آرمان ملی: در سال‌های قبل تاخیر در تقدیم لایحه بودجه به مجلس به ویژه در دولت‌های پیشین به کرات اتفاق افتاده بود با وجودی که چند روز از دی ماه گذشته، اما هنوز دولت و رئیس‌جمهور لایحه بودجه 1402 را به مجلس ارائه نکرده است و سوال این است که دلیل این تاخیر چیست و برخی‌ها علت آن را بلاتکلیفی دولت در ارائه‌کردن برنامه هفتم توسعه یا لایحه بودجه 1402 به مجلس می‌دانند و صدای انتقاد برخی از نمایندگان مجلس حتی موافقان را درآورده است و یادآوراتفاقات دولت‌های نهم و دهم است که به نظر می‌رسد همان اتفاقات حالا در دولت سیزدهم در حال تکرار است.
بودجه سه دوازدهم در راه مجلس
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس معتقد است: اگر تا پایان سال بررسی برنامه هفتم و بودجه به اتمام نرسد ممکن است بودجه دو یا سه دوازدهم به تصویب برسد و تکرار مدل افزایش حقوق سال گذشته منطقی نیست و باید براساس مدل پلکانی معکوس حقوق‌ها افزایش یابد. جعفر قادری در مورد کلیات بودجه سال 1402 گفت: با توجه به اینکه لایحه بودجه سال آینده هنوز به مجلس ارائه نشده است اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما با استناد به مصوبه مجلس شورای اسلامی، بودجه باید به‌صورت دومرحله‌ای ارائه شود که بر این اساس ابتدا احکام به مجلس ارائه می‌شود و سپس نوبت به ارقام خواهد رسید که از جمله مواردی که می‌تواند مبنای کار مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد، سیاست‌های کلی مربوط به برنامه هفتم توسعه است بنابراین باید صبر کرد تا برنامه هفتم توسعه نیز توسط دولت به مجلس ارائه شود.
قادری افزود: در صورت ارائه لایحه بودجه از سوی دولت، مجلس مسیر بررسی آن را دنبال خواهد کرد و در اولین فرصتی که برنامه هفتم توسعه از سوی دولت ابلاغ شود، منطقی است که بودجه را در همان نقطه بررسی رها کنیم و ابتدا برنامه توسعه را به تصویب برسانیم و بر این‌اساس می‌توان به‌استناد برنامه هفتم توسعه بودجه سال 1402 را نیز مورد بررسی قرار داد تا در نهایت اگر تا پایان سال نتوان این مسیر را به اتمام رساند ممکن است بودجه دو یا سه دوازدهم به تصویب برسد.
او در پاسخ به سؤالی در مورد افزایش 20درصدی حقوق‌ها و مدل پیاده‌سازی آن گفت: افزایش حقوق بین 5 درصد تا 25 درصد مدلی بود که در لایحه ارائه شد و مجلس تغییراتی در آن ایجاد کرد و تا زمانی که لایحه بودجه به مجلس نرسد و مدل تعیین‌شده توسط دولت مشخص نشود نمی‌توان در این خصوص بحث کرد البته ممکن است مدلی که از سوی دولت ارائه می‌شود در مجلس تغییرات جدی داشته باشد. او در مورد مدل پیشنهادی افزایش حقوق‌ها با توجه به شرایط افزایش حقوق و دستمزد در بودجه سال 1401 گفت: ایراد افزایش حقوق‌ها در سال 1401 این بود که کف حقوق را تا حدود 60 درصد افزایش داده بود، اما در رده‌های بعدی رشد 10درصدی را شاهد بودیم، تکرار این مدل منطقی نیست و به‌نظر می‌رسد که باید براساس مدل پلکانی معکوس حقوق‌ها افزایش یابد. قادری با بیان اینکه مدلی برای افزایش حقوق‌ها در سال 1401 پیشنهاد شد، اما برای بررسی و اجرا دیر شده بود، گفت: باید مدل مناسبی که براساس آن درصدی به کف حقوق‌ها اضافه شود و به‌تدریج درصد افزایش (در حقوق‌های بالاتر) کاهش پیدا کند تا در نهایت به افرادی که بالاترین حقوق را دارند برسیم، به این ترتیب افرادی که حقوق حداقلی و متوسطی دارند ضرر نخواهند کرد.
دولت نیازمند پالایش از درون است
از سوی دیگر به تذکر علیرضا سلیمی نماینده محلات می‌توان اشاره کرد او نیز در انتقاد از عملکرد دولت در ارائه لایحه بودجه و برنامه هفتم توسعه گفت: دولت و دست‌اندرکاران آن به نحوی رفتار نکنند که تلقی رهاسازی امور، عدم برنامه‌ریزی درست، نادیده‌گرفتن اولویت‌ها از اقدامات و رفتارهای آنها در ذهن خطور کند. سلیمی به افزایش قیمت ارز، سکه و خودرو در کشور اشاره کرد و گفت: این افزایش‌ها در سایر بازارها نقش مستقیم خواهد گذاشت و با استانداردی قابل ارزیابی نیست و دولت نیازمند پالایشی از درون است.
برنامه‌های مهم دولت روی زمین !
