تقریبا سر هر کوچه یک بقالی یا سوپرمارکت محلی به‌چشم می‌خورد و تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شعبات آنها به‌طور مداوم در حال افزایش است. از آن‌طرف دو فروشگاه‌های آنلاین بزرگ، شهرت و آبرویشان را به‌خطر انداخته‌اند و پنجه در‌پنجه هم رقابتی سخت را دنبال می‌کنند. تمام این تلاش‌ها برای به‌دست آوردن سهم بیشتری از کیک حداقل ۶۲۰ هزار میلیارد تومانی است که به‌عنوان اندازه بازار کالا‌های سوپرمارکتی در سال گذشته یاد می‌شود.
شاید پیش خودتان لبنیات، نوشیدنی، تنقلات، سیگار و... را چندان جدی نگیرید، اما آمار‌ها می‌گویند در سال گذشته ۲۳ میلیون دلار پول برای فروش چنین محصولاتی در کشور دست به‌دست چرخیده. آمار‌ها می‌گویند تنوع کالا‌های سوپرمارکتی به حدود ۱۶۱ هزار مورد می‌رسد، هزار و ۴۰۰ برند ایرانی در تولید نوشابه، آبمیوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا با هم رقابت می‌کنند و شاهد جدال ۵۰۰ برند در بخش لبنیات هستیم.
شماره یک | محبوب‌ترین کالای سوپرمارکتی چیست؟
انواع لبنیات و بستنی با سهم ۱۹ درصدی، بیشترین فروش را در سوپرمارکت‌ها به‌خود اختصاص می‌دهند. مشتریان سوپرمارکت‌های آنلاین، بیشتر شیر را در سبد خرید خود جا می‌دهند و از هر ۱۰۰ هزار تومان خرید، حتما پنج هزار تومان آن برای شیر هزینه می‌شود.
شیر همچنین در خرید‌های حضوری سهم بالایی از نظر مبلغ به‌خود اختصاص می‌دهد. پنیر رتبه سوم را دارد و از هر ۱۰۰ قلم کالای فروخته شده، ۹ قلم آن بستنی و فالوده است. با این حال سیگار پرفروش‌ترین محصول از نظر مبلغ خرید است. از هر ۱۰۰ هزار تومان خرید، تقریبا شش هزار تومان آن به سیگار اختصاص دارد.
نام کیک و کلوچه، شیر، بیسکوییت و ویفر، چیپس و پفک، سیگار، آدامس، پاستیل و شکلات، نوشابه، نان، آب‌معدنی، آبمیوه، تخم‌مرغ، پنیر، ماست و کره هم در فهرست ۱۵ محصول محبوب سوپرمارکتی از نظر تعداد به‌چشم می‌خورد. به‌طور کلی ۲۰ درصد خرید‌های سوپرمارکتی در تهران و ۱۸ درصد حجم خرید در شهرستان‌ها، به شیر اختصاص دارد. از هر هزار کالایی که پارسال در سوپرمارکت‌های کشور به‌فروش رسید، ۶۸ مورد شیر بوده.
بازار لبنیات در ایران بیش از ۵۰۰ بازیگر دارد. بین تولیدکنندگان ماست، کاله با سهم ۳۵ درصدی، به‌عنوان بازیگر اصلی به‌حساب می‌آید و برند‌هایی مثل پگاه، هراز، میهن و دامداران را در تعقیب خود می‌بیند. در شمال، مرکز، شرق و غرب تهران، ماست ماهشام موفق شده نام خود را کنار کاله جزو برند‌های محبوب قرار دهد و در مناطق جنوبی شهر، بازار بین کاله و دامداران تقسیم می‌شود. رقابت اصلی در گروه لبنیات و بستنی بین کاله، میهن، پگاه، دامداران، رامک، دومینو، پاک، هراز، ماهشام است.
