در حالی که میلیون ها کسب وکار اینترنتی در انتظار رفع محدودیت ها هستند اظهارات متناقض وزیر ارتباطات درباره ادامه یا رفع فیلترینگ اینستاگرام و پلتفرم ها کاربران فضای مجازی را سردرگم کرده است؛ آمارها دراین باره چه می گوید؟
«محدودیت واتس اپ و اینستاگرام همیشگی است؟» اظهارات متناقض و مبهم وزیر ارتباطات درباره احتمال دایمی بودن این محدودیت ها بر بلاتکلیفی کاربران و کسب و کار ها افزوده است. این درحالی است که وزیر کشور پیشتر محدودیت ها را موقتی دانسته و رفع آن را موکول به پایان ناآرامی ها کرده بود. محدودیت‌های ایجاد شده برای اینترنت، کاهش سرعت آن و فیلترینگ پلتفرم های فضای مجازی طی دو سه هفته گذشته وضعیت کسب و کارها را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. از چندسال گذشته به هر دلیلی بسیاری از کسب و کارها پیوند زیادی با فضای مجازی خورده اند و فیلترینگ اینستاگرام و واتس اپ باعث شده میلیون ها کسب و کار با مشکلاتی مواجه شوند.
در این شرایط، بسیاری از فعالان و کاربران فضای مجازی منتظرند تا ببینند محدودیت اینترنت و فیلترینگ چه زمانی رفع می شود و گمانه زنی های بسیاری هم درباره ادامه یا رفع آن منتشر شده است. روز گذشته و درحالی که بسیاری از رسانه ها به نقل از وزیر ارتباطات، خبر از فیلترینگ دایم اینستاگرام و واتس اپ دادند، اما عیسی زارع پور در گفت و گویی این خبر را تکذیب و اظهار کرد: برنامه ای برای فیلترینگ این پلتفرم وجود نداشته و ندارد. وزیر ارتباطات البته کمی بعد اصلاح مجددی در حرف هایش داشت و گفت: این موضوع در اختیار نهادهای ذی صلاح دیگری است! سخنانی که بر سردرگمی و بلاتکلیفی کسب و کارهای اینترنتی افزوده است.
تجدیدنظر درباره ادامه فعالیت اینستاگرام؟
طی روزهای گذشته بسیاری از کاربران فضای مجازی با استفاده از فیلترشکن ها به سختی توانستند وارد پلتفرم های خارجی شوندو این موضوع همچنان ادامه دارد. وزیر ارتباطات دیروز در پاسخ به این سوال که آقای رئیسی در دوران رقابت های انتخاباتی گفته بود مسدود کردن و بستن پلتفرمی که کسب‌وکار مردم روی آن است، در دستور نخواهد بود، اظهار کرد: «در قواعد اینستاگرام، خرید و فروش سلاح ممنوع است، دعوت به آشوب ممنوع است، اگر چنین چیزی در آمریکا اتفاق بیفتد، حتما برخورد می‌کنند. اکانت رئیس جمهور مستقر را برای امنیت ملی‌شان به صورت دایمی مسدود کردند. وقتی خطوط قرمز کشور و خودش را رعایت نمی‌کند- قواعدی که ما با فرض این که به این قواعد احترام می‌گذارد اجازه فعالیت دادیم، وقتی آن ها را زیر پا می‌گذارد- ممکن است [در سیاست] فعالیت این پلتفرم در داخل کشور تجدید نظر شود، مجوزی که به هر کسی داده می‌شود، ابدی نیست و به رعایت قوانین و مقررات بستگی دارد، البته تصمیم‌گیر در این حوزه من نیستم. مراجع دیگر هستند.»
