تمرکز دولت در سال آینده بیش از درآمدهای نفتی بر درآمدهای مالیاتی متمرکز شده است، اما به گفته کارشناسان، اصلاح ساختاری سازمان امورمالیاتی، افزوده شدن دامنه اختیارات این سازمان و استقلال آن همراه با راه‌اندازی سامانه‌ای قوی به منظور شفاف‌سازی اطلاعات اعم از میزان و نحوه پرداخت‌های مالیاتی تک‌تک افراد، سازمان‌ها و اطلاع‌رسانی جهت نحوه هزینه کرد مالیات‌ها از جمله مسائلی است که می‌تواند مردم را به پرداخت مالیات بیش از پیش تشویق کرد و از فرارهای مالیاتی، بعضا پرداخت رشوه و ایجاد فساد اقتصادی نیز جلوگیری کرد.
شفاف‌سازی رکن اصلی مالیات‌ستانی
مرتضی حیدری، کارشناس اقتصادی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: ذهنیت‌ها به پرداخت مالیات باید بر اساس نظم نوین جهانی تغییر و به رویکرد پاسخگویی دولت در برابر مردم به عنوان کارفرمای خود تغییر کند، هرچند این فرآیند نیاز به تغییر ساختار سازمان امور مالیاتی و گسترش دامنه اختیار و استقلال این سازمان دارد. او افزود: شفاف‌سازی و پاسخگویی دولت درباره هزینه‌کرد مالیات‌های اخذ شده از مردم یکی از اصلی‌ترین شاخص‌هایی است که منجر به تقویت روند مالیات‌ستانی از مردم خواهد شد، چراکه اگر مردم در جریان مستمر چگونگی هزینه‌کرد مالیات‌ها قرار گیرند مقا‌ومت کمتری در خصوص پرداخت‌های مالیاتی خواهند داشت و خود را در اجرای پروژه‌ها و ارائه خدمات عمرانی، بهداشتی، آموزشی کشور سهیم و شریک می‌دانند.
حیدری ادامه داد: راه‌اندازی یک سامانه قوی و منطبق با تغییرات روز برای اطلاع‌رسانی به منظور شفاف‌سازی از جمله پیش‌نیازهای اجرای طرح مالیات‌ستانی از مردم است همچنین بر اساس آنچه که دولت اعلام کرده است تمرکز بودجه سالجاری بر اساس مالیات‌ستانی خواهد بود، بنابراین ضروری است پیش از اجرای این طرح به فراهم ساختن زیرساخت‌های آن بپردازد. این کارشناس معتقد است: تقویت ابزارهای نظارتی و تغییر الگوهای اخذ مالیات از جمله پارامترهایی به‌شمار می‌آید که می‌تواند در سلامت نظام مالیاتی تاثیرگذار باشد همچنین گاهی دریافت رشوه و مفقود شدن پرونده‌های مالیاتی کلان یا حتی تشکیل نشدن پرونده برای برخی از افراد حقیقی و حقوقی و سازمان‌ها از عوارض مهلک اخذ مالیات در فعالان اقتصادی یا افراد در جامعه است بنابراین معافیت‌های مالیاتی بدون هیچگونه توجیهی برای افراد یا برخی از سازمان‌ها حاصلی جز نارضایتی به دنبال ندارد.
حذف کلمه محرمانه در فرآیند اخذ مالیات
او ذکر کلمه محرمانه برای پرونده‌های مالیاتی را غیرمنطقی دانست و گفت: هیچ رویکردی در دایره پرونده‌های مالیاتی افراد حقیقی و حقوقی و سازمان‌های دولتی و خصوصی نباید مخفی بماند اطلاع از چگونگی هزینه کردن درآمدهای مالیاتی توسط افراد جامعه جزو حقوق شهروندی آنها محسوب می‌شود و همگان محق هستند علاوه بر آگاهی از میزان پرداخت مالیات‌های دیگر افراد و سازمان‌ها از نحوه خرج‌کرد آنها نیز به‌طور کامل مطلع شوند.
