یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب ورق‌ها، طول عمر آنهاست؛ اما زنگ‌زدگی و خوردگی همواره از عمر مفید ورق‌ها می‌کاهد. برای رفع این معضلات، تولیدکنندگان به ساخت ورق‌هایی پرداختند که در آنان لایه‌ای محافظ بر فلز پایه قرار می‌گرفت. یکی از این روش‌ها، گالوانیزاسیون است که در آن ورق‌های گالوانیزه در دو نوع سرد و گرم تولید می‌شوند. در ادامه نوشتار به تفاوت ورق گالوانیزه سرد و گرم اشاره شده است.
ورق گالوانیزه چیست؟
امروزه صنعتگران در اغلب تولیدات خود، از ورق‌های فولادی استفاده می‌کنند؛ زیرا این ورق‌ها از استحکام لازم برخوردار هستند. اما مشکل اساسی ورق‌های فولادی فرایند اکسیداسیون یا همان زنگ‌زدگی بوده که همواره در کاهش عمر مفید آنان اثرگذار است؛ بنابراین برای رفع این مشکل، لایه‌ای محافظ که اغلب از جنس روی (Zn) است، روی سطح ورق کشیده شده و به ورق حاصل، ورق گالوانیزه گفته می‌شود.
انواع ورق گالوانیزه
صنعتگران معمولاً برای ساخت ورق‌های گالوانیزه از دو روش استفاده می‌کنند، که با مطالعه هر کدام از آنها متوجه خواهید شد که خرید و فروش ورق گالوانیزه با هزینه روز به چه دلیل متفاوت هستند، که در ادامه به شرح این دو روش و تفاوت‌های آنان خواهیم پرداخت:
1. ورق گالوانیزه گرم
در این روش ورق فولادی را به‌منظور گالوانیزه شدن، در دیگ‌های مذاب روی قرار می‌دهند. بعد از چند لحظه که هر دو طرف ورق کاملاً آغشته شد، آن را از دیگ بیرون آورده و بلافاصله برای تنظیم ضخامت پوشش روی، ورق را وارد دستگاه جت هوا می‌کنند؛ این عمل موجب سرد و سفت شدن پوشش روی می‌شود. در ادامه با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، سطح ورق را صیقل می‌دهند تا ناهمواری‌ها و زبری آن از بین برود.
2. ورق گالوانیزه سرد
این روش دارای یک‌روند خاص و بدون مصرف انرژی و تولید گرما است؛ به این صورت که در این فرایند از یک پولیش غنی از عنصر روی، مبتنی بر رزین استفاده می‌شود. به‌عبارت‌دیگر در این روش از رنگ به‌عنوان پوشش برای ورق فولادی استفاده می‌شود؛ این رنگ ممکن است توسط اسپری، غلتک، برس یا به‌وسیله الکتروگالوانیزه‌کننده‌ها بر روی ورق بنشیند. رنگ‌های دارای روی که در این فرایند به‌کار برده می‌شوند، به‌صورت مکانیکی به سطح ورق متصل شده و سطح محافظت‌‌شده بهتری را خواهند ساخت.
تفاوت ورق گالوانیزه سرد و گرم
حال که اندکی با ورق‌های گالوانیزه آشنا شدیم و دانستیم در دو نوع ورق گالوانیزه سرد و گرم تولید می‌شوند، وقت آن است که به بیان تفاوت ورق گالوانیزه سرد و گرم بپردازیم. از جمله مهم‌ترین تفاوت‌های این دو ورق، می‌توان به خواص شیمیایی، روش ساخت، شکل ظاهری، پایداری و کاربردی که آنان دارند، اشاره نمود. در ادامه مفصلاً به شرح هر یک از این موارد خواهیم پرداخت:
تفاوت ورق گالوانیزه سرد و گرم از لحاظ چگونگی تولید
همان‌طور که از اسامی این دو نوع ورق پیداست (گرم و سرد)، یکی از آنها در شرایطی که حرارت بالایی وجود دارد، تولید شده و دیگری در شرایط کاملاً متفاوت و بدون هیچ‌گونه گرمایی ساخته می‌شود. از طرفی ورق گالوانیزه گرم به‌صورت آغشته شدن به روی و ورق گالوانیزه سرد از طریق استعمال و پاشش رنگ حاوی روی به سطح ورق، تولید می‌شود؛ بنابراین منطقی است که دستگاه‌های مورد استفاده در تولید هر نوع ورق نیز با هم متفاوت باشند. شایان‌ذکر است برای تولید ورق گالوانیزه گرم از ادوات و وسایل پیچیده‌تری نسبت به تولید ورق گالوانیزه سرد استفاده می‌شود و می‌توان گفت تولید ورق گالوانیزه سرد هزینه کمتری نسبت به ورق گالوانیزه گرم دارد؛ البته دوام ورق گالوانیزه گرم بیشتر از ورق گالوانیزه سرد بوده و این موارد به اولویت‌های تولیدکنندگان بستگی دارد.
