با وجود خشکسالی و کاهش بارندگی در سال زراعی گذشته در کشورمان، میزان تولید برنج با افزایش قابل توجهی نسبت به سال گذشته روبه‌رو شده و به نظر می‌رسد با برداشت مناسب این کالای اساسی در شمال کشور میزان تولید این محصول به 2 میلیون و 500 هزار تن رسیده است.
مصرف سرانه هر ایرانی 36 کیلوگرم است که در این صورت باید سالانه 3 میلیون و 60 تن برنج برای مصرف 85 میلیون ایرانی تأمین شود، این در حالی است که کارشناسان معتقدند42 کیلوگرم میزان مصرف سرانه درست برنج در کشورمان است که سالانه برای تأمین نیاز جمعیت کشور باید 3 میلیون و 570 هزار تن در کشور تأمین شود.
با این حال با توجه به تولید 2.5 میلیون تن برنج در کشورمان در سال‌جاری و واردات یک میلیون و 57 هزار تن از این کالای اساسی در 6 ماهه نخست سال قفسه فروشگاههای بزرگ و خرده‌فروشی‌ها پر از برنج است. طبیعتاً این میزان واردات و تولید سبب تنظیم بازار این محصول خواهد شد و به نظر می‌رسد تا پایان سال شاهد نوسان قیمتی در بازار برنج نخواهیم بود، از طرف دیگر طی چند ماه اخیر با توجه به افزایش عرضه، قیمت این محصول با کاهش 20 درصدی روبه‌رو بوده است.
قیمت‌های فعلی در بازار برنج
مشاهدات بازار نشان می‌دهد هم اکنون قیمت برنج هندی از حدود ۴۰ هزار تومانی که تا چند ماه پیش‌عرضه می‌شد به ۳۲ تا حداکثر ۳۵ هزار تومان کاهش داشته باشد و برنج پاکستانی نیز که بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان قیمت داشت وارد فاز کاهش قیمت شود، برنج تایلندی و اروگوئه‌ای نیز به ترتیب با قیمت 18 و 16 هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
با این حال به دلیل واردات یک میلیون و 57 هزار تن از این کالای اساسی، برنج در بازار با قیمت‌های پایین‌تری در بازار مصرف عرضه شود.
از طرف دیگر قیمت‌های برنج تولید داخل همانند طارم، دم سیاه و هاشمی 100 تا 110 هزارتومان عرضه می‌شود با این حال ارقام پرمحصول دیگر همانند شیرودی با قیمت کیلویی ۶۷ هزار تومان، فجر با قیمت کیلویی ۷۸ هزار تومان و ندا با قیمت کیلویی ۶۵ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
چنبره دلالان بر بازار برنج
با وجود افزایش واردات برنج و تولید کافی این محصول اما همچنان از نظر مردم قیمت برنج در بازار بالا است، این در حالی است کشاورزان و تولیدکنندگان این کالای اساسی معتقدند از طرفی هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی از جمله برنج افزایش یافته و از طرف دیگر دلالان با حضور بر سر مزارع شالیکاری شمال کشور نبض بازار را به دست گرفته‌اند. افزایش نظارت‌ها توسط سازمان‌های متولی و خرید توافقی وزارت جهاد کشاورزی با قیمت مناسب می‌تواند به حذف دلالان از این بازار منجر شده یا تأثیر آنها را در تعیین قیمت بشدت کاهش دهد.
شیب نزولی قیمت برنج در کشور
با این حال با توجه به عرضه برنج برداشت شده از مزارع شمال و افزایش واردات انتظار می‌رود قیمت‌ها با کاهش روبه‌رو شود به طوری که در این خصوص رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌وگو با «ایران» اظهار کرد: قیمت برنج اعلا در بازار هم اکنون 90 تا 110 هزار تومان است ولی انتظار می‌رود با افزایش تولید و واردات این محصول کاهش 20 درصدی را به خود ببیند. وی با بیان اینکه عرضه این محصول نسبت به تقاضا افزایش یافته است، افزود: هم اکنون قیمت برنج هندی و پاکستانی با کاهش 5 درصدی و برنج ایرانی با کاهش 15 درصدی در بازار روبه‌رو شده‌اند ولی انتظار داریم برنج داخلی 5 درصد دیگر نیز کاهش قیمت داشته باشد.
