یک اقتصاددان می‌گوید: اگر برجام به نتیجه برسد ما بلافاصله شاهد ریزش قیمت‌ها نخواهیم بود. به عبارت دیگر پس از برجام سطح عمومی قیمت‌ها در بازار خودرو، مسکن، کالا، خدمات و ... بلافاصله کاهش پیدا نمی‌کند.
برجام، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که بسیاری از کارشناسان به ضرورت احیای آن تاکید دارند و حالا زمزمه‌های به نتیجه رسیدن آن به گوش می‌رسد. بر اساس گزارشی از ایسنا، سید عباس عراقچی روز گذشته پیش از برگزاری کمیسیون مشترک برجام در روز آخر شمشین دور مذاکرات وین گفته است: «روز آخر از دور ششم مذاکراتی است. روزهای فشرده و کار بسیار سختی را پشت سر گذاشتیم و الان در موقعیتی هستیم که تقریبا تمامی اسناد توافق آماده است. فکر می‌کنم زمان برای تصمیم‌گیری طرف‌های مقابل ما فرا رسیده است.»
این در حالی است که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز روز (شنبه) طی مصاحبه‌ای در حاشیه (مجمع دیپلماسی آنتالیا) در پاسخ به سوالی درباره چشم‌انداز تاثیر تشکیل دولت جدید جمهوری اسلامی ایران بر مذاکرات وین در خصوص احیای برجام گفت که احتمال حصول توافق قبل از پایان کار دولت حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران وجود دارد.
دلار با برجام به ۲۰ هزار تومان می‌رسد
اینکه برجام تا قبل از دولت سیزدهم به نتیجه برسد و چه پیامدهایی را به همراه خواهد داشت خود جای سوال دارد. وحید شقاقی‌شهری، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ایلنا در این خصوص گفته است: «احتمالا توافق برجام تا پایان دولت دوازدهم منعقد می‌شود. سناریو محتمل این است که برجام قبل از ورود به دولت سیزدهم به سرانجام می‌رسد و اگر برجام نهایی شود شاهد کاهش قیمت دلار به محدوده 20 هزار تومان خواهیم بود. در ماه‌های پیش رو تا حدودی صادرات نفت افزایش می‌یابد و بخشی از درآمدهای نفتی به کشور برمی گردد. منابع ارزی بولکه شده در برخی از کشورها از جمله عراق، کره جنوبی و... آزاد خواهد شد بنابراین یک ماه آینده باید منتظر نهایی شدن برجام و کاهش قیمت دلار و آزادسازی منابع بلوکه شده ارزی باشیم.»
بلافاصله پس از برجام نباید منتظر ریزش قیمت‌ها بود
باتوجه به مسائل گفته شده حال این پرسش مطرح است که اگر برجام تا پیش از دولت جدید به سرانجام برسد آیا روحانی، بازارهای اقتصادی را همراه با کاهش قیمت به دولت سیزدهم واگذار می‌کند یا خیر؟ فرشاد پرویزیان عضو انجمن اقتصاددانان ایران در پاسخ به این پرسش به «ابتکار» می‌گوید: هیچ‌گاه نمی‌توان پیشگویی کرد که دولت فعلی چه تصمیمی دارد و نمی‌دانم این مسئله (برجام) در دولت فعلی به نتیجه می‌رسد یا خیر. اما اگر برجام به نتیجه برسد ما بلافاصله شاهد ریزش قیمت‌ها نخواهیم بود. به عبارت دیگر پس از برجام سطح عمومی قیمت‌ها در بازار خودرو، مسکن، کالا، خدمات و ... بلافاصله کاهش پیدا نمی‌کند.
این اقتصاددان ادامه می‌دهد: کالایی که با قیمت تمام‌شده بالا تولید شده است به سرعت با یک اتفاق که در مسیر کاهش قرار نمی‌گیرد. اما در این میان یک اتفاق رخ خواهد داد، به بیانی روشن‌تر به محض احیای برجام ممکن است انتظارات قیمتی مهار شود. هنگامی که انتظارات قیمتی مهار شود افرادی که دلارهای خانگی دارند، ارزهایشان را به بازار عرضه می‌کنند، از سوی دیگر ممکن است تقاضا برای خرید دلار توسط شرکت‌ها کمتر شود. یعنی شرکت‌هایی که به دلار نیاز دارند تقاضای خود را تا مدتی نگه دارند تا قیمت کاهش بیشتری را تجربه کند و پس از آن خرید خود را انجام دهند. این مسائل تا حدودی بر قیمت دلار اثر خواهد گذاشت.