حیدری توضیح داد: بازنگری جدی در تغییر نگرش مالیات و تغییر ذهنیت برخی از پرداخت پول زور برای مالیات، تلاش برای کاهش فسادهای سیستمی درون و برون سازمانی از شاخص‌های رشد و توسعه اقتصادی محسوب می‌شود که با خانه تکانی و اصلاحات فراوان در سازمان امور مالیاتی عملیاتی می‌شود. البته ناگفته نماند که استفاده از جبر در فرآیند دریافت مالیات یا هر امر دیگری همیشه سد تدافعی ایجاد می‌کند از این رو باید فلسفه مصطلح مالیاتی بر اساس نظم نوین جهانی تغییر کند و تلاش برای ایجاد سلامت در نظام مالیاتی و نظارت جهت ممانعت از پرداخت رشوه و فساد در این حوزه باعث مشارکت‌های مردمی در پرداخت مالیات و رونق اقتصادی و... خواهد شد.
او اضافه کرد: انتظار تغییر رویکردهای مالیاتی و شفاف سازی در حاصل حاضر انتظار منطقی نیست و چنانچه دولت می‌خواهد به درآمدهای مالیاتی بدون استفاده از اجبار دست یابد لازم است در مرحله نخست به سالم سازی فضای کسب و کار در تمام بخش‌ها بپردازد، همچنین سازمان امور مالیاتی باید ضمن تلاش برای بهبود فضای کار و فعالیت‌های دولتی و خصوصی با استفاده از ابزارهای تشویقی از محل مالیات را افزایش دهد. حیدری معتقد است: نظام یکپارچه مالیات‌ستانی و تامین اجتماعی در کنار تامین درآمد مورد نیاز دولت، تعدیل درآمد لازم بین افراد جامعه را بر پایه جمع درآمد خالص خانوار به وجود می‌آورد و از مهم‌ترین تغییرات لازم که ممکن است در آینده مورد توجه قرارگیرد، ایجاد نظام یکپارچه مالیات ستانی و تامین اجتماعی است که به عنوان یک ساختار علاوه بر وظایف یک نظام مالیاتی اجرایی متعارف، موظف به پرداخت مالیات‌های منفی به بخشی از گروه‌های هدف می‌شود به عبارتی افرادی که دارای جمع درآمد خالص کمتر از حدآستانه هستند.
ضرورت اصلاح از نگاه وزیر
احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی چندی پیش با تاکید بر اینکه هیچ کشور مترقی نتوانسته بدون اصلاح نظام مالیاتی و اقتصادی به پیشرفت پایدار دست پیدا کند، گفت: اصلاح نظام بودجه و مالیات به جهت گره خوردن با منفعت طبقه‌ای از جامعه که پرشمار نیستند، اما پرصدا هستند، جزء اصلاحات ویژه، راهبردی و پرمناقشه همه اقتصادهاست و ارتباطی هم با شرایط اقتصادی ایران ندارد و از مهم‌ترین ارکان اصلاح دولت نقطه‌ای است که هم‌اکنون نظام مالیاتی در آن متمرکز است.
خاندوزی خطاب به مدیران مالیاتی کشور بیان کرد: در دوره‌ای مسئولیت اجرایی برعهده داریم که دولت در بالاترین سطح خود، خواهان تحول در نظام مالیاتی است و در سنوات گذشته نیز شاهد دوره‌ای بودیم که وزیر اقتصاد می‌گفت هر آنچه از دست ما برمی‌آید انجام شده اما در لایه‌ای که باید برای اقدام از دولت تاییدیه بگیرد متوقف می‌ماند درحالی‌که رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت با علم به اینکه این اصلاح، اصلاحات لازمی است، آزادمنشانه اجازه داده‌اند که از دست‌اندرکار اصلاح نظام اقتصادی کشور باشیم.
