ریشه‌یابی اقتصادی خاموشی‌های اخیر در کشور

سندیکای صنعت برق با بیان دلایل خاموشی های اخیر و این که رمز ارزها عامل مهمی به شمار نمی رود، نیاز 8 تا 15 میلیارد دلاری صنعت برق برای سرمایه گذاری تا سال 1404 را یادآور شد و توصیه کرد: مقابله با خاموشی ها، نیازمند به کارگیری راهبردهایی نظیر اصلاح نظام مالی صنعت برق و ابداع روش‌های نوین تجارت در این حوزه مانند بازار صرفه جویی برق است.

سندیکای صنعت برق در گزارشی به بررسی علل خاموشی های اخیر و راهکارهای مقابله با آن پرداخت. طبق این گزارش و در حوزه تولید و عرضه برق، اگرچه در سال های 89 تا 99 ظرفیت تاسیسات عرضه برق در کشور رشد داشته و از حدود 60 هزار مگاوات به 85 هزار مگاوات افزایش یافته، اما درصد رشد سالیانه این ظرفیت سال به سال با کاهش مواجه شده و از 8.8 درصد در سال 89 به 2.2 درصد در سال 99 رسیده است. به طور متوسط نیز رشد سالیانه ظرفیت نیروگاه های کشور 3 درصد بوده است. در این میان، روند سرمایه گذاری واقعی در صنعت برق در 10 سال منتهی به سال 99 نیز نزولی است.

آمارهای صنعت برق نشان می دهند که به رغم ضعیف شدن سالیانه جریان سرمایه گذاری در این صنعت و نیز افزایش ظرفیت نیروگاهی با رشد متوسط 3 درصد، تقاضا برای برق روند صعودی داشته و به طور متوسط در این سال ها 5 درصد رشد کرده است. علت کلی خاموشی های اخیر، همین موضوع است. با این حال، نگاهی به جزئیات، واقعیات جالب توجه دیگری را آشکار می کند. به عنوان مثال، مشاهده می شود که میزان پیک‌بار در ابتدای سال 1400 کمتر از پیک تابستانی سال‌1399 بوده اما حجم خاموشی‌ها به‌مراتب بیشتر از سال‌های قبل بوده است. علت این  موضوع را می‌توان در روش مدیریت خاموشی‌های وزارت نیرو دانست. به نظر می‌رسد در سال‌های گذشته، با خاموشی‌های داوطلبانه به صنایع کشور مصرف برق در زمان پیک مدیریت می شد، ولی در اوایل  امسال با بروز زودهنگام ظهور پیک برق، روش‌های متعارف مدیریت مصرف جاماندند.

رمز ارزها عامل مهمی در خاموشی ها نیستند

گزارش سندیکای برق درباره نقش استخراج کنندگان رمز ارز با بیان این که آمارها و تحلیل های ارائه شده در این زمینه متناقض است، آورده است: می‌توان مدعی شد که موضوع رمز ارزها نمی‌تواند عامل مهمی باشد چرا که شکاف بین عرضه و تقاضای برق روندی داشته‌ که از سال‌های قبل وجود داشته ‌است و بدون ظهور رمز ارزها (چه قانونی چه غیرقانونی)، پدیده خاموشی باز هم مشاهده می‌شد.

سندیکای صنعت برق در ادامه این گزارش، به چهار راهکار برای تراز شدن عرضه و تقاضای برق اشاره کرده و آورده است: انتظار می رود ظرفیت تولید برق کشور تا سال 1404 از 85 هزار مگاوات کنونی بین 98 تا 109 هزار مگاوات افزایش یابد. این کار به طور متوسط به 8 تا 15 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد که نیازمند اصلاح نظام مالی صنعت برق، افزایش بازدهی نیروگاه ها، تبدیل نیروگاه های گازی به سیکل ترکیبی و افزایش ظرفیت شبکه انتقال و فوق توزیع است.

شواهد حاکی است که در برخی از نواحی کشور به دلیل مشکلات بخش انتقال، پدیده برق حبس شده، وجود دارد. بنابراین اتمام طرح‌های توسعه‌ای شبکه برق کشور باید با محوریت طرح‌های نیمه‌تمام و حیاتی شبکه، در اولویت قرار گیرند. در ادامه گزارش فوق، کاهش اتکای تولید برق به سوخت گاز، کاهش شدت مصرف برق از طریق جایگزینی تجهیزات پر بازده و نوسازی شبکه توزیع به عنوان دو راهکار دیگر برای افزایش توان عرضه شبکه برق مطرح و تصریح شده است: اجرای طرح های بهینه سازی نیازمند اصلاح تعرفه های برق و شکل گیری سازو کارهایی مانند بازار صرفه جویی است.