در شرایطی که مسئولان بانکی می‌گویند برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نداریم، مشاهدات میدانی از برخی شعب بانک صادرات در روند پرداخت تسهیلات بیانگر این است که متقاضیان حداقل باید دو ماه سپرده بگذارند تا بتوانند ۱۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان بسته به میانگین آن سپرده، وام بگیرند.
در پی ممنوعیت بلوکه کردن بخشی از مبلغ وام و همچنین سپرده گذاری بدون سود برای دریافت تسهیلات، عملکرد بانک‌ها در این راستا و رعایت این بخشنامه مورد بررسی قرار گرفته که دراین گزارش به طور نمونه شرایط وام دهی از سوی بانک صادرات و چگونگی برخورد این بانک با بخشنامه مربوطه رصد شده است.
بر اساس مشاهدات میدانی از برخی شعب بانک صادرات، این بانک برای پرداخت تسهیلات خرد، مبلغی از وام را بلوکه نمی کند. اما پرداخت وام مشروط به سپرده گذاری است که این سپرده برای حداقل مدت دو ماه باید نزد بانک باشد، البته به آن سود تعلق می گیرد و متقاضی زمان دریافت وام می تواند سپرده خود را پس بگیرد؛ لذا این شرایط خارج از بخشنامه اخیر بانک مرکزی نیست. اما در مجموع مسئولان بانکی تاکید دارند که برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نباید داشته باشیم.
طبق بررسی میدانی از برخی شعب بانک صادرات، این بانک سه طرح برای پرداخت تسهیلات به مشتریان خود دارد که شامل طرح‌های میثاق، صدر و سنا می‌شود.
طرح صدر به دو صورت است که در طرح «صدر ۱» با سپرده سرمایه‌گذاری یکساله، نرخ سود علی‌الحساب ۱۶ درصد و حداقل مبلغ برای افتتاح حساب ۵۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت می‌شود و شرایط لازم برای وام‌دهی از طریق طرح «صدر ۲» با سپرده‌گذاری دو ساله، نرخ سود علی‌الحساب ۱۸ درصد و حداقل مبلغ برای افتتاح حساب ۱۰۰ میلیون تومان است.
علاوه بر این، پرداخت تسهیلات از طریق طرح «میثاق» بانک صادرات بدین صورت است که برای اشخاص حقیقی امکان دریافت تسهیلات با نرخ ۹ درصد، ۹۰ درصد معادل موجودی تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان با اقساط ۳۶ ماهه وجود دارد.
اشخاص حقوقی نیز برای دریافت وام از طریق طرح «میثاق» می‌توانند با نرخ هفت درصد به میزان ۲۰۰ درصد معدل موجودی با اقساط ۲۴ ماهه وام بگیرند.
البته مشاهدات از برخی شعب بانک صادرات بیانگر این است که در حال حاضر فقط طرح سنا برای پرداخت وام اجرا می‌شود.
طرح «سنا» که فعلا در اغلب شعب این بانک اجرا می شود، اینگونه است که نرخ سود تسهیلات از این محل ۱۰ تا ۱۸ درصد و اقساط آن ۱۸ تا ۶۰ ماهه است که پرداخت تسهیلات بعد از دو ماه سپرده‌گذاری تا ۱۰۰ درصد معدل موجودی انجام می‌شود.
در جزئیات این طرح آمده است که یکی از مزیت‌های آن نسبت به سپرده‌های سرمایه‌گذاری ماه شمار این است که نحوه محاسبه میانگین موجودی و کسب امتیاز دریافت تسهیلات در این طرح به‌صورت روزشمار بوده و مشتری امکان واریز و برداشت و انجام امور روزانه مالی خود را خواهد داشت.
از سوی دیگر، حداقل مبلغ جهت افتتاح سپرده کوتاه مدت سنا ۱۰۰ هزار تومان است که حداقل معدل میانگین جهت محاسبه امتیاز دریافت تسهیلات ۱۰ میلیون تومان است و امکان واریز و برداشت از حساب میسر خواهد بود.
مبنای دوره سپرده‌گذاری برای بهره‌مندی از امتیاز تسهیلات، حداقل دو ماه خواهد بود که بعد از طی کردن حداقل مدت ماندگاری (دو ماه) معادل ۱۰۰ میانگین موجودی، تسهیلات قابل پرداخت است.
در این زمینه، یکی از کارمندان شعب بانک صادرات می‌گوید که در طرح سنا، دو ماه سپرده در بانک می ماند و بعد از این مدت متقاضی به میزان آورده خود وام می گیرد؛ به طور مثال اگر ۲۰۰ میلیون تومان طی دو ماه سپرده شود، پس از این مدت متقاضی می تواند سپرده خود را برداشت و معادل ۲۰۰ میلیون تومان نیز از بانک وام بگیرد.
البته میزان پرداخت سود به این سپرده ۹.۵ درصد است اما میزان پرداخت سود به سپرده های دیگر ۱۸ درصد است.
نکته مهم در این زمینه این است که حداقل مبلغ تسهیلات قابل پرداخت از این محل ۱۰ میلیون تومان و حداکثر ۲۰۰ میلیون تومان است که دوره بازپرداخت اقساط و ضرایب پرداخت تسهیلات به شرح جدول زیر است:
بنابراین، بانک صادرات در شرایطی بر اساس میانگین حساب، وام می‌دهد که مسئولان بانکی می‌گویند برای پرداخت تسهیلات خرد، شرط بررسی میانگین یا معدل مانده حساب نداریم و بانک‌ها نباید این کار را انجام دهند.