاه‌های کشاورزی از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تفاهمنامه‌ای را به امضا رساندند که بر این اساس، ۶۰ هزار چاه کشاورزی در طول سه سال برق‌‌دار می‌شوند.

با برق‌دار شدن این تعداد چاه‌ کشاورزی، 80 درصد هزینه جاری کشاورزان کاهش یافته، تردد 50 هزار نفتکش برای سوخت‌رسانی به چاه‌های کشاورزی از جاده‌ها حذف شده و ۱.۶ میلیارد دلار هم از محل سوخت مایع چاه‌های کشاورزی صرفه‌جویی خواهد شد.

تعیین تکلیف چاه‌های بدون برق و چاه‌های فاقد کنتور هوشمند ازجمله اهداف برنامه‌ای سال‌های قبل بوده که وزارت نیرو اکنون به دنبال ساماندهی و به سرانجام رساندن آنها است.

در صورت تعیین تکلیف این چاه‌ها، صرفه‌جویی جدی در مصرف آب، برق و گازوئیل صورت خواهد گرفت. بدون شک، با عزم و اراده کنونی، پرونده این چاه‌ها نیز بسته خواهد شد.