آرمان ملي: ساخت هواپيماي 72 نفره مسافري ايراني وعده‌اي بود که ابراهيم رئيسي پس از بازديد از کارخانه هواپيماسازي هسا وابسته به وزارت دفاع در اصفهان به مردم داد و بعد از آن از زبان حاجي دليگاني، نماينده مجلس به نقل از رئيس جمهور مطرح شد و گفته شد رئيسي دستور ساخت 8 هواپيماي 72 نفره تا زمان سفر بعدي هيات دولت به اصفهان را داده و ابتدا از سوي دفتر رئيس جمهور تکذيب شد اما دوباره با تائيد از سوي وزير دفاع خبرساز شد البته تلاش ايران براي دستيابي به تکنولوژي ساخت هواپيماي مسافربري از دهه 70 آغاز شد و در دولت اصلاحات وزير راه دولت قبل در مراسم افتتاح فرودگاه امام خميني(ره) از نخستين پرواز اين هواپيماي مشترک توليدي با آنتونوف خبر داد اما تا زمان بازديد سيد ابراهيم رئيسي از هسا سخن به ميان نيامد در همه اين سال‌ها اما چالش هواپيماي مسافربري يکي از بزرگترين مشکلات سيستم حمل و نقل کشور بود حالا اما در دولت سيزدهم پروژه ساخت هواپيماي مسافربري در اولويت قرار گرفته است، از سوي ديگر دستور ساخت هواپيما توسط رئيس جمهور در بازديد از شرکت صنايع هوايي ايران باعث واکنش‌هاي مختلفي در بين فعالان اين صنعت شد برخي انجام اين کار را در شرايط فعلي با توجه به تحريم و نياز به سرمايه زياد مقرون به صرفه ندانسته اما گروهي با استناد به ساخت هواپيما در سال‌هاي 1370 تا 1375توسط ايران و با همکاري اوکراين را حتي دور از ذهن ندانسته و توانايي‌هاي مهندسان فني را در حدي مي‌دانند که در صورت برخورداري از بازاريابي مطلوب مي‌توانند از توانمندي‌هاي مطلوب در اين عرصه بهره برد و حتي زمان لازم براي عملياتي ساختن اين پروژه را حدود 36 ماه آينده برآورد کرده‌اند .
محمدرضا افغان طلوعي، نايب رئيس هيات مديره هواپيمايي چابهار در اين باره به «آرمان ملي» گفت: فرآيند ساخت هواپيما در سراسر دنيا به طور کامل توسط يک کشور انجام نمي‌شود و توليد قطعات مختلف هواپيما در کشورهاي مختلف صورت گرفته و در نهايت مونتاژ کامل در کشور مقصد انجام مي‌شود ايران نيز با بهره گيري از مهندسان کارآمد توانايي طراحي و ساخت هواپيما را دارد که البته در حال حاضر با توجه به تحريم و مشکلات جانبي ناشي از آن اين کار دشوار شده اما در حال حاضر از توانمندي‌هاي خوبي در حوزه‌هاي طراحي، ساخت بدنه و بال برخوردار است و تاکنون سابقه توليد هواپيماهاي کوچک ملخي و هواپيماهاي کوچک را پرونده خود دارد.
طلوعي ادامه داد: برخورداري از دانش طراحي ساخت هواپيما در اختيار کشورهاي محدودي است که ايران نيز در اين گروه قرار گرفته و حتي توانايي ساخت موتور جت را نيز داراست اما به دلايلي از جمله در اختيار نداشتن مواد اوليه لازم و اعمال تحريم‌هاي سنگين اين کار شدني نيست علاوه بر اين فرآيند ساخت هواپيما در سراسر جهان به دلايل گران بودن قطعات لازم مقرون به صرفه نيست و اکثراً ترجيح مي‌دهند اقدام به واردات محصول ساخته شده نهايي يا وارد کردن قطعات و مونتاژ کردن آن کنند. او معتقد است: ساخت هواپيما اقدامي مهم است و البته حتي شرکت‌هاي بزرگ هواپيمايي دنيا مانند ايرباس هم با واردات قطعات مختلف اقدام به مونتاژ کامل در مقصد نهايي کرده و وارد خطوط هوايي مي‌کند و ايران سابقه خوبي در اين حوزه داشته و قادر است از صفر تا صد مراحل طراحي ساخت اين محصول را به خوبي انجام دهد هرچند فرآيند ساخت هواپيما با توجه به اقليم‌هاي گوناگون تا مرحله نهايي و دريافت مجوز پرواز سال‌ها زمان برده و نياز به سرمايه بسياري دارد اما ساخت بال و بدنه که از قطعات مهمي در هواپيما محسوب مي‌شود کشور ما توانسته در اين حوزه مهارت خوبي کسب کند.
نايب رئيس هيات مديره هواپيمايي چابهار ادامه داد: در سال‌هاي اخير با وجود مشکلات زياد از جمله تحريم‌ها، قرار گرفتن در اقليم کوهستاني ، فرسودگي ناوگان هوايي در مقايسه با ديگر کشورها رتبه خوبي در سوانح هوايي داشته‌ايم . او در ادامه درباره سابقه ساخت هواپيما در ايران گفت: در سال‌هاي جنگ ايران و عراق يکي از شرکت‌هاي ايراني که در بخش تعميرات هواپيماها و بالگردهاي جنگي فعاليت مي‌کرد که قرار شد تا نسبت به ساخت و مونتاژ هواپيماي مسافربري اقدام کند که هواپيماي مذکور نمونه اي از مدل ساخت اوکراين بود که پيش از اين حداقل 5 نمونه از آن در ايران مونتاژ شده بود و اين پروژه هر چند در ابتدا زيرساخت‌هاي اوليه آن فراهم شد و حتي قرارداد فروش آن نيز منعقد شد اما به دليل شرايط حاکم و شائبه عدم توانايي انطباق با استانداردهاي جهاني روند توليد اين محصول را کند شد و هر چند در نهايت چند محصول به مرحله تست شدن رسيد اما تلاش براي بازاريابي ، کسب درآمد و ورود به ناوگان هوايي موفق نبود.