تفاوت ورق گالوانیزه سرد و گرم از لحاظ اصلاحات فنی
در فرایند تولید ورق گالوانیزه سرد، از الکترولیز محلول نمکِ روی بر سطح ورق فولادی استفاده می‌شود. در این روش محلول روی طی فرایند الکترولیزاسیون، بر فلز پایه واقع در آند رسوب خواهد کرد؛ همچنین فلز پایه‌ای که در فرایند الکترولیز قرار دارد، روند چربی‌زدایی و تنظیمات مخصوص به آن را قبلاً طی کرده است. اما در ورق گالوانیزه گرم، ابتدا فلز پایه چربی‌زدایی شده و در ادامه با شست‌وشو، خشک‌کردن و غوطه‌ور ساختن آن داخل روی مذاب، این فرایند کامل می‌شود که اساساً با فرایند مخصوص به ورق گالوانیزه سرد تفاوت دارد.
تفاوت در روند تغییرات فیزیکی و شیمیایی
در روند تولید ورق گالوانیزه سرد، یک تغییر فیزیکی رخ می‌دهد که سبب می‌شود بر سطح ورق پایه، لایه‌ای محافظتی از جنس فلز روی ایجاد گردد. اما در فرایند تولید ورق گالوانیزه گرم، تغییرات شیمیایی صورت می‌گیرد؛ در واقع یک واکنش الکتروشیمیایی میان دو فلز رخ می‌دهد.
تفاوت در ظاهر
ورق گالوانیزه سرد به علت ساخت از طریق فرایند الکترولیزاسیون، سطح یکنواختی نخواهد داشت؛ چرا که در این روند عنصر روی بر فلز پایه در آند رسوب می‌کند. همچنین چون این فرایند در یک محیط مرطوب انجام می‌گیرد؛ بنابراین لایه پوششی حاصل، مقاومت چندانی نداشته و به‌راحتی از بین می‌رود. ورق گالوانیزه گرم به‌خاطر آنکه درون یک دیگ روی مذاب غوطه‌ور می‌گردد، لایه یکنواختی بر سطح فلز پایه آن ایجاد می‌شود. به‌علاوه این سطح پوششی شدیداً به فلز پایه می‌چسبد و در نتیجه برعکس ورق گالوانیزه سرد، این ورق مقاومت بیشتری از خود نشان داده و در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی عملکرد بهتری ارائه می‌دهد.
تفاوت در انتشار آلاینده‌ها
تولید ورق گالوانیزه گرم از لحاظ انتشار آلاینده، وضعیت بهتری نسبت به ورق گالوانیزه سرد دارد؛ زیرا آلاینده‌های حاصل از تولید ورق گالوانیزه گرم، عمدتاً حاوی اسید ترش هستند. اما آلاینده‌های ورق گالوانیزه سرد، حاوی بخش‌هایی از اسیدهای ترش، مواد زائد مایع منفعل‌کننده و مواد زائد آبکاری هستند. در نتیجه می‌توان اظهار کرد که تولید ورق گالوانیزه گرم، اثرات و آسیب‌های زیست محیطی کمتری دارد.
تفاوت کاربردهای ورق‌های گالوانیزه گرم و سرد
ورق گالوانیزه گرم به‌خاطر اینکه مقاومت بالایی در برابر ضربه، زنگ‌زدگی و خوردگی دارد، در صنعت‌های مختلف، کارایی‌های بسیاری دارد؛ در ادامه به بیان شماری از این کاربردها پرداخته‌ایم:
1. صنایع کشتی‌سازی، پل‌سازی و ساخت اسکله
2. صنعت خودروسازی
3. صنعت ساختمان‌سازی
4. ساخت انواع کانکس و کانتینر
5. ساخت انواع پنل‌های ساندویچی شکل
6. صنعت ساخت ادوات برقی
7. ساخت و تولید لوازم‌خانگی نظیر کولر...
8. ساخت ماشین‌آلات کشاورزی
به‌دلیل اینکه ورق گالوانیزه سرد سطح پوششی نازکی دارد و مقاومت آن کم است، از آن در تعداد صنایع کمتری استفاده می‌شود، که عبارت‌اند از:
- صنایع قطعه‌سازی
- صنعت خودروسازی (در بعضی قسمت‌های اتومبیل از این ورق استفاده می‌شود).
- تولید مفتول برای توری مرغی، تولید پیچ‌ومهره، تولید ورق رنگی و شیروانی
تفاوت در خرید ورق گالوانیزه سرد و گرم
همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز اشاره شد، در روند تولید ورق گالوانیزه گرم از ابزار بیشتر و پیچیده‌تری استفاده می‌شود و از لحاظ طول عمر ورق و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی، ورق گالوانیزه گرم عملکرد بهتری نسبت به ورق گالوانیزه سرد دارد. از طرفی ورق گالوانیزه گرم دارای استانداردهای بیشتری نسبت ورق گالوانیزه سرد است؛ بنابراین اگر فاکتورهایی مانند ابعاد، ضخامت، وزن و... را که در هزینه نهایی موثر هستند، در نظر نگیریم، هزینه تمام‌شده ورق گالوانیزه گرم، بیشتر خواهد بود؛ البته این گرانی به علت کارایی بهتر در زمینه‌های مذکور بوده و در بسیاری از موارد و متناسب با نیاز مصرف کننده، دارای صرفه اقتصادی است.