شماره دو | کدام برند‌ها در سوپرمارکت شانس بیشتری دارند؟
هزار و ۴۰۰ برند در ایران نوشابه، آبمیوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا تولید می‌کنند و از هر هزار کالایی که در سوپرمارکت‌های سراسر کشور به‌فروش می‌رسد، ۴۲ مورد نوشابه است. بین تولیدکنندگان آبمیوه، سن ایچ برتری محسوسی دارد و سان‌استار و رانی رتبه‌های دوم و سوم را مال خود کرده اند. نوشیدنی با سهم ۱۷ درصدی، دومین کالای محبوب است. بین تولیدکنندگان نوشابه، آبمیوه و سایر نوشیدنی‌ها، جنگ بین کوکاکولا، پپسی، سن‌ایچ، هایپ، عالیس، سان استار، ایستک، نسکافه، رانی، نستله است.
تنقلات، پس از لبنیات و نوشیدنی، جایگاه سوم محبوبیت در سوپرمارکت‌ها را دارد. چی‌توز و مزمز بازار چیپس و پفک را بین خودشان تقسیم کرده‌اند. سه بایگری اصلی بازار کیک و کلوچه و بیسکوییت، شیرین عسل، مینو، نظری هستند؛ و رقابت در حوزه فروش چای و برنج بین گلستان و طبیعت در جریان است. درست عین مهرام و دلپذیر که برای فروش بیشتر سس از سروکول هم بالا می‌روند یا شیبا، فرمند که تولیدکننده محصولاتی مثل پاستیل و شکلات هستند.
برند‌های برتر در فروش شوینده و بهداشتی، اکتیو، مای بیبی، پرسیل، مولفیکس، پریل و سافتلن بوده‌اند. از دیگر دوقطبی‌های حاضر در سوپرمارکت‌ها باید به نان سحر و سه‌نان اشاره کنیم. همین‌طور لادن و اویلا در بخش روغن و نامی‌نو و الیت که غذا‌های آماده می‌فروشند. در بخش فروش تخم‌مرغ، تلاونگ از نظر تعداد فروش رقیب ندارد.
بیشتر بدانید | حجم فروش برخی محصولات در سوپرمارکت‌ها با تغییر فصل بالا و پایین می‌شود. مثلا فروش سیگار در بهار بیشتر است، اما هرچقدر هوا رو به‌گرمی می‌رود از میزان فروش آن کاسته می‌شود. گرمای هوا ظاهرا دل خریداران سیگار را می‌زند و فروش سیگار تا فروردین سال بعد، رونق پیدا نمی‌کند. فروش تخم‌مرغ به‌شکل سنتی با افزایش دما و گرمای هوا کاهش پیدا می‌کند. بیشترین میزان فروش تخم‌مرغ را در ماه‌های مهر و آبان شاهد هستیم. دقیقا وقتی که ملت تازه از شر تابستان خلاص شده‌اند و احتمالا صبح‌ها دلشان هوس نیمرو و املت می‌کند.
فروش بستنی و فالوده هم براساس تقویم تغییر می‌کند؛ بیشترین حجم فروش بستنی و فالوده در خرداد و تیر رقم می‌خورد، اما در آبان، آذر، دی و بهمن مردم کمتر سمت بستنی‌های موجود در یخچال سوپرمارکت‌ها می‌روند. فروش نوشابه و آبمیوه چنین وضعیتی را تجربه می‌کند. در فصل سرد، فروش آدامس و پاستیل و شکلات و چیپس و پفک رونق می‌گیرد. روند فروش ماست و پنیر در تمام طول سال تقریبا یکسان است
شماره سه | مردم در تهران بیشتر چه می‌خرند؟
اگر تهران را به سه نقطه تقسیم کنیم، مردم شمال تهران (مناطق یک، دو و سه شهرداری) در مراجعه به سوپرمارکت، به‌ترتیب سیگار، شیر، پنیر، آدامس، پاستیل، شکلات و ماست را در سبد خرید خود قرار می‌دهند. در خرید‌های آنلاین ترکیب این سبد عوض می‌شود و به شیر، پنیر، سبزی، صیفی‌جات، ماست، آدامس و پاستیل تغییر پیدا می‌کند. در این مناطق پایتخت هر سبد خرید به‌طور متوسط از ۴.۸ آیتم تشکیل شده و ارزش هر سبد به‌طور میانگین ۷۴ هزار تومان است.