زارع‌پور در پاسخ به این شایعه که گفته می‌شود وزارت ارتباطات از قبل تصمیم داشته در مهر ماه، اینستاگرام را مسدود و به جای آن از روبیکا استفاده کند، گفت: «ما چنین برنامه از پیش طراحی شده‌ای نداشتیم اما در وزارت ارتباطات وظیفه‌مان این است ظرفیت‌هایی که می‌توانند مشکل کشور را در بخش‌های گوناگون حل کنند، تقویت کنیم». او ادامه داد: «شما ملاحظه می‌کنید در زمینه خرید و فروش کسی از ای‌بی و آمازون استفاده نمی‌کند. پلتفرم‌های داخلی باکیفیت وجود دارد و مردم استفاده می‌کنند. در حوزه بیمه و جابه‌جایی مسافر و... پلتفرم‌ها بومی هستند. این حاصل مسیری چند ساله است که در کشور طی شده و در بخش‌های دیگر هم می‌تواند چنین اتفاقی بیفتد که نیاز کسب‌وکارها به پلتفرم‌ها در داخل کشور تامین شود. در عین حال که ما تلاش می‌کنیم محدودیت‌های خارجی برطرف شود، تلاش می‌کنیم ظرفیت‌های داخلی هم تقویت شود.»زارع‌پوردر عین حال در پاسخ به این پرسش که با این سخنان آیا می‌توان چنین برداشت کرد که اینستاگرام دیگر در دسترس نخواهد بود، گفت: «هنوز زود است برای این که چنین قضاوتی داشته باشیم، به رفتار خود اینستاگرام، تصمیم مراجع امنیتی کشور و کمیته تعیین مصادیق بستگی دارد.» این درحالی است که وی بیشتر نیز توصیه کرده بود مردم کسب و کار خودشان را بر محیطی که پایبند به قانون جمهوری اسلامی نیست، پایه‌گذاری نکنند.توضیحاتی که البته موجب افزایش شائبه ها و گمانه هایی شد و بعضی از فعالان فضای مجازی از احتمال خداحافظی همیشگی با اینستاگرام و واتس اپ و دایمی شدن فیلترینگ آن گفتند.
اعداد و ارقام عجیب از خسارت محدودیت های اینترنتی
گزارش های منابع مختلف از تاثیر محدودیت‌ها و قطع اینترنت بر کسب‌وکارها نشان می‌دهد طی چندروز گذشته با فیلترینگ و محدودیت در پلتفرم ها تقریبا هیچ بخشی از صنعت رایانه ای از گزند این خسارت ها در امان نبوده است. اواخر شهریور بود که اینترنت در کشورمان دچار محدودیت شد و چندروز بعد از آن که محدودیت های فضای مجازی بیشتر شد، نت بلاکس اعلام کرد که قطعی اینترنت در ایران ساعتی 1.5 میلیون دلار معادل ۴۵ میلیارد تومان زیان اقتصادی به کشور وارد می‌کند که این یعنی روزانه هزار میلیارد تومان به کسب و کارهای اینترنتی و اقتصاد کشورمان خسارت وارد می شود. بسیاری از محدودیت های اینترنتی از آخرین روز شهریور آغاز شد و با ارقامی که نت بلاکس اعلام کرده در 17 روز گذشته 17 هزار میلیارد به اقتصاد کشورمان زیان وارد شده که عدد بسیار زیادی است. گزارش سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران هم از تاثیر محدودیت‌ها و قطع اینترنت بر کسب‌وکارها نشان می‌دهد بیش از ۴۱ درصد شرکت‌ها ۲۵ تا ۵۰ درصد درآمد خود را در این مدت از دست داده‌اند و حدود ۴۷ درصد هم بیشتر از ۵۰ درصد کاهش فروش داشته‌اند! محدودیت های اینترنتی حتی بر سرویس دهی شرکت های داخلی هم تاثیر منفی گذاشته و مدیرعامل شرکت ملی پست در مصاحبه ای گفته است: درآمدهای پستی پس از اختلال اینترنت یک سوم کاهش یافته است!
نیمی از مشاغل، روزانه 50 میلیون ضرر می کنند!
شاید بپرسید هر روز تداوم محدودیت‌های فعلی، چه میزان خسارت به کسب‌وکارها وارد می‌کند؟ سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در نظرسنجی که روز گذشته هم اطلاعاتش را منتشر کرده از شرکت‌های عضو این سازمان درباره تاثیر محدودیت های اینترنتی پرسیده است. در این پرسش نامه ۵۳ درصد مشاغل اعلام کردند روزانه ۵۰ میلیون تومان ضرر خواهند کرد. ۲۱ درصد هم ضرر ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومانی و حدود ۱۸ درصد خسارت بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومانی را گزارش کرده‌اند. نزدیک به ۸ درصد مشاغل نیز روزانه بیش از ۵۰۰ میلیون تومان خسارت می‌بینند.
نگرانی ها از بیکاری میلیون ها ایرانی
محدودیت های اینترنتی علاوه بر زیان اقتصادی مستقیم، می‌تواند اشتغال بسیاری از افراد را هم تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس برخی از گزارش‌ها یک میلیون شغل تنها در اینستاگرام ایجاد شده است. دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای فضای مجازی اما به تازگی آمار عجیبی را اعلام کرده و گفته است: معیشت ۱۰ میلیون نفر اکنون وابسته به فضای مجازی است. گزارش سازمان ملی اقتصاد دیجیتال نشان داد حجم این اقتصاد از نظر بزرگی به بالاترین سطح خود در سال های اخیر رسیده است. این گزارش اما نکات ظریف بسیاری داشت که یکی از آن ها وابستگی زیاد این آمار به شبکه های اجتماعی بود. شبکه های اجتماعی و در راس آن ها اینستاگرام تا ۸۰ درصد در این بازار نفوذ داشتند. پس از آن نیز اعلام شد 3.5 میلیون اشتغال مرتبط با اینستاگرام در فیلترینگ های اخیر با چالش روبه رو شده است. مارکتی که بر زندگی تا 10 میلیون نفر اثرگذار بوده است.
