پایین آمدن قیمت‌های جهانی از دلایل عمده‌ای محسوب می‌شود که باعث شد قیمت روغن مصرفی در روند نزولی قرار بگیرد. این پیش‌بینی بود که قبلاً هم انتظار آن می‌رفت، زیرا حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و صفر شدن قاچاق روغن به خارج از کشور نیز در کاهش قیمت تأثیر‌گذار بود، به‌رغم آنکه بعد از اصلاح ارز ترجیحی بارها اخبار نادرستی از احتمال افزایش سرسام‌آور و مهارنشدنی قیمت روغن در ماه‌های آتی نشر پیدا کرده بود.
بر همین اساس هم به تازگی مدیرعامل شرکت تعاونی فرآوری روغن و دانههای روغنی اعلام کرده است: «همزمانی ریزش قیمت روغن در بازارهای جهانی با رفع موانع صادرات روغن از مالزی و اندونزوی با تسهیل روند صادرات روغن آفتابگردان از روسیه و اوکراین، دست‌به‌دست هم داده تا شاهد کاهش قیمت روغن خام در بازار جهانی باشیم.» علیرضا شرفی، تقاضا برای خرید روغن در بازار داخلی را کاهشی دانست و توان خرید مردم، افزایش تولید، توزیع کالا و اطمینان مصرف‌کنندگان از تداوم تأمین این کالا را در میزان مصرف و تقاضای این محصول مؤثر دانسته است.
در هفته‌های گذشته نیز حسین فرهیدزاده، سرپرست سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان خبر از آغاز روند کاهشی قیمت ۱۰۰ قلم کالای شاخص مصرفی مردم داده و آن را تحت تأثیر تغییرات بین‌المللی عنوان کرده بود.
بر اساس اظهارات فرهیدزاده، کاهش قیمت روغن خوراکی را نیز باید در فهرست روند کاهشی قیمت 100 قلم کالای اساسی عنوان کرد.
نرخ انواع روغن در بازار داخلی
قیمت انواع روغن مصرفی در بازار حدود ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است. اظهارنظر محمد قربانی معاون وزیر جهاد کشاورزی هم مؤید کاهش ۱۰ درصدی قیمت انواع روغن‌های خوراکی و کاهش ۱۵ درصدی روغن‌های صنف و صنعت است. حالا و بر اساس گزارش‌های میدانی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشی‌ها روغن‌نباتی ۵ کیلویی ۳۶۵ هزار تومان، روغن جامد کوچک ۷۰ هزار و ۴۰۰ هزار تومان، روغن مایع ۸۱۰ گرمی ۵۹ هزار و ۴۰۰، روغن مایع ۹۰۰ گرمی سرخ‌کردنی ۶۲ هزار و ۵۰۰ تومان است.
این در حالی است که در پی اصلاح نظام یارانه‌ای قیمت مصوب برای مصرف‌کنندگان روغن مایع آفتابگردان ۸۱۰ گرمی پخت و پز ۶۳ هزار تومان و روغن مایع ۸۱۰ گرمی سرخ‌کردنی ۶۲ هزار تومان تعیین شده بود.
قیمت روغن سرخ‌کردنی صنعتی وزن ۱۶ کیلوگرم قیمت قدیم یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود که اکنون با قیمت جدید ۹۰۰ تا ۹۱۸ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی با قیمت قبلی ۱۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان اکنون با قیمت ۱۰۵ هزار تومان، روغن پخت و پز با قیمت قبلی ۱۱۵ هزار و ۱۰۰ تومان به قیمت ۱۰۷ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی با قیمت قبلی ۲۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان به قیمت جدید ۱۹۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.
طبق آمارهای موجود قیمت جهانی هر تن روغن خام پالم در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ حدود ۱۷۰۰ دلار بود که در شهریورماه به ۹۰۰ دلار رسید. همچنین قیمت جهانی هر تن روغن سویا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ حدود ۱۸۰۰ دلار بود که در شهریورماه به ۹۰۰ دلار رسید که کاهش حدود ۴۰ درصدی قیمت‌های جهانی روغن را نشان می‌دهد.
