اعضای گروه «اوپک پلاس» دیروز چهارشنبه 5 اکتبر بر سر کاهش 2 درصدی تولید نفت توافق کردند. بدین ترتیب روزانه 2 میلیون بشکه نفت کمتر روانه بازار میشود؛ سیاستی که در وهله نخست قیمت نفت را در بازارهای جهانی افزایش خواهد داد و به‌زعم آمریکا در این اوضاع بحرانی جهان به نفع پوتین و ماشین جنگ کرملین تمام خواهد شد.
قیمت نفت که تنها ۳ ماه پیش و در بحبوحه جنگ اوکراین به مرز بشکه‌ای ۱۲۰ دلار رسیده بود، در حال حاضر و در پرتو نگرانی‌ها از رکود جهانی و همچنین بالارفتن نرخ بهره در آمریکا و تقویت دلار به مرز ۹۰ دلار رسیده است.
عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر نفت عربستان با اشاره به منفعل بودن بانک‌های مرکزی در سراسر جهان و اقدامات «تاخیری» آن‌ها در مقابله با تورم فزاینده، تصریح کرد که لازم بود اوپک پلاس در این زمینه نقش فعالی ایفا کند.
مشخص نیست کاهش ۲ درصدی عرضه برای دنیایی که روزانه حدود ۱۰۰ میلیون بشکه نفت مصرف می‌کند در طولانی‌مدت تا چه اندازه بر قیمت نفت و گاز آنهم در آستانه زمستان تاثیر داشته باشد؛ با این حال بلافاصله بعد از اعلام این تصمیم، قیمت نفت خام برنت حدودا بشکه‌ای ۳ دلار افزایش یافت و به ۹۳ دلار رسید.
اوپک پلاس به مجموعه ۱۳ کشور عضو اوپک و ۱۱ تولیدکننده نفت دیگر دنیا و در راس آن روسیه گفته میشود که از اواخر سال ۲۰۱۶ با هم همکاری می‌کنند و گفته میشود که عربستان به‌عنوان بزرگترین تولید کننده اوپک و رهبر «دوفاکتوی» این سازمان، نقش مهمی در به‌ثمر نشستن این تصمیم اوپک پلاس داشته است.
با این وجود عربستان سعودی با رد هرگونه «تبانی» با روسیه برای افزایش تصنعی قیمت‌ها، می‌گوید کاهش عرضه ۲ میلیون بشکه نفت در روز که معادل ۲ درصد عرضه جهانی است، برای پاسخ به افزایش نرخ بهره در غرب و همچنین مهار اقتصاد ضعیف جهانی ضروری است.
مقامات آمریکایی پیش‌تر گفته بودند یکی از دلایل پایین نگه داشتن قیمت نفت، محروم کردن مسکو از درآمدهای نفتی است.
جو بایدن نیز پیش‌تر علیرغم انتقادهای گسترده حقوق‌بشری و در راس آن پرونده قتل جمال خاشقجی، با سفر به عربستان‌سعودی از این کشور نفت‌خیز به‌عنوان «متحد درازمدت» ایالات متحده یاد کرده بود تا بتواند قیمت نفت را پایین نگه دارد؛ اما سفر بایدن به عربستان منجر به عقد توافقات و همکاری‌های دو جانبه با عربستان در حوزه انرژی نشد و ریاض اقدامات مسکو در اوکراین را محکوم نکرد.
اکنون نیز با تصمیم تازه اوپک پلاس که ریاض به‌واسطه میزان بالای تولید نفت وزنه سنگین آن محسوب میشود، جو بایدن و دموکرات‌ها در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا در وضعیت نامناسبی قرار می‌گیرند.
کاخ‌سفید در واکنش به کاهش تولید نفت اعلام کرد که جو بایدن گزینه آزاد کردن میزان بیشتری از ذخیره نفت استراتژیک آمریکا با قیمت پایین‌تر را تحت بررسی دارد. احتمال داده میشود آمریکا ۱۰ میلیون بشکه از ذخیره نفتی خود را ماه آینده روانه بازار کند.
واقعیت این است که تحریم‌های غرب علیه ایران و ونزوئلا و روسیه از یکسو و مشکلات در برنامۀ تولید کشورهایی نظیر نیجریه و آنگولا از سوی دیگر، موجب شده تا تولید فعلی اوپک پلاس پایین‌تر از هدف اعلام شده در ماه اوت باشد. بنابراین اثر واقعی توافق اخیر در عمل کمتر از ۲ میلیون بشکه و حداکثر در حد ۱ تا ۱.۱ میلیون بشکه خواهد بود.
نشست بعدی اوپک پلاس ۴ دسامبر برگزار میشود. در جریان نشست روز گذشته الکساندر نواک، قائم‌مقام نخست‌وزیر روسیه که به‌تازگی از سوی آمریکا تحریم شده اما اتحادیه اروپا تصمیم مشابهی درباره او نگرفته، در وین حضور داشت و همکاری اوپک و اوپک پلاس هم تا آخر سال ۲۰۲۳ تمدید شد.
مشخص نیست افزایش قیمت نفت تا چه میزان درآمدهای نفتی روسیه را افزایش دهد. کشورهای عضو اتحادیه اروپا روز گذشته ضمن وضع تحریم‌های جدید علیه مسکو بر تعیین «سقف قیمت» بر نفت روسیه به توافق رسیدند. ۲۷ کشور عضو درنظر دارند انتقال نفت روسیه به کشور ثالث از طریق دریا بالاتر از سقف قیمت تعیین شده را نیز ممنوع کنند. تصمیمی که به ابتکار کشورهای گروه ۷ قرار است از ۵ دسامبر اجرایی شود.