کاش وزیر ارتباطات ابهام ها را برطرف کند!
به رغم آن که اتفاقات اخیر و فیلترینگ موقت پلتفرم های خارجی، با استقبال برخی چهره ها و رسانه ها مواجه شده است اما آمار و ارقام خسارت قطعی اینترنت و پلتفرم های خارجی که تبدیل به محلی برای کسب درآمد مردم شده، نشان می دهد اگر این محدودیت ها طولانی مدت اعمال شوند و دسترسی به پهنای باند بین الملل به صورت طولانی مدت از دسترس عموم مردم خارج شود، جمع زیادی از مردم و فعالان فضای مجازی با زیان اقتصادی مواجه می شوند و نمی توان بدون در نظر گرفتن این مسئله به یک باره برای این محدودیت تصمیم گیری کرد. این درحالی است که وزیر ارتباطات در مصاحبه های قبلی خود به مردم توصیه کرده کسب و کار خود را بر بستر پلتفرم های خارجی بنا نکنند اما گزارش های رسانه ها نشان می دهد با این که در سال های اخیر حمایت بسیاری از شبکه های اجتماعی و پیام رسان های داخلی شده اما اقبال چندانی از نظر فناوری، زیرساخت و توسعه به دست نیاورده اند. در این بحران اخیر هم خیلی از این پلتفرم های داخلی موفق به کسب مخاطب جدید نشدند و تعدادی هم مثل ایتا به دلیل محدودیت شبکه، جلوی عضو گیری جدیدشان را بستند اما در عین حال، تلگرام که از چندسال پیش فیلتر شده است در مدت اخیر توانسته با شبکه سرورهای مجازی حتی محدودیت های اینترنت ملی را دور بزند و تعداد کاربرانش بار دیگر از مرز ۴۵ میلیون نفر هم فراتر رود!
در گزارشی که به تازگی دیجیاتو هم منتشر کرده، آمده است: با توجه به فیلترینگ شدید واتس اپ که حتی با فیلترشکن نیز به درستی کار نمی‌کند، پیام رسان تلگرام با فیلترشکن و پروکسی های خودکار نسخه های غیررسمی به راحتی وصل می‌شود به همین منظور بخشی از کاربران ایرانی که قبلا از تلگرام به واتس اپ کوچ کرده بودند، مجدد به تلگرام بازگشتند و... . با این شرایط اگر چه وزیر ارتباطات چند بار تاکید کرده است که مرجع تصمیم گیری درباره محدودیت این پلتفرم ها خارج از اختیار وی است اما اظهارنظرهای او به عنوان متولی این فضا مبنی بر انتقال کسب و کارها به فضای داخلی نیز نمی تواند بدون در نظر گرفتن واقعیت های موجود بیان شود. انتقال هر گونه کسب و کاری به پلتفرم های داخلی نمی تواند به یک باره انجام شود چرا که در عمل این مسئله به منزله نابودی آن کسب و کار با احتمال بالاست، این پلتفرم ها در همه این سال ها مجوز داشته اند و اجازه داده شده است بستر کسب و کارهای فراوانی شوند، چرا که این بسترها عملا با توجه به تعداد کاربران معنا پیدا می کنند و صرف مسدود کردن این فضا به معنی انتقال همه کسب و کارها و مخاطبان به پلتفرم داخلی نیست و حداقل در کوتاه مدت و به فوریت امکان پذیر نیست. درباره واتس اپ نیز علاوه بر این که این پیام رسان نکات و ملاحظات تلگرام را ندارد، سوال این است که ما به ازای حذف این پیام رسان چیست؟ چرا که تجربه قبلی نشان داده که نمی شود به مخاطبان گفت هر کدام به یک پلتفرم داخلی کوچ کنند چرا که باید پلتفرمی وجود داشته باشد که حداقل توانایی فنی ارائه سرویس به بیش از 40 میلیون کاربر را داشته باشد. این سوالات و ابهاماتی است که به یکی از دغدغه های مردم تبدیل شده و لازم است پاسخ شفاف و روشنی به آن ها داده شود./ خراسان
