پس از اینکه رسانه‌های آمریکایی در روز سه‌شنبه ۱۳ دسامبر ۲۰۲۲ گزارش دادند که پنتاگون در حال نهایی کردن طرح‌هایی برای ارسال سامانه‌های دفاع موشکی پاتریوت به اوکراین است، مسکو در بیان و هم در عمل به این موضوع واکنش نشان داد.
سفارت روسیه در واشنگتن روز چهارشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که هرگونه ارسال موشک‌های پاتریوت آمریکا به اوکراین می تواند عواقب پیش‌بینی ناپذیری در پی داشته باشد و امنیت جهانی را تهدید کند. در بیانیه سفارت روسیه آمده است: «اگر این موضوع تأیید شود، شاهد یک اقدام تحریک‌آمیز دیگر از سوی دولت [بایدن] خواهیم بود که می‌تواند منجر به عواقب غیرقابل پیش‌بینی شود».
واکنش مسکو به همین اظهارات محدود نشد و وزارت دفاع این کشور امروز با انتشار یک ویدئو و در اقدامی کم سابقه استقرار موشک‌های بالستیک قاره پیمای «یارس» (Yars) را رسانه‌ای کرد. این رویداد، درست دو روز پیش از سالروز تاسیس «نیروهای موشک‌های راهبردی روسیه» اعلام شد.
در ویدئوی وزارت دفاع روسیه آورده شده است که «اهمیت این عملیات در این واقعیت نهفته است که این موشک‌ها طبق برنامه از پیش تعیین شده عملیاتی خواهند شد. این موشک‌های هسته‌ای این امکان را فراهم می‌کند تا در برابر هر گونه اقدام راهبردی آماده باشیم.»
در روزها و ماه‌های اخیر استفاده پهپادهای ساخت ایران توسط نیروهای روسیه در جنگ اوکراین همواره مورد انتقاد بوده و کی‌یف درصدد دریافت سامانه‌های دفاع هوایی از کشورهای مختلف بوده است. حال موضوع ارسال سامانه پاتریوت به یک معمای امنیتی برای اوکراین بدل شده است به این معنا که در صورت برخورداری از این دفاع موشکی آیا از تهدیدها علیه این کشور کاسته خواهد شد و یا بر مشکلات دیگر می‌افزاید.
تردید در مورد فایده‌مندی پاتریوت در جنگ اوکراین
سامانه‌‌ی آمریکایی پاتریوت همیشه یکی از مزیت‌های نسبی ایالات متحده آمریکا و متحدان این کشور در حوزه دفاع موشکی محسوب شده و در مناطق مختلفی از جهان از آن به عنوان ابزاری برای دفاع در برابر حملات موشکی احتمالی از سوی کشورهایی همچون ایران و کره شمالی یاد شده است؛ اما کارشناسان نظامی در مورد اثربخشی این سامانه در جنگ اوکراین تردید دارند. کشور اوکراین با طیف وسیعی از تهدیدات روسیه مواجه است و پاتریوت ممکن است در برابر برخی از این تهدیدها خوب ظاهر شود ولی در برابر برخی دیگر چندان مفید نخواهد بود.
تام کاراکو، مدیر گروه مطالعاتی دفاع موشکی در اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS)» در این خصوص گفت که سامانه پاتریوت «یکی از گسترده‌ترین و قابل اعتمادترین و اثبات‌شده‌ترین سامانه‌های دفاع موشکی موجود است» و این توانایی را دارد تا از اوکراین در برابر موشک‌های بالستیک ساخت ایران حفاظت کند.
عدم صرفه اقتصادی در استفاده از این سامانه
مرکز آمریکایی مطالعات راهبردی و بین‌المللی در گزارش ماه ژوئیه خود آورده است که در حال حاضر هر موشک رهگیر برای استفاده در سامانه پاتریوت تقریباً چهار میلیون دلار هزینه برمی‌دارد، علاوه بر این که به ازای هر پرتابگر هم باید در حدود ۱۰ میلیون دلار خرج کرد.
با این قیمت، استفاده از پاتریوت برای سرنگونی پهپادهای کوچک و ارزان‌قیمت ساخت ایران مقرون به صرفه یا بهینه نیست. به عبارتی شلیک یک موشک چند میلیون دلاری به یک پهپاد ۵۰۰ هزار دلاری شاید عاقلانه به نظر نیاید.
شرایط دشوار و زمانبر آموزش نیروهای اوکراینی
برای راه‌اندازی و نگهداری هر آتشبار پاتریوت به ۹۰ نیرو نیاز است، و یکی از دلایلی که تا کنون ایالات متحده تمایلی به ارسال این سامانه پیچیده به اوکراین نداشته همین مسئله بوده است چرا که ارسال این سامانه به معنی ارسال نیروی همراه می‌باشد که قطعا باعث تحریک روسیه شده و خطر اصابت هر کدام از این موشک‌های آمریکایی به داخل خاک روسیه نیز وجود دارد که می تواند موجب تشدید درگیری‌ها شود.
در نتیجه نیروهای آمریکایی می‌بایست ابتدا نیروهای اوکراینی را در مورد نحوه استفاده و نگهداری از این سیستم و هدف‌گیری و استفاده از رادار به صورت پیشرفته آموزش دهند. موضوعی که تا کنون توسط مقامات آمریکایی به آن اشاره‌ای نشده است.
در نهایت اینکه سامانه پاتریوت در برابر موشک‌های بالستیک کوتاه برد موثر خواهد بود و نشان دهنده پیام قوی حمایت ایالات متحده است، اما قرار نیست با یک آتشبار مسیر جنگ اوکراین تغییر کند. یک کارشناس نظامی آمریکایی که نخواست نامش فاش شود در این رابطه به آسوشیتدپرس گفت «پاتریوت‌ها می‌توانند خیلی خوب از یک پایگاه نظامی کوچک حفاظت کنند، اما نمی‌توانند از یک شهر بزرگ مانند کی‌یف محافظت کنند. چرا که با آن‌ها تنها می‌شود بخشی از یک شهر را پوشش داد.»
آتشبارهای آمریکایی پاتریوت تقریبا در سراسر جهان مستقر هستند. کشورهای هلند، آلمان، ژاپن، اسرائیل، عربستان سعودی، کویت، تایوان، یونان، اسپانیا، کره جنوبی، امارات عربی متحده، قطر، رومانی، سوئد، لهستان و بحرین از جمله خریداران پاتریوت محسوب می‌شوند.