با تداوم روند نزولی شاخص‌ها برای سومین روز متوالی، شاخص کل بورس سطح مهم یک میلیون و 330 هزار واحد را از دست داد و در پایین‌ترین سطح از کانال صعودی خود قرار گرفت. به این ترتیب معاملات امروز، سه‌شنبه 12 مهر 1401 می‌تواند به‌عنوان سرنوشت‌ساز‌ترین روز در معاملات امسال شناخته شود. روند نزولی قیمت‌ها در بازار سهام درحالی طی 3روز ابتدایی هفته ادامه یافت که از نظر اکثریت کارشناسان، اکثریت سهام موجود در بازار از هر نظر برای سرمایه‌گذاری ارزنده است و می‌تواند بازدهی بسیار مناسبی را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان آورد.
ارزندگی بازار همچنان درحال بهبود است
تداوم افزایش ارزش ریالی شرکت‌ها و رشد بیش از 5.5 درصدی تولید شرکت‌های صنعتی بورسی که منجر به پیش‌بینی سودهای بیشتر برای سال مالی 1401 شده است از یک سو و کاهش تدریجی قیمت‌ها در سه ماهه فصل تابستان از سویی دیگر باعث شده تا نسبت‌های ارزندگی بازار به طور مداوم بهبود یابد و بنیاد بازار همچنان تقویت شود به‌طوری که تداوم این روند طی 6ماهه ابتدایی سال باعث شد تا نسبت قیمت به درآمد (P/E) کل بازار سهام در حدود 26 درصد بهبود یابد و به عدد 6,03 برسد. این عدد که از نظر تاریخی زیر میانگین 10 سال گذشته بازار قراردارد، برتری سرمایه‌گذاری بازار را حتی در مقایسه با سرمایه‌گذاری‌های بی‌خطری چون سپرده‌گذاری در بانک‌ها نشان می‌دهد. همچنین در همین مدت نسبت قیمت به ارزش دفتری سهام شرکت‌های بورسی نیز با کاهش 34 درصدی روبه‌رو شده است و به حدود عدد 2,9 رسیده که این عدد از آذر ماه سال 1398 بی‌سابقه بوده است.
چرا با وجود ارزنده بودن شاخص‌های بنیادی بازار، همچنان نزول قیمت‌ها ادامه دارد؟
طی ماه‌های گذشته خروج پول از بازار و کاهش حجم و ارزش معاملات همچنان تداوم داشته است و سیاست‌های حمایت‌گرایانه‌ای چون تزریق پول از طریق صندوق توسعه ملی به صندوق توسعه بازار، اختصاص مبالغ هنگفت از طرف شرکت‌ها برای عملیات بازارگردانی و امکان توثیق سهام برای دریافت وام بانکی نتوانسته از شدت خروج حقیقی‌ها از بازار بکاهد.
در این مدت سیاست‌هایی که درجه شفافیت را در بازار افزایش می‌دهد و گزارشگری مالی را بهبود می‌بخشد از طرف تیم اقتصادی دولت سیزدهم پیگیری شده و دولتمردان در جهت حذف قیمت‌گذاری دستوری که از نظر کارشناسان بیشترین تأثیر را بر روند عملیاتی شرکت‌ها داشته است؛ اقداماتی را انجام داده‌اند. ورود انواع محصولات صنعتی و معدنی به بورس‌های کالایی و همچنین سپردن تدریجی روند قیمت‌گذاری خودرو به سازکار بازار در کنار افزایش و تداوم عرضه فرآورده‌های هیدروکربوری در بورس انرژی از جمله مهم‌ترین مواردی است که می‌توان آنها را درراستای حذف تدریجی قیمت‌گذاری دستوری در اقتصاد ایران ارزیابی کرد. سیاست‌های حمایت‌گرایانه دیگری چون تغییر فرمول گاز مصرفی صنایع که در شرایط جهش قیمت انرژی جهانی می‌توانست سود‌سازی اکثر شرکت‌های صنعتی بورسی را با مشکل جدی مواجه کند نیز از دیگر اقدامات مهم در راستای حمایت از بازار شناخته می‌شود.
تأمین مالی پروژه‌ها از طریق اوراق گام و سیاست‌های تشویقی مالیاتی برای انواع گواهی سپرده کالایی در کنار تنوع‌بخشی به ابزارهای نوین مالی در جهت پوشش هرچه بهتر ریسک‌های سرمایه‌گذاری، نیز این روزها از طرف مسئولان اقتصادی دولت در حال پیگیری است که کارشناسان این موارد را هم برای بهبود کارآیی بازار سرمایه مثبت ارزیابی می‌کنند.