او افزود: تعامل بین بخش‌ها و دستگاه‌های اقتصادی مزیت دیگری است که در این دوره دولت اجازه داده است تا در مسیر اصلاح با سرعت بیشتری حرکت کنیم این درحالی است که وقت قابل‌توجهی از روسای پیشین صرف تعامل با دیگر قسمت‌های دولت می‌شد و امروز در نقطه‌ای هستیم که این همگرایی و همکاری بین بانک مرکزی و سایر بخش‌ها به سرعتی است که بی‌نظیر بوده است بنابراین این درجه از همگرایی یکی از ویژگی‌های کم‌سابقه‌ای است که امکان حرکت سریع در این مسیر را می‌دهد بنابراین مهم است که بتوانیم تغییر پارادایم نظام مالیاتی خود را از شیوه‌های سنتی پیشین به سمت مالیات هوشمند طی کنیم و در این ریل حتما اهداف کمی وصول خواهد شد که یکی از جهت‌گیری‌ها و یادگاری‌های ماندگار این دوره در حوزه اقتصادی کشور در سازمان امور مالیاتی رقم خواهد خورد و اجرای سامانه مودیان طبق فراخوان‌هایی که تایید شده و اجرایی خواهد شد موجب خواهد شد تا سوءتفاهم‌ها و ساختن روایت‌های غلط در رسانه‌ها ایجاد نشود.
استفاده از ظرفیت‌های خارج سازمانی
خاندوزی اضافه کرد: برون‌سپاری بسیاری از اقداماتی را که پیشتر کسی فکر نمی‌کرد فردی بتواند خارج از سازمان امور مالیاتی آن را انجام دهد قدم بسیار بزرگی بود، به‌طوری که شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند کمک حال سازمان امور مالیاتی باشند و لازم است پروتکل و فرایندها را تعریف کنند تا به سمتی حرکت کنیم که بخشی از فعالان اقتصادی و مجموعه‌های دانش‌بنیان را درگیر و ذی نفع اصلاح نظام مالیاتی کنیم و آنها بدانند هرچه بتوانند بهتر از این جریان صید کنند بهره‌مندتر خواهند شد.
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: باید بتوانیم در فرایند اصلاح نظام مالیاتی کشور سایر بازیگران را درگیر کنیم و نکته دیگر آن است که مالیات‌ستانی باید با نگاه به تاثیرات آن بر تولید و کسب‌وکارها باشد و مالیات‌ستانی که منجر به تضعیف بنیه اقتصادی کشور باشد، پایدار، مطلوب و مدنظر دولت نیست و این ملاحظه کسب‌و‌کار تولید در نقطه‌ای خود را نشان خواهد داد. او با تاکید بر لزوم هوشمند‌سازی نظام مالیاتی گفت: چرا تعاملات نباید به بستری کاملا برخط برود تا همه فعالان اقتصادی بتوانند گواهی خود را بگیرند و این موضوعی است که باید تدبیر شود و این پیام‌ها باید در عرصه عمل و جایی که نقطه تعامل تماس با کارکنان است منتقل شود و در واقعیت این اخبار به ما نرسد که موضوعی را تصویب کنیم و در ادارات طوری دیگر عمل شد. او نکته مهم بعدی را مساله حرکت به سمت مالیات بر مجموع درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه دانست و گفت: هرچند این قانون هم‌اکنون در مجلس شورای اسلامی است اما مهم‌تر از آن این است که بدون تکلیف مجلس می‌توان تمام بسترها و مقدمات این تحول را فراهم کرد تا جایی که قرار به اخذ مالیات شد، قانون اساسی وارد شده و بدون مصوبه مجلس امکان وصول وجود ندارد، اما ما باید از فرصتی که زمینه آماده‌سازی بسترهای آن وجود دارد نهایت استفاده شود بنابراین یکی از موانع بزرگ تولید، رانت‌های غیرمولد در طول سال‌های گذشته است که عده‌ای از طریق واسطه‌گری و سوداگری‌ها به چنان درآمدهایی رسیدند که تولیدکنندگان با عرق جبین به آن نرسیدند.