آرمان‌ملی: افت فشار و قطعي گاز به‌ويژه در بخش صنايع هر ساله مشکلي است که در آستانه فصل سرما با آن مواجه هستيم در حالي‌که از منابع غني انرژي برخورداريم؛ اما به‌گفته کارشناسان گويا مديريت مسئولان بر استفاده از سوخت مازوت در نيروگاه‌ها به‌جاي گاز يا ديگر منابع انرژي شکل گرفته که ارمغاني جز آلودگي هوا و کاهش ارزش افزوده و رشد منفي اقتصاد نخواهد داشت. اين درحالي است که کارشناسان معتقدند امسال نيز چون سال‌هاي گذشته شاهد دود و آلودگي ناشي از مصرف سوخت مازوت به‌دليل کمبود گاز و سوخت‌هاي پاک و مصرف مازوت در سايه صادرات گاز به کشورهايي مانند ترکيه خواهيم بود، اما نکته حائز اهميت اين است که تعداد توليدکنندگان مازوت به‌دليل ارزش پايين آن در جهان بسيار کم است و در اين ميان ايران و روسيه از بزرگ‌ترين توليد کننده‌هاي اين فرآورده نفتي در جهان محسوب مي‌شوند.
بي‌توجهي به جايگزيني سوخت مازوت
حامد فرنام؛ مشاور کميسيون انرژي اتاق بازرگاني در اين خصوص به «آرمان‌ملي» بيان داشت: ايران به‌عنوان يکي از توليدکنندگان برتر گاز در دنيا مطرح است و نگراني از نبود سوخت گاز در آستانه فصل سرما يا هدايت صنايع به مصرف سوخت‌هاي فسيلي چون مازوت فقط ناشي از مديريت مصرف انرژي در سطح کلان کشور است که با وجود منابع غني انرژي حتي گاهي ناچار به واردات گاز از خارج مي‌شويم. فرنام افزود: مدت‌هاست که هر ساله صحبت از کمبود انرژي در قالب‌هاي مختلف به‌ويژه گاز همزمان با سردي هوا مي‌شود اما با وجود اينکه فرصت زيادي براي بررسي مشکلات و انديشه‌کردن براي ارائه راهکار در اين خصوص داشتيم، اما هنوز هم هر ساله با اين چالش مواجهيم اين درحالي است که راهکارهاي مختلفي از سوي بخش خصوصي به منظور بهينه‌سازي مصرف سوخت ارائه مي‌شود، اما گويي اقبالي در اين خصوص وجود ندارد و فقط بايد شاهد دودسياه نيروگاه‌ها و مصرف سوخت مازوت در آنها باشيم. اين کارشناس اضافه کرد: درحال حاضر نياز به 50 ميليارد دلار سرمايه‌گذاري در صنعت گاز وجود دارد و براساس پيش‌بيني‌هاي صورت گرفته تا سال 1404 دچار تراز منفي در حوزه گار خواهيم شد که البته اين روند تا سال 1410 معکوس و بهبود مي‌يابد اين در حالي است که سياست‌هاي و برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته در اين خصوص به سمت مديريت مصرف بهينه انرژي گام بردارد و ميزان مصرف انرژي کاهش يابد، در غير اينصورت باز با چرخه نامطلوب قطع گاز صنايع و اجبار در مصرف مازوت و تخصيص سوخت گاز به خانوارها به‌عنوان قشر غيرمولد خواهيم بود که در پايان آورده‌اي جز عدم توسعه رشد اقتصادي و کاهش ارزش افزوده نخواهد داشت.
صادرات گاز و کمبود داخلي
مشاور کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی توضیح داد: صادرات گاز به کشور ترکیه در قالب قراردادهای طولانی‌مدت در حالیکه نیاز شدیدی به مصرف گاز داریم توجیهی ندارد و حل این معادله به قدری ساده است که بی‌توجهی به آن اندیشه ضربه‌زدن به پایه‌های صنعت به ذهن خطور می‌کند، چرا وقتی که شرکت‌های پتروشیمی به‌دلیل نبود گاز توانِ تامین خوراک خود را ندارند گاز را صادر کنیم و به‌راحتی از میزان ارزش افزوده حاصل از این رهگذر عبور می‌کنیم هر چند مسئولان در این حوزه پروژه‌ها و برنامه‌ریزی‌های خوبی کرده‌اند که البته در همان مرحله روی کاغذ مانده و عملیاتی نشده است.
