این زن یک مشخصه ظاهری دارد: چادر! بله درست است. البته با تأسف و تأثر!این تصویر آشنا و پربسامد زن چادری در سینمای ما از زن و چادر است!
تصویری که از زن در سینما- نه تنها سینمای ایران و بلکه سینمای جهان- ارائه میشود با همه تفاوتهای نسبی و تضادهای گاه و بیگاهی که دارد از یک مدل معمولی و دستمالی شده همیشگی پیروی میکند: تصویری نه مبتنی بر ارزشهای والای انسانی و اسلامی که در زن مستتر و فطری است بلکه نمایهای الکن و ابتر از چیزهایی که سالهاست به خورد مخاطب داده میشود. حالا فرقی هم نمیکند که مایههای فمینیستی ادبیات و فرهنگ غرب منشأش باشد یا نگاه سنتی به معنای منفی و غلطش در شرق. آبشخورش تحجر و واپسگرایی باشد یا سقوط در دره فمینیسم و آزادی مطلق جنسی و نگاه کالامآب به زن که دستاورد مهمی(!) در غرب و در برابر هواداران فرهنگ غربی است!
اما این همه ماجرا نیست. در واقع شاید بتوان گفت یک بخش دیگر که در هم تنیدگی مخفی و فریبنده اما اثرگذاری در کنار این شیوه معمول و مألوف و عریان برهنگی فرهنگی دارد، شیوهای است که در برخی از فیلمهای سینمایی و سریالهای نمایش خانگی و در نظام برنامه سازی داخلی پی گیری میشود که البته پیچیدهتر، فریباتر و حرفهایتر و مرموزتر از آن گروه اول است.
به طور مثال، بارها در این آثار برخورد کردهاید که زنی با «چادر» حضور پیدا میکند اما به شدت دفرمه، عصبی، پرخاشگر و غیرمنطقی است!
این در حالی است که در طول سالهای گذشته خیلی اندک، نمایش نسبتا خوبی در برخی از آثار نمایشی در باب به تصویر کشیدن غیرکلیشهای و قابل دفاع از چادر داشتهایم. هر چند اکثر سریالهای شبکه نمایش خانگی و فیلمهای سینمایی مان کماکان نگاهی ارتجاعی و غیر قابل دفاع به هویت چادر و زن چادری دارند و هنوز هم مثل سه دهه قبل، فقط موقع نشان دادن «بدبختی» و «عزا» و «بزهکاری» و «زندان» یاد چادر و زن چادری میافتند! چادری که چه در هویت دینی و چه در تاریخ ملی ما، جایگاه و پایگاهی جدی و مبانی قابل دفاعی داراست.
بیش از این روی این نکته تأکید نمیکنیم و قضاوت را به مخاطب وا میگذاریم فقط ذکر این جمله را بد نمیدانیم که گاهی اوقات یک صحنه یا سکانس یا بازی فرعی ممکن است در ظاهر عادی و ساده و «همینطوری» به نظر برسد ولی قدری که دقت میکنیم معانی بعضا خطرناک و تأسف برانگیزی را به دنبال میآورد. اینطور نیست؟!
حالا و با این بررسیهای فشرده و موردی از محصولات سینمایی و تلویزیونیمان، وقت آن است که موضوع را از جنبهای دیگر هم بسنجیم.
هجوم به حجاب در فضای مجازی این روزها موضوع حمله به حجاب در فضای مجازی موجی تخریبی و شبههافکن درباره حجاب به راهانداخته است. این موضوع البته بیشتر وجه سیاسی دارد تا عقیدتی ولی با این حال باید مورد مداقه قرار بگیرد. تاریخ در این میانه میتواند واگویهها و درسهای عبرتآمیز و اشارات حکمتآموز خوبی برای نسل امروز و فردای ما داشته باشد.
جنگ فرهنگی یک واقعیت است. نمیشود انکار و کتمانش کرد یا دست کم گرفت. حقیقت این است که این روزها و در ادامه اتفاقی که طی سالهای اخیر، خاصه در شبکههای اجتماعی رخ داده است، شاهد یک موج مخرب شیطانی علیه دستاوردهای دینی و مظاهر و شعائر اسلامی هستیم. شاید بشود گفت سبیل این هجوم خصمانه و موج مجازی، پدیده حجاب است.