اما تمام این اقدامات باعث نشد سرمایه‌گذاران نسبت به سرمایه‌گذاری در بازار سهام رویکرد مثبتی پیدا کنند تا شاهد خروج بیش از 20 هزار میلیارد تومان پول از طرف سهامداران حقیقی از تمامی بخش‌های بازار باشیم. در این مدت میانگین حجم و ارزش معاملات نیز با کاهش قابل توجه 50 درصدی روبه‌رو شد و ارزش معاملات خرد به ارقام پایین‌تر از 2 هزار و 500 میلیارد تومان رسید. این روند همچنین با کاهش شاخص کل بورس و فرابورس همراه شد تا عملاً سیاست‌های حمایت‌گرایانه در 6ماه نخست سال‌جاری با شکست روبه‌رو شده باشد.
موضوعی که به گفته کارشناسان بازار باید ریشه‌های آن را نه در شرایط بنیادی بلکه در سیاست‌های اشتباهی جست‌و‌جو کرد که طی سال‌های گذشته از طرف مسئولان اقتصادی دولت قبل پیگیری شده بود. کاهش بسیار زیاد نرخ تشکیل سرمایه ثابت در بخش‌های بزرگ صنعتی و رکود در طرح‌های توسعه زیرساختی طی 8 سال گذشته باعث شد تا بخش‌هایی چون صنعت نیروگاهی، حمل‌ونقل و معادن با استهلاک بالا و کاهش شدید درحاشیه سود روبه‌رو شوند و نزول بهره‌وری در این رشته‌ها بر سایر بخش‌ها نیز اثر‌گذار شود. در بازار سهام نیز پیگیری سیاست‌هایی که به‌صورت دومینووار ستون‌های مردمی بازار را فروریخت و بی‌اعتمادی را به بازار تزریق کرد؛ امروز نیز بر بازار اثر‌گذار بوده است و باعث شکل‌گیری حباب منفی در اکثر سهام موجود در بازار شده است. روندی که کارشناسان اقتصادی بر این باورند، برای عبور از آن باید زمان و هزینه هنگفتی پرداخت شود و این رویه مسیر توسعه بازار در ایران را برای چندین سال به عقب پرت کرده است.
حمایت از بورس و ایجاد رونق در معاملات با انتشار «اوراق تبعی»
به گزارش ایرنا، از هلدینگ‌های بزرگ سرمایه‌گذاری خبر می‌رسد ظرف چند روز آینده حمایت این هلدینگ‌ها از سهام زیرمجموعه خودشان به طور جدی آغاز می‌شود که یکی از مسیرهای اصلی این حمایت، انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به معنای تضمین سود برای سهامداران است تا هلدینگ‌ها نشان دهند به ارزندگی سهام خود اطمینان دارند. در همین زمینه جواد عشقی‌نژاد، کارشناس‌ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با ایرنا، گفت: امروز با توجه به شرایط بازار سهام، این بازار به حمایت نیاز ندارد، بلکه به واقعیت نیاز دارد تا در مسیر اصلی خود قرار گیرد.
وی ادامه داد: واقعیت این است که وضعیت سهام بسیاری از شرکت‌ها و پیش‌بینی‌ها از آینده در شرایط ارزندگی مطلوبی قرار دارد و در این صورت، قطعاً هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری نسبت به حمایت ویژه از سهام خود اقدام خواهند کرد.
عشقی‌نژاد افزود: نیاز امروز بازار سهام، آرامش و پیش‌بینی‌پذیری است که انتشار اوراق اختیار فروش تبعی در این موضوع اثر‌گذار است. به عبارت ساده‌تر، اوراق اختیار فروش تبعی، حاوی پیامی اعتمادآفرین به سهامداران است؛ به این صورت که ناشر معتقد است دارایی پایه، ارزنده بوده و حتی با وجود ریسک سیستماتیک بازار، حاضر است یک کف قیمتی برای بازدهی سهم را طی یک دوره مشخص تضمین کند.
به گفته این فعال بازار سرمایه، یک زمان ناشر از سهام خود برای آنکه کاهش بیشتری نیابد حمایت می‌کند، اما امروز شرایط سهام ایده‌آل است و باید بدانیم قطعاً اوضاع فعلی بلندمدت نیست و شرایط متفاوت خواهد بود. از این‌رو حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیرمجموعه خود و انتشار اوراق تبعی، امری منطقی و جذاب برای ثبات‌بخشی به بازار است.