مهرداد گودرزوند، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه‌و‌بودجه مجلس در انتقاد از دولت گفت: هنوز دولت نه لایحه بودجه ۱۴۰۲ و نه لایحه برنامه هفتم توسعه را به مجلس نداده است و انتظار می‌رود که دولت مدیریت زمان داشته و هرچه سریع‌تر بودجه را به مجلس ارائه دهد بنابراین دولت باید در ابتدا لایحه برنامه هفتم را به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌کرد که با توجه به گذشت موعد زمانی آن و اینکه هنوز این اتفاق رخ نداده، باید مجلس شورای اسلامی وارد بررسی بودجه شود چون با این شرایط نه می‌توان برنامه و نه بودجه را در زمان خود مصوب کرد و هر دو کار روی زمین می‌ماند. او ادامه داد: باید دولت زمان را مدیریت کرده و هرچه سریع‌تر لایحه بودجه سال آینده را به مجلس تقدیم کند تا ما بتوانیم با توجه به سیاست‌های ابلاغی، بودجه سال آینده را در این محورها مورد رسیدگی قرار دهیم و اکنون که سه ماه تا پایان سال باقی مانده است دولت ابتدا لایحه بودجه را به مجلس دهد تا بعد از اتمام آن مجلس وارد بررسی لایحه برنامه هفتم شود البته هنوز هیچ چیزی معلوم نیست چون اساسا دولت نه لایحه برنامه و نه لایحه بودجه را تقدیم نکرده است. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس اظهار داشت: نرخ تسعیر 26 هزار تومانی منطقی نیست. معتقد هستیم که نرخ ETS باید به نرخ ارز آزاد نزدیک باشد و باید نرخ تسعیر باید نزدیک به نرخ دلار ETS باشد اگر درصدی هم کمتر از نرخ ETS باشد قابل پذیرش است اما نمی‌توان نرخ تسعیر 26 هزار تومان در نظر گرفت، اما نرخ دلار در بازار 40 تومان باشد و این فاصله به‌طور قطع مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.
تبعات منفی بودجه سه دوازدهم برای اقتصاد
جبار کوچکی‌نژاد درباره جزئیات لایحه بودجه 1402 و تبعات تاخیر در ارائه لایحه بودجه اظهار داشت: دولت اعلام کرده بود که برنامه هفتم و لایحه بودجه را همزمان به مجلس تحویل می‌دهد و مجلس نسبت به اولویت بررسی کدام یک تصمیم بگیرد که طبق قانون مجلس، دولت می‌تواند اول تبصره‌ها را ارائه دهد و بعد از آن جداول تحویل شود، اما موضوع این است که بررسی بودجه از برنامه زمانبندی خود عقب مانده است و دولت در تحویل لایحه بودجه 20 روز تاخیر دارد و نکته بسیار مهم این است که اگر تحویل و بررسی جداول به سال آینده بکشد به ناچار بودجه سه دوازدهم خواهد بود.
وی تاکید کرد: طبق قانون در این شرایط بودجه باید سه دوازدهم بسته شود این در حالی است که بودجه سه دوازدهم برای اقتصاد شکننده و پرتلاطم تبعات بالایی دارد و آسیب جدی به اقتصاد فعلی کشور وارد می‌آورد. فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران اگر نتوانند دورنگری و چشم‌اندازی به بودجه سال آینده داشته باشند دچار تعارض می‌شوند و همین شرایط تلاطمی را به اقتصاد پرتلاطم ایران تحمیل می‌کند.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات ادامه داد: انتظار داشتیم دولت در این شرایط حداقل نظم اقتصادی را رعایت کند و بودجه و برنامه را در موعد مقرر به مجلس تحویل دهد و باید توجه داشت که اقتصاد ایران دیگر تحمل و کشش تلاطم دیگری را ندارد و ایجاد هرگونه شوکی اقدام نادرستی است. وی درباره نرخ تسعیر در لایحه بودجه 1402 اظهار داشت: به‌طور قطع نرخ تسعیر 26 هزار تومانی منطقی نیست. معتقد هستیم که نرخ ETS باید به نرخ ارز آزاد نزدیک باشد و باید نرخ تسعیر باید نزدیک به نرخ دلار ETS باشد اگر درصدی هم کمتر از نرخ ETS باشد قابل پذیرش است اما نمی‌توان نرخ تسعیر 26 هزار تومان در نظر گرفت اما نرخ دلار در بازار 40 تومان باشد و این فاصله به‌طور قطع مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات همچنین با اشاره به مالیات نزدیک به 700 هزار میلیارد تومان در بودجه سال آینده گفت: مالیات 700 هزار میلیارد تومانی رشد قابل توجهی محسوب نمی‌شود و سقف مالیات در بودجه 1401 نزدیک حدود 500 هزار میلیارد تومان بود و معتقدیم که این عدد می‌تواند به بیش از 700 هزار میلیارد تومان هم برسد. کوچکی‌نژاد تاکید کرد: موضوع مهم این است که قرار نیست پایه‌های مالیاتی افزایش یابد یا نرخ مالیات رشد داشته باشد، بلکه این افزایش درآمدهای مالیاتی از محل شناسایی فرارهای مالیاتی و وصول مالیات‌های معوق است و اگر این درآمدها وصول شود میزان درآمدهای مالیاتی در بودجه 1402 می‌تواند تا بیش از 700 هزار میلیارد تومان هم افزایش پیدا کند. عدد بیش از 500 هزار میلیارد تومانی مالیات بودجه 1401 تا به امروز براساس برنامه زمانبندی نزدیک به 100 درصد محقق شده است. وی با اشاره به افزایش 20 درصدی حقوق و دستمزد در سال آینده گفت: مجلس ناچار است که با افزایش 20 درصدی دستمزد و حقوق موافق باشد اما نرخ تورم دو الی سه برابر این میزان افزایش دستمزد و حقوق است البته از آنجا که منابع دولت پاسخگو نیست و در حال حاضر بالای 700 هزار میلیارد تومان حقوق پرداخت می‌شود مشخص است که درآمد دولت نمی‌تواند پاسخگوی نرخ بالاتر از 20 درصد افزایش حقوق باشد.