او معتقد است: تشویق به سرمایه‌گذاری در فناوری انرژی، بهینه‌سازی مصرف سوخت و کاهش مصرف، اولویت‌بخشی به تامین سوخت صنایع داخلی از راهکارهای اصلی رفع بحران مصرف سوخت‌های فسیلی مانند مازوت در کشور محسوب می‌شود هر چند بخش خصوصی تاکنون بارها اعلام آمادگی برای حضور موثر در این عرصه کرده‌اند که مورد توجه قرار نگرفته است. فرنام توضیح داد: انجمن مصرف سوخت پیشنهاد داده است که شرکت‌های پتروشیمی آمادگی کامل دارند تا با تولید بخاری‌های درجه A و B و جایگزینی آنها با بخاری‌های پرمصرف با هدف کاهش مصرف گاز، امکان تخصیص گاز صرفه‌جویی شده به واحدهای فعال خود را فراهم کنند. این کارشناس ادامه داد: نبود مدیریت در زمینه مصرف صحیح سوخت و انرژی، ضمن اضمحلال منابع و ثروت ملی، منجر به افزایش دی‌اکسیدکربن و مونواکسیدکربن و در نتیجه گازهای گلخانه‌ای شده است. ضمن اینکه ایران از سال ۲۰۲۰ میلادی به‌دلیل پیوستن به پیمان کیوتو سالانه باید میلیاردها دلار مالیات بر تولید کربن را به جامعه جهانی پرداخت کند. او افزود: سرمایه‌ای که به‌نام یارانه در بین مردم توزیع می‌شود و می‌توانست صرف بهینه‌سازی مصرف انرژی کشور شود که در مدت ۴ تا ۵ سال منجر به کاهش ۴۰درصد مصرف سوخت کشور شود.
البته به‌همراه بهینه‌سازی برای حداقل یک میلیون نفر اشتغالزایی می‌کند و عامل بازگشت اصل این سرمایه از محل صرفه‌جویی به کشور نیز می‌شود و این در حقیقت یک بُرد همه‌جانبه است. اما رویکرد هر ساله استفاده از نفت‌سیاه باعث شد تا عیسی کلانتری، رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص ممنوعیت مصرف مازوت توسط نیروگاه‌ها براین عقیده باشد که تحریم‌ها باعث شده تا وزارت نفت نتواند مازوت تولیدی خود را صادر کند. برای همین انبار پالایشگاه‌ها پراز مازوت شده‌اند و بنابراین به ناچار نیروگاه‌ها دوباره به مازوت سوزاندن روی آورده‌اند و گرفتار آلودگی هوا شدیم. این گفته این مقام مسئول سابق در آن زمان واکنش‌های مختلفی را به‌دنبال داشت و زهرا نژادبهرام، عضو هیات‌رئیسه شورای شهر پنجم تهران و سیدآرش حسینی‌میلانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای پنجم شهر تهران از وضعیت آلودگی هوای تهران با وجود محدودیت‌های رفت‌وآمد؛ تعطیلی برخی مشاغل گلایه و تاکید کرده‌اند که با چه تدبیری به‌جای ساخت و ایجاد انبارهای جدید برای نگهداری مازوت از ریه‌های شهروندان به‌عنوان انبار مازوت استفاده می‌شود؟
نژادبهرام آن زمان گفته بود: به‌رغم تعطیلی دانشگاه‌ها، مدارس، آموزشگاه‌ها، همایش‌ها، سینماها و فعالیت‌های هنری و محدودبودن فعالیت بسیاری از اصناف و رسته‌های فعالیتی در سطح پایتخت، نیز شاهد آلودگی هوا هستیم. در حالیکه هر ساله تمرکز بر سهم ۸۰ درصدی منابع آلاینده متحرک و خودروها در بروز آلودگی هوا، بر ضرورت چاره‌اندیشی برای غلبه بر این موضوع بود، شیوع کرونا و اعمال محدودیت‌های جدی زمینه کاهش قابل توجه تردد و عبور و مرور را فراهم آورد،. وی بیان داشت: این در حالی است که معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط زیست سابق کشور معتقد بودند چون ظرفیت پالایشگاه‌ها از مازوت پر شده و به‌واسطه تحریم‌های بین‌المللی کسی خریدارشان نیست و مجبور هستیم تن بدهیم این مازوت‌ها را در شهرها بسوزانند و نکته قابل توجه دیگر آنکه خود ایشان اعلام کرده‌اند این است که آلایندگی ناشی از مازوت میزان مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا ۶ برابر افزایش می‌دهد.
فرياد محيط زيستي‌ها
اين وضعيت حتي داد فعالان محيط زيست را نيز بلند کرده است به‌طوري‌که محمد درويش؛ فعال و پژوهشگر محيط زيست در رابطه با معضل آلودگي هوا معتقد است: از آنجا که ظرفيت پالايشگاه‌ها از مازوت پر شده و کسي خريدارشان نيست مجبور هستيم تن بدهيم اين مازوت‌ها را در شهرها بسوزانند و به‌جاي اينکه تن به اين بدهيم که انبارهايي را بسازيم براي اينکه مازوت‌هاي اضافه را آنجا نگهداري کنيم، از ريه‌هاي مردم خود به‌عنوان انبار استفاده مي‌کنيم. اين پژوهشگر محيط زيست اضافه کرد: برخي‌ها مي‌گويند پول وجود ندارد و چون مشکل مالي است اين وضعيت را داريم درحاليکه اگر پول وجود ندارد چگونه 30 هزار ميليارد تومان براي طرح انتقال آب خزر درنظرگرفته شده و درحال تامين اعتبار است و يا اينکه چگونه210 هزار ميليارد تومان سرمايه هزينه انتقال آب به خراسان قرار است، اجرايي شود بنابراين ميلياردها تومان هزينه‌هايي که انجام مي‌شود و در رديف بودجه هم شاهد آن بوديم به راحتي قادر بود اين مشکل را مديريت کرده و اجازه رخ‌دادن چنين اتفاقاتي ندهند.