وضعیت تولید برنج در سال جاری
بنابر آمار اعلامی انجمن تولیدکنندگان برنج در سال ۹۹ به سبب شرایط مساعد اقلیمی ۲ میلیون و ۴۵۰ هزارتن برنج تولید شد با این حال در سال 1400 میزان تولید به یک میلیون و 800 هزار تن رسید که همین امر بازار داخل را با کمبود شدیدی روبه‌رو کرد. با این حال در یک سال اخیر در دولت سیزدهم میزان تولید بیش از 20 درصد افزایش یافت و به 2 میلیون و 500 هزار تن رسید به همین دلیل بازار این محصول در وضعیت فعلی در آرامش به سر می‌برد.
تولید به حدود 2 میلیون و 500 هزار تن رسید
وزارت جهاد کشاورزی میزان تولید برنج در کشور را 2 میلیون و 500 هزار تن اعلام کرده است، بنابراین میزان تولید این کالای اساسی نسبت به سال گذشته افزایش 30 درصدی را به خود دیده است.
مجری طرح برنج وزارت جهاد کشاورزی میزان تولید برنج در سال‌جاری را فراتر از 2 میلیون و 400 هزار تن دانست و افزود: این حجم تولید نسبت به میانگین سال‌های تولید نرمال حدود 20 درصد افزایش تولید دارد و نسبت به سال گذشته که میزان تولید کمتر از نرمال بوده است حدود 30 درصد افزایش تولید دارد.
جمیل علیزاده‌شایق، دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج درخصوص وضعیت تولید این کالای اساسی می‌گوید: شرایط مناسب بارش در استان‌های شمالی، تأمین آب مورد نیاز برنج و انگیزه کشاورزان به دلیل گرانی محصول به کشت دوم، منجر به افزایش تولید محصول شده است. به گفته وی، برآورد‌ها حاکی از آن است که تولید برنج کشت اول و دوم به ۲ میلیون و 500 هزار تن برسد. علیزاده‌شایق تصریح کرد: امسال تولید بر خلاف آنچه تصور می‌شد در مازندران، گیلان و گلستان خوب بوده است؛ یعنی در شمال کشور بارندگی‌های مورد نیاز بارید و به این ترتیب تولید افزایش داشت. دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج افزود: با توجه به مناسب بودن وضعیت تولید،امسال در مجموع ۲میلیون و ۲۵۰ هزار تن تولید کل کشور بود.
وی تأکید کرد: از سوی دیگر وزارت جهاد کشاورزی معتقد است کشت دوم هم حدود ۲۰۰ هزار تن به آن ۲میلیون و ۲۵۰ هزار تن اضافه کرده است. به این ترتیب ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار تن کشت اصلی و کشت دوم داشته‌ایم.
راهکارهای کاهش هزینه‌های تولید شالیکاران
از طرف دیگر راهکارهای زیادی برای کاهش هزینه‌های تولید برنج وجود دارد به طوری که وزارت جهاد کشاورزی با کاهش 45 درصدی نرخ خرید کود و سم به‌دنبال کاهش هزینه‌های کشاورزان است. ورود مکانیزاسیون و ماشین‌آلات کشاورزی نوین برای کشت و زرع برنج نیز می‌تواند در این امر مثمرثمر باشد به طوری که در این خصوص عنایت‌الله بیابانی، قائم مقام خانه کشاورز معتقد است که برای کاهش هزینه‌های تولید برنج باید ماشین‌آلات را جایگزین کنیم، به عبارت دیگر مکانیزاسیون باید دربخش برنج کاری چه در بخش نشا و چه در بخش برداشت به کمک کشاورزان بیاید چون یکی از هزینه‌های گزاف فعلی هزینه‌های کارگری است. با این حال به نظر می‌رسد برای افزایش سود کشاورزان و کاهش هزینه‌های تولید نیز آنها باید به سمت کشت ارقام پربازده بروند به طوری که با حمایت وزارت جهاد کشاورزی هم اکنون بسیاری از مزارع سه استان شمالی به زیر کشت این ارقام رفته است.
افزایش تولید ارقام پربازده برنج
ندا، فجر و شیرودی سه رقم برنج پربازده هستند که دولت از کشت آنها حمایت کرده و خرید توافقی آنها را در دستور کار خود قرار داده است. از طرف دیگر طبیعتاً با افزایش سطح زیر کشت برنج و تولید بیشتر این محصول، هزینه‌های کشاورزان به مراتب کاهش می‌یابد به همین منظور از سال گذشته تاکنون وزارت جهاد کشاورزی زهکشی اراضی شمال کشور را به اجرا در آورده است تا در سال‌های آینده شاهد خودکفایی در تولید این محصول و افزایش سود کشاورزان باشیم.