طلوعي بيان داشت: در بخش طراحي و دانش فني ساخت هواپيما ايران داراي رتبه خيلي خوب است و در صورت رفع موانع موجود مانند تحريم قادر خواهيم بود به نحو مطلوبي در اين صنعت ورود کرده و با استناد به ظرفيت‌هاي موجود در صورت ورود جدي به فرآيند ساخت هواپيما تا 36 ماه ديگر اين فرآيند را کامل کنيم. او ادامه داد: مهم‌ترين دليلي که تاکنون تلاش‌هاي ساخت هواپيما در کشور به مرحله تجاري‌سازي نرسيده، نداشتن ديدگاه تجاري و رقابت با بازارهاي بين‌المللي است و اينکه تاکنون مديران شرکت‌هاي سازنده هواپيما در کشور با وجود توانمندي‌ها نتوانسته‌اند در بخش اقتصادي و بازارپذيربودن آن اقدامي به عمل آورند و درتوليد نهايي اين محصول موفق عمل باشند هرچند به نظر مي‌رسد مي‌توان با تغيير اين رويه و يکپارچه کردن همه تلاش‌هاي صورت گرفته تاکنون براي ساخت هواپيما تقريباً در بازه زماني 10 تا 15 ساله به توليد هواپيماهاي تجاري و به صرفه اقتصادي رسيد تا به جاي خريد هواپيماهاي اي تي آر مردم بتوانند سوار هواپيماهاي ايراني کوتاه برد شوند.
مي‌توانيم هواپيماي مسافربري بسازيم
يعقوب انتصاري، مديرعامل يکي از شرکت‌هاي دانش بنيان سازنده هواپيماهاي سبک در اين باره گفت: در کشور ظرفيت امکانات ساخت هواپيماهاي بزرگ 60 تا 100 نفره مسافري وجود دارد و بعد از انقلاب وزارت دفاع و برخي شرکت‌ها ساخت هواپيماهاي آموزشي، نظامي و هواپيماي مسافري به صورت مشارکتي فعاليت خود را آغاز کردند اما در سال‌هاي گذشته براي انتقال دانش و تجربه طراحي و ساخت هواپيماي مسافري به صورت مشارکتي به داخل کشور تلاشي صورت نگرفته است.او افزود: استفاده از توان بخش خصوصي در طراحي و ساخت هواپيما هزينه ساخت را براي دولت کاهش مي‌دهد و شرکت‌هاي دانش‌بنيان و غير دانش بنيان زيادي تشکيل شده‌اند که توان بالايي دارند و تکنولوژي، توانايي نظارت، کنترل و مديريت براي ساخت هواپيما را دارند و با امکانات فعلي مي‌توان هواپيماهاي مسافري توليد کرد.
رئيس سازمان هواپيمايي ادامه داد: درحال حاضر برخي از هواپيماها مانند هواپيماهاي بدون سرنشين، هواپيماهاي فوق سبک و آموزشي، ساخت و توليد را به بخش خصوصي واگذار کرده‌اند و اين هواپيماها در حال ساخت و بهره‌برداري است و صنايع خرد و کوچک ما در اين زمينه فعال هستند و استفاده از ظرفيت هاي علمي و تکنولوژي، احتياج به همگرايي و کار بزرگ صنعتي دارد و در هيچ کشوري ساخت هواپيماي سنگين يک موضوع بخشي نيست و حتي در ساخت برخي هواپيماهاي مسافري چند کشور مشارکت مي‌کنند و به دلايل محدوديت‌هايي که وجود دارد ساخت هواپيماي مسافري با استفاده از توان تمام زيرگروه‌هاي تخصصي دنبال شده و برخي ارگان‌هاي مهم مانند وزارت دفاع ، وزارت صمت پشتيبان و وزارت راه نقش راهبردي و نظارت و مسئول مستقيم ساخت را برعهده دارند و تمام زيرگروه‌هاي تخصصي عمدتاً شرکت‌هاي دانش بنيان خصوصي هستند.
رئيس سازمان هواپيمايي کشوري نيز معتقد است: با دستور رئيس جمهور پلتفرم‌هاي ساخت را بنا بر نياز کشور طراحي کرده و اين همان خط توليد در مجموعه شرکت صنايع هواپيماسازي است که از گذشته فعال بوده اما بايد بازنگري در حوزه‌هاي مختلف انجام شود و انتظار داريم اشکالات احتمالي برطرف شده تا به پلتفرم قابل قبولي دست يابيم تا سازمان هواپيمايي کشور از تمام فرآيندها و استانداردها اطمينان حاصل نکند اجازه پرواز به هيچ هواپيمايي نمي‌دهد و در توليد هواپيماي مسافري نيز همين روند ادامه داشته و دارد و در آينده نزديک نيز هواپيماي توليدي به نمايش کامل درمي‌آيد.