وی اظهار می‌کند: اما باید توجه داشت که بحث انتظارات تورمی تا یک جایی اثرگذار خواهد بود و پس از آن متغیرهای واقعی اقتصاد نمایان می‌شود. بنابراین می‌توان گفت پس از احیای برجام ممکن است نرخ ارز کاهش یابد اما این به معنای کاهش قیمت در بازارهای دیگر نیست.
پرویزیان همچنین می‌گوید: معاملات و کالاهای در بازارهای دیگر با قیمت تمام شده بالا بوده، نقدینگی در اقتصاد افزایش یافته است، وضعیت تولید در کشور مشخص است، این مسائل به یک‌باره با یک اتفاق که از بین نمی‌رود.
وی می‌افزاید: بدون شک افزایش قیمت دلار به سرعت بر روند قیمتی بازارهای دیگر اثرگذار خواهد بود اما در زمان کاهش نرخ ارز نمی‌توان انتظار داشت که کاهش قیمت در بازارها استارت بخورد.
تاثیرات با وقفه در بازارهای اقتصادی نمایان می‌شود
عضو انجمن اقتصاددان ایران در ادامه صحبت‌هایش به وقفه در نمایان شدن تاثیرات ر بازارهای اقتصادی اشاره می‌کند و در این‌باره می‌گوید: برای کاهش قیمت در بازارهای مختلف اقتصاد نیاز به زمان دارد به عبارت دیگر در بازارهای مالی تاثیرات با وقفه خود را نشان می‌دهند. بنابراین اگر دلار به صورت پایدار کاهش یابد تا بخواهد تاثیر خود را بر سایر متغیرها بگذارد و بازارهای کالا و خدمات را با خود همسو کند معمولا حداقل 6 ماه زمان نیاز خواهد بود. پس اینکه گمان کنیم با برجام دلار کاهشی می‌شود و به دنبال آن قیمت مسکن نصف می‌شود و یا ارزش خودرو سقوط می‌کند تصور صحیحی نیست. همانطور که گفتم به اندازه‌ای مشخص، انتظارات قیمتی کنترل و بخشی از حباب ممکن است تخلیه شود.
بازار طلا همسو با دلار
پرویزیان با اشاره به پیروی طلا از نرخ دلار ادامه می‌دهد: بازاری که به سرعت همسو با بازار ارز می‌شود، طلا و سکه خواهد بود. چراکه طلا و سکه بر اساس نرخ دلار محاسبه می‌شود اما نمی‌توان انتظار داشت به یک‌باره خودرو 206 به نصف قیمت برسد. مگر اینکه رکودی در بازار رخ دهد به شکلی که چون دلار کاهشی می‌شود عده‌ای منتظر افت قیمتی بیشتر شوند و برای هر نوع داد و ستدی دست نگه دارند.
وی می‌افزاید: در آن شرایط هم قیمت کاهش نمی‌یابد و تنها رکود بر بازارها حاکم می‌شود و عده‌ای هم منتظر شرایط جدیدتری در اقتصاد خواهند بود. این یعنی رفتار روانی مردم، یعنی اینکه انتظارات فکری مردم چگونه خواهد بود. همانطور که اشاره کردم چگونگی روند قابل پیش‌بینی نیست و نمی‌توان گفت که دولت فعلی بازارهای اقتصادی را کاهشی تحویل دولت بعد می‌دهد یا خیر.
رفتار دولت‌ها پیش از رفتن
عضو انجمن اقتصاددان ایران در پایان با اشاره به تلاش دولت‌ها برای به جا گذاشتن نام نیک از خود، ادامه می‌دهد: رفتار دولت‌ها را نمی‌توان پیش‌بینی کرد اما منطقی است که هر دولتی پیش از رفتن تا جایی که می‌تواند تلاش می‌کند از خود نام نیک به جا بگذارد. یعنی بگوید من دلار را با نرخ 25 هزار تومان تحویل ندادم، برجام را به سرانجام رساندم و بعد تحویل دادم و از این دست مسائل. به هر صورت این رفتار طبیعی است و هر دولتی به دنبال برجا گذاشتن نام نیک از خود است./ ابتکار