گروه دوم از مناطق مرکزی شهر و شرق و غرب تهران تشکیل شده است. در خرید‌های حضوری سبد ساکنان این مناطق بیشتر از سیگار، شیر، ماست، بستنی، فالوده و پنیر تشکیل می‌شود در حالی که موقع سفارش آنلاین آنها بیشتر شیر، پنیر، چیپس، پفک و بستنی برمی‌دارند. در خرید‌های حضور هر سبد به‌طور متوسط از ۴.۱ قلم کالا تشکیل شده و ارزش هر سبد به‌طور متوسط ۵۶ هزار تومان برآورد می‌شود.
گروه سوم را ساکنان جنوب تهران تشکیل می‌دهند، یعنی افرادی که در مناطق ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ سکونت دارند. در نقاط هر سبد خرید سوپرمارکتی به‌طور متوسط از ۳.۳ کالا تشکیل شده و ارزش تقریبی هر سبد به ۳۰ هزار تومان می‌رسد. تقریبا ۶۰ درصد کمتر از متوسط ارزش سبد خرید‌های سوپرمارکتی در شمال شهر. مردم قسمت‌های جنوبی شهر در مراجعه حضوری به سوپرمارکت‌های بیشتر شیر، بستنی، چیپس و پفک، سیگار و آدامس و پاستیل برمی‌دارند و در خرید‌های آنلاین به‌ترتیب سراغ چیپس و پفک، بستنی، شیر، چای و پنیر می‌روند.
شماره چهار | تفاوت برند‌های محبوب تهران و بقیه کشور چیست؟
شرکت میهن بیشترین حضور تعدادی را در بازار سوپرمارکتی دارد و از آن طرف با سهم فروش ۹۱ درصدی روبرو است. این فاکتور نشان می‌دهد میزان برگشتی آنها پایین است. شیرین‌عسل، کاله، چی‌توز، مزمز، مینو، دومینو، پگاه، کوکاکولا و وینستون نیز چنین موقعیت غبطه‌برانگیزی میان تولیدکنندگان محصولات سوپرمارکتی دارند.
بین برند‌های تولیدکننده نوشابه، پرنده شانس روی دوش کوکاکولا نشسته و آنها چه در تهران، چه در کلانشهر‌ها و چه در شهرستان‌ها انتخاب اول هستند. کاله در فروش پنیر، هایپ در فروش نوشیدنی انرژی‌زا، وینستون در فروش سیگار، اکتیو در فروش محصولات مراقبت از صورت و بدن و چی‌توز در فروش چیپس و پفک همین وضعیت را دارند، اما فروش شیر واقعا رقابتی است؛ در تهران ماهشام رتبه اول را دارد، ولی در کلانشهر‌ها و شهرستان‌ها غایب است و جایگاه اول را تقدیم پگاه و کاله می‌کند.
در بخش فروش تخم‌مرغ، سهم برند مروارید در تهران بیشتر است و در کلانشهر‌ها به نام پارسی‌رنگ برخورد می‌کنیم، اما در شهرستان‌ها تلاونگ پرفروش است. در فروش بیسکوییت و ویفر، مینو حرف خود را در تهران به کرسی می‌نشاند، اما رقابت فروش را در کلانشهر‌ها و شهرستان‌ها را به رقیب خود یعنی شیرین عسل می‌بازد.
مشابه این اتفاق را بین برند‌های تولیدکننده شستشوی سطوح شاهد هستیم. دامستوس تهران را به قلمرو خود تبدیل کرده، اما در کلانشهر‌ها و شهرستان‌ها سهم اکتیو پررنگ‌تر است. خمیردندان اورال‌بی در تهران بیشتر مشتری دارد، ولی در کلانشهر‌ها و شهرستان‌ها، بخت و اقبال را برند سیگنال همراه است.
پنبه‌ریز به‌عنوان تولیدکننده محصولات مخصوص مراقبت و بهداشت زنان، در تهران و کلانشهر‌ها اول است، اما در شهرستان‌ها قافیه را به برند تافته می‌بازد. رقابت بین برند‌های فعال حوزه مراقبت و آرایش مو رسما نفسگیر است. در تهران برند داو اول است. در کلانشهر‌ها کاسپین روی سکوی نخست ایستاده و پرژک برند محبوب مردم در شهرستان‌ها به‌حساب می‌آید./ فرارو