افت 4.7 درصدی تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها در مهرماه
طبق اعلام مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنیها و دخانیات» با کاهش ٤.٧ واحد درصدی به ٧٠.٧ درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ٠.٧ واحد درصدی به ٣٦.١ درصد رسیده است. تغییر قیمت‌ها در ماه مهرماه در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنیها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «میوه و خشکبار» و گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» (مرغ ماشینی) است، اما در همین ماه گروه «روغن‌ها و چربی‌ها» که شامل روغن‌نباتی جامد و روغن مایع می‌شود، نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته است.
طبق آمارها سالانه ۱.۵ میلیون تن روغن خام در کشور مورد نیاز است که بر اساس آمار شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران، اکنون ظرفیت ذخیره‌سازی روغن خام کشور در بخش خصوصی و دولتی بالغ بر یک میلیون و ۲۵۳ هزار تن است و اخیراً نیز با افزایش ۱۲۵ هزارتنی ظرفیت ذخیره‌سازی، مجموع ظرفیت ذخیره روغن خام کشور به یک میلیون و ۳۷۸ هزار تن خواهد رسید.
سود بازرگانی واردات روغن خام و دانههای روغنی صفر شد
در کنار افت قیمت در بازارهای جهانی، با دو اقدام دولت در حوزه گمرکی و مالیاتی یعنی کاهش مالیات بر ارزش‌افزوده و حذف سود بازرگانی شاهد افت قابل توجه قیمت در بازار روغن شدیم. دولت بعد از اصلاح ارز ترجیحی و ضرورت تأمین امنیت غذایی جامعه و جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی ازجمله روغن و برنج که بخش عمده‌ای از آنها از طریق واردات به کشور وارد می‌شوند، تصمیم گرفت مالیات بر ارزش افزوده روغن را از ۹ درصد به یک درصد برساند.
در همین راستا مدیرکل دفتر واردات گمرک، در بخشنامه‌‌‌ای به گمرکات اجرایی سراسر کشور، نرخ اخذ مالیات ارزش افزوده برای واردات کالاهای اساسی از قبیل گندم، برنج، دانههای روغنی، انواع روغن خام، گوشت مرغ، گوشت قرمز و... را معادل یک درصد اعلام و ابلاغ کرد.
علاوه‌بر بخشنامه گمرک، ابلاغ مصوبات ستاد تنظیم بازار در خصوص صفر شدن سود بازرگانی برای واردات روغن خام و دانه روغنی و نیز معافیت از محدودیت سقف و سابقه در واردات روغن خام و کاهش قیمت روغن خوراکی در سراسر کشور نیز تأثیر مثبتی در کاهش نرخ روغن داشته است. ابلاغ مصوبه تنظیم بازار در خصوص صفر شدن سود بازرگانی روغن و دانههای روغنی اقدامی مؤثر در رفع مشکلات واحدهای تولیدی روغن بود که هماهنگی‌های لازم را برای کاهش قیمت برای انواع روغن‌های خوراکی با تولیدکنندگان این حوزه فراهم آورد. بر همین اساس مهدی برادران معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به دستور وزیر صمت برای کاهش قیمت انواع روغن نباتی اعلام کرده بود دستورالعمل کاهش قیمت انواع روغن‌نباتی از روز هشتم مرداد برای تمام کارخانجات روغن کشور لازم‌الاجرا شده بود.
دولت با هدف حمایت از مردم و مصرف‌کنندگان بعد از اصلاح ارز ترجیحی، کارخانجات را ملزم به کاهش قیمت روغن کرد و اعلام کرد با هر واحدی که از این دستورالعمل پیروی نکند برخورد خواهد کرد.
حالا و بعد از اصلاح ارز 4200 تومانی، پیگیری جدی برای آزادسازی صادرات روغن در دست اقدام است و دیگر نگرانی بابت صادرات روغنی که مواد اولیه آن یارانه‌ای بود، وجود ندارد. در این شرایط صادرات روغن علاوه‌بر پوشش بازارهای خارجی، می‌تواند با تأمین سود مورد نیاز صنایع روغن به رقابتی شدن آنها در داخل هم کمک کند. از سوی دیگر اصلاح ارز ترجیحی باعث کاهش قاچاق و تقاضا شد و همین مسأله به ایجاد بازار رقابتی بین شرکت‌های تولیدکننده منجر شده است. اگرچه نرخ فعلی روغن مصرفی کاهش حدود 15 درصدی داشته است اما می‌تواند برای مصرف‌کنندگان رضایتبخش باشد و در عین حال بر کاهش میزان مصرف آنها اثرگذار گردد.