هفته پیش رو قرارداد چهارماهه صادرات غلات اوکراین میان این کشور و روسیه پایان می‌گیرد. مسکو تمدید این قرارداد را مشروط به رفع تحریم بانک کشاورزی روسیه و وارد کردن مجدد این بانک به سیستم سوئیفت کرده است.
۱۹ نوامبر (۲۸ آبان) قراردادی که روسیه و اوکراین با میانجیگری ترکیه در ماه ژوئیه برای صادرات غلات اوکراین از طریق دریای سیاه بسته بودند، پایان می‌گیرد. اما چشم‌اندازی برای تمدید این قرارداد که برای تامین غلات و سایر مواد غذایی در سراسر جهان حیاتی است، دیده نمی‌شود.
گفت وگوهای نمایندگان روسیه با سازمان ملل متحد که در ژنو برگزار شد نیز نتوانست تضمینی برای تمدید این قرارداد ایجاد کند. خبرگزاری دولتی روسیه، تاس به نقل از سرگئی وِرشینین نماینده روسیه در این مذاکرات نوشته که پاسخ به پرسش تمدید قرارداد صادرات غلات هنوز باز است.
نماینده روسیه در ژنو درخواست کرده که برای تمدید این قرارداد، بانک کشاورزی روسیه از لیست تحریم‌های غرب خارج شده و دوباره به سیستم بین‌المللی سوئیفت بپیوندد. به گفته او پیش از انجام این درخواست، هیچ پیشرفتی صورت نخواهد گرفت.
به گزارش سازمان ملل، از ماه ژوئیه با اجرایی شدن قرارداد صادرات غلات اوکراین تا کنون ۱۰ میلیون تن غلات و سایر مواد غذایی از اوکراین صادر شده‌اند. بدین ترتیب جلوی بحران مواد غذایی در جهان که به دلیل انفجار قیمت غلات پیش آمده بود تا حد زیادی گرفته شده است.
اوکراین بزرگترین صادرکننده غلات در دنیاست. با قراردادی که با میانجیگری ترکیه و سازمان ملل میان این کشور و روسیه بسته شد، تا ۱۹ نوامبر محموله‌های غلات اوکراین می‌توانند از دریای سیاه که تحت کنترل نیروی دریایی روسیه است، عبور کنند. در مقابل روسیه نیز اجازه دارد مواد غذایی و کودهای کشاورزی‌اش را علیرغم تحریم‌های غرب صادر کند.
موانع صادرات غلات روسیه
اجرای بخش دوم این قرارداد اما تا کنون با مشکل روبرو بوده است: شرکت‌های روسی نمی‌توانند به راحتی از بنادر اروپا برای صادرات استفاده کنند و نیز پرداخت پول و بیمه کشتی‌های حامل اقلام صادراتی به دلیل تحریم‌های غرب بسیار مشکل است.
سازمان ملل از تمامی کشورها خواسته تا موانع بر سر راه صادرات کود و دیگر مواد کشاورزی از روسیه را از سر راه بردارند. این نهاد پس از گفت و گو با ورشینین، نماینده روسیه و هیأت همراه او در ژنو، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «دنیا نمی‌تواند این را تاب بیاورد که مشکلات جهانی در دسترسی به کود منجر به کمبود مواد غذایی در سطح دنیا شود.»
به گفته ورشینین، تنها زمانی که بانک کشاورزی روسیه از فهرست تحریم‌های غرب خارج شده و مجددا وارد سیستم سوئیفت شود، پرداخت بین‌المللی برای غلات صادراتی روسیه امکان‌پذیر خواهد بود. روسیه نیز در کنار اوکراین یکی از مهمترین صادرکنندگان غلات و کود کشاورزی در دنیاست.
تلاش اوکراین برای تمدید قرارداد
اوکراین در پی کسب حمایت بین‌المللی از صادرات غلاتش است، از جمله از طریق ارتباط با اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا؛ "آسه‌آن". دمیتریو کولبا، وزیر خارجه اوکراین از کشورهای عضو این اتحادیه خواسته تا روسیه را به تمدید قرارداد صادارت غلات تشویق کنند.
وزیر خارجه اوکراین در پایتخت کامبوج، مقابل خبرنگاران گفت: «من اعضای آسه‌آن را فرا می‌خوانم تا هر اقدام ممکنی را برای جلوگیری روسیه از بازی با گرسنگی دنیا انجام دهند.»
توقیف محموله‌های روسیه
برای کشورهای فقیر علاوه بر غلات روسیه، کودهای کشاورزی این کشور نیز اهمیت حیاتی دارند. در حال حاضر محموله‌های صادراتی کود از روسیه در بنادر هلند، استونی و بلژیک زمینگیر شده‌اند. خبرگزاری تاس به نقل از شرکت تولید کننده کودهای کشاورزی، "اولارچیم یِراکالی" نوشته این محموله‌ها باید به آفریقا فرستاده شوند.
تاس از قول دمیتری کونیایِف، رییس این شرکت نوشته شرکت مزبور در حال همکاری با سازمان ملل است تا برای ارسال رایگان بیش از ۲۶۲ هزار تن کودهای معدنی که در اروپا ضبط شده است، به آفریقا برنامه‌ریزی کند.
هلند روز جمعه گذشته ۱۱ نوامبر اعلام کرد که بنا به درخواست سازمان ملل اجازه ارسال یک محموله ۲۰ هزار تنی کود از روسیه به مالاوی در جنوب شرقی افریقا را صادر کرده است. این محموله به دلیل تحریم علیه یک فرد روسی که نامش ذکر نشده، در بندر روتردام ضبط شده بود.
شرط آزاد شدن این محموله این است که این فرد روس و شرکت روسی تحت تحریم هیچ درآمدی از این معامله کسب نکنند.
خبرگزاری تاس به نقل از کونیایف، رییس شرکت تولیدکننده کودهای معدنی نوشته این قرارداد برای صادرات کودهایی که در بنادر هلند، بلژیک و استونی مصادره شده‌اند معتبر است. او جزییاتی درباره مقادیر کودهای ضبط‌شده در هریک از این کشورها و نیز مقصد مشخص صادرات در آفریقا را